{{Organelle diagram}}'''Lizosoma''' (lizo...[[Yunon vatili|yunoncha]]: ...''lisis'' - eritish, ''soma'' - tana) — [[hujayra]] organoidi, hujayra ichida oziq xazmhazm boʻlishini taʼminlaydi. Zam-burugʻlarZamburugʻlar va hayvonlar hujayrasida boʻladi. Shakli pufakchaga oʻxshash, bir membranali, diametri 0,2—0,8 mkm. Membranasi va matriksida 20 dan ortiq gidrolitik fermentlar (fosfataza, nukleazalar, katepsin, kollagenaza, glyukuronidaza, glyukozidaza va boshqalar) bor. Fermentlari kuchsiz kislotali muhitda faol. Hujayrada oʻnlab L. bor. Golji apparatida hosil boʻladi. Dastlab fermentlari passiv boʻlib, bir-lamchi L. endotsitoz pufakchalar (fagosomalar) bilan qoʻshilgach, ularning fermentlari faollashadi va yutilgan oziq moddalar hazm boʻla boshlaydi, yaʼni ikkilamchi L. — hazm vakuollari shakllanadi. L.-hujayraning oʻzini hazm qiladigan boʻlsa (avtoliz) avtofagirlovchi vakuollar (avtofagosomalar, sitolizosomalar) deyiladi. L. yaxlit xujayrahujayra yoki hujayra oraligʻi moddalarini chiqarib tashlash (itbaliqlar dumining soʻrilib ketishi, togʻay oʻrnida suyak hosil boʻlishi, yalligʻlangan joydagi toʻqimalarning yemirilishi)da ham ishtirok etishi mumkin. Ikkilamchi L.larda oziq moddalarning chala parchalanib, qoldiq moddalarning toʻplanib borishi hujayraning qariganligini koʻrsatadi. Oʻsimlik hujayrasida L.lar topilmagan.<ref>[[OʻzME]]. Birinchi jild. Toshkent, 2000-yil</ref>
