Boeing 787 Dreamliner: Versiyalar orasidagi farq
Kontent oʻchirildi Kontent qoʻshildi
kTahrir izohi yoʻq |
Tahrir izohi yoʻq |
||
Qator 3:
|tasvir = [[Fayl:A4O-SE - Oman Air - Boeing 787-9 Dreamliner - MSN 39291 - VGHS.jpg|250px|center]]
|turi = yo'lovchi samolyoti
|ishlab_chiqaruvchi = Boeing tijorat samolyotlari <ref https://www.boeing.com/>
|ishlab_chiqarish_yillari = 2007-yildan hozirga qadar
|versiyalar = 787-8
|birinchi_parvoz = 2009 yil 15 dekabr <ref Viktor Belyaev. Nihoyat orzuim amalga oshdi // Aviatsiya va kosmonavtika . - M. , 2010. - 1-son . - S. 48, 49 . >
|xizmatga_kirish =
|xizmatdan_kirish =
|foydalanuvchilar = {{flag|Yaponiya}} [[All Nippon Airways]] <br> {{Flag|USA}} [[United Airlines]] <br> {{flag|UK}} [[British Airways]] <br> {{Flag|Isroil}} [[EI AI]] <br> {{Flag|Polsha}} [[LOT]] <br> {{Flag|Meksika}} [[Aeromexico]]
|birlikning_narxi = 787-8: 248,3 million dollar (2019)<ref name="prices">{{cite web |title= About Boeing Commercial Airplanes: Prices |url= http://www.boeing.com/company/about-bca/#/prices |publisher= Boeing |access-date= 2016-01-29 |archive-date= 2020-04-25 |archive-url= https://web.archive.org/web/20200425044058/http://www.boeing.com/company/about-bca/#/prices |deadlink= no }}{{ref-en}}</ref> <br>787-9: 292,5 million dollar (2019)<ref name="prices"/><br>787-10: 338,4 million dollar (2019)<ref name="prices"/>
<!---|yaratilgan_soni = -->
<!--|dasturni ishlab chiqish narxi = 32 milliard dollar (Boing xarajatlari) -->
|davlat={{flag|USA}} [[Amerika Qo'shma Shtatlari]]}}
'''Boeing 787''' ("'''Dreamliner'''")- 2003 yil iyul oyida Boeing 787 uchun eng yaxshi nom uchun tanlov o'tkazdi. 500 mingga yaqin kishi.
Qator 22 ⟶ 20:
Boeing 787 innovatsion mahsulotdir, chunki tarixda birinchi marta samolyotning tuzilishi [[Alyuminiy|alyuminiydan]] emas, balki [[:en:Composite material|yengil kompozit]] materiallardan yasalgan. Ushbu yechim samolyotning og'irligini sezilarli darajada kamaytirishi va shuning uchun uni iqtisodiy jihatdan foydali qilishi mumkin. Kompaniya yangi avialayner ga qaraganda 20% kam yoqilg'i sarflaydi deb va'da berdi. Shuningdek, zamonaviy [[Dvigatel|dvigatellar]] va zamonaviy [[Aerodinamika|aerodinamik]] echimlar tufayli zamonaviy samolyotlar bilan taqqoslaganda 787 samolyoti 40% ga samaraliroq bo'ladi.
=
=== Sonic Cruiser ===
1990-yillarning oxiriga kelib, [[:en:Boeing_767|Boeing 767 eskirganligi va Airbus A330]] kabi raqib bilan raqobatlasha olmasligi ma'lum bo'ldi . 2001 yilda Boeing yangi loyiha, Boeing [[:ru:Boeing_Sonic_Cruiser|Sonic Cruiser]] <ref>[http://www.boeing.com/news/releases/2001/q2/news_release_010619d.html Boeing: Boeing Parijdagi aviasalonda kelajakni ochib berdi] </ref> ishlab chiqilishini e'lon qildi . Boeing ta'kidlashicha, yangi samolyot 767 yoki A330 dan kam yoqilg'i sarflab (parvoz vaqtining qisqarishi tufayli) yuqori tezlikda ucha oladi. Biroq, [[2001-yil 11-sentabr terror xurujlari|11-sentabr teraktlari]] va neft narxining oshishi tufayliaviakompaniyalarni tezlikdan ko'ra iqtisod ko'proq qiziqtirayotgani ma'lum bo'ldi va qimmat va texnologik jihatdan ham murakkab bo'lgan Sonic Cruiser loyihasi to'xtatildi.
[[Fayl:Boeing Sonic Cruiser 3-view.svg|alt=Boeing Sonic Cruiser|center|thumb|305x305px|Boeing Sonic Cruiser]]
=== Boeing 787 ===
[[2004 yil|2004 yil 26 aprelda]] Boeing o'zining yangi loyihasini [[777 (son)|7E7]] kod nomi ostida dunyoga taqdim etdi. Ushbu yangi loyiha o'zidan oldingi ko'plab g'oyalar va texnologiyalarni meros qilib olgan Sonic Cruiser o'rniga xizmat qildi. 2005 yil 28 yanvarda Boeing 7E7 samolyoti Boeing 787 nomi ostida ishlab chiqarilishini e'lon qildi . 2005 yil 25 aprelda , ya'ni loyiha boshlanganidan bir yil o'tgach, 787-ning ko'rinishi tasdiqlandi.
Samolyotning birinchi sinov parvozi 2007 yilning yozida amalga oshirilishi rejalashtirilgan edi. Bir qator kechikishlardan so'ng, Boeing 787 birinchi marta 2009 yil 15 dekabrda parvoz qildi.
Dreamliner bir qator aviashoularda , xususan, 2010 -yil 19-iyulda ochilgan Buyuk Britaniyaning Farnboro shahridagi eng yirik aviasalonda namoyish etilgan <ref>[[:en:Farnborough,_Hampshire|Farnboro, Xempshir — Wikiwandhttps://en.wikipedia.org › wiki]]</ref>. Samolyot MAKS-2011 xalqaro Moskva aviasalonida ham ishtirok etgan.<ref>[http://aviatrap.ru/aeronovosti/34-airplane-news/53-boing787test.html Boeing 787 ning birinchi sifati kutilmoqda...]</ref>
= Tuzilishi =
=== Uchuvchi xonasi ===
Qator 29 ⟶ 40:
Boeing 787 boshqaruv bo'lasi ko'p funksiyali displeylar o'rnatilgan. Boshqarish tizimiga "parvozlarning elektron rejasi" - ikkita ekran (har bir uchuvchi uchun bittadan) kiradi.Bundan tashqari, old oyna shaffof ko'rsatkichlar bilan jihozlangan bo'lib, ular bir vaqtning o'zida layner ma'lumotlarini va "derazadan tashqarida" nima bo'layotganini ko'rish imkonini beradi.
Haqiqiy vaqtda keng ko'lamli radioaloqa kanalidan foydalangan holda avtomatik diagnostika tizimi ma'lumotlarni yerga ta'mirlash xizmatiga yuboradi. Ushbu tizim samolyot mexanizmlarida muayyan muammolar paydo bo'lishini mustaqil ravishda taxmin qilishga qodir, bu esa kechikish ehtimolini kamaytirishga va diagnostika va ta'mirlashga sarflanadigan vaqtni qisqartirishga yordam beradi<ref>[http://www.aerospace-technology.com/projects/dreamliner / Aerokosmik texnologiya. 2013-05-09]</ref> <ref>https://ru.wikipedia.org/wiki/Boeing_787_Dreamliner#cite_note-21</ref>.
[[Fayl:Boeing_787_Dreamliner_Cockpit_(flight_deck).jpg|center|thumb|489x489px]]
Qator 35 ⟶ 46:
Boeing 787-8 yo'lovchi salonida 296 yo'lovchi (bitta sinf konfiguratsiyasida), 240 yo'lovchi (ikki sinf konfiguratsiyasida), 234 yo'lovchi (uch sinf konfiguratsiyasida) joylashishi mumkin.
salonning kengligi 5,5 metr va [[Airbus|Airbus A330 va A340]] dan 38 santimetr kengroq. Boeing 787 samolyotining oynalari boshqa tijorat samolyotlariga qaraganda kattaroq (27x 47 sm). Odatdagi plastik derazalar o'rniga, aqlli
Boeing 787 samolyotining ajoyib xususiyatlaridan biri bu ichki yoritishdir. Dreamliner salonidagi svetodiodlar ekipajga parvozning turli bosqichlariga qarab yorug'lik nurlarini sozlash imkonini beradi.Hojatxonalar hajmi
=== Bosimlarni saqlash tizim ===
Dreamlinerning yanada mustahkam [[Kompozitsiya uslubi|kompozit]] korpusi salondagi bosimni 1800 m balandlikda ushlab turishga imkon beradi, odatiy [[alyuminiy]] yo'lovchi samolyotining salonida [[bosim]] 2400 m balandlikda bo'ladi.
[[Fayl:ANA_Boeing_787-8_Dreamliner_cabin_LED_show.jpg|center|thumb|414x414px]]
Boeing 787 samolyotida [[turbulentlik]] paytida yo'lovchilarga qulaylik yaratadigan texnologiyasi o'rnatilgan. Boeing kompaniyasining ta'kidlashicha, ushbu silliq parvoz texnologiyasi harakatlanuvchi yo'lovchilar sonini sakkiz baravarga kamaytiradi. Havo bosimining o'zgarishini aniqlash uchun samolyot hududida maxsus sensorlar joylashgan bo'lib, bu [[turbulentlik]] belgilaridan biridir. Sensorlarning ko'rsatkichlari asosida kompyuter tizimi samolyotning [[vertikal]] tebranishini bostirish uchun [[fapelonlarning]] holatini moslashtiradi.
Yo'lovchi salonining bosim
[[Fayl:A7-BCE Boeing 787-8 Dreamliner Qatar Airways.jpg|center|thumb|321x321px]]
= Shovqinni kamaytirish choralari =
=== Dvigatellar ===
Boeing kompaniyasi [[NASA]] bilan birgalikda dvigatel korpuslari qismlarining yangi shaklini ishlab chiqdi. Dvigatel ''nasellarining'' orqa qirrasi ''tishli shaklga'' ega. Tishlar "chevron" deb nomlanadi. Boeing kompaniyasining ta'kidlashicha, bu yechim reaktiv oqimi atrofdagi havo bilan silliq aralashishi hisobiga dvigatel shovqinini kamaytiradi va bir necha yuz kilogramm ovoz o'tkazmaydigan materiallarni tejaydi. Ishlab chiquvchilar, shuningdek, harorat bilan shaklini o'zgartiradigan qotishmalardan foydalangan holda, o'zgaruvchan geometriyali chevronlar bilan tajriba o'tkazdilar. Bunday chevronlar parvoz paytida reaktiv oqimga egilishi va kruiz parvozida dastlabki holatiga qaytishi kerak. Ishlab chiquvchilarning fikriga ko'ra, ko'rilgan chora-tadbirlar tashqi va ichki shovqinni [https://peskiadmin.ru/uz/ot-chego-zavisit-gromkost-i-vysota-tona-fizicheskie-parametry-zvuka.html 15 dB] ga kamaytirdi<ref>Frontiers Online. <small>2013-yil 4-fevralda olindi. Asl nusxadan</small></ref>.
= Tarkib =
Boeing kompaniyasi Boeing 787 samolyotining uchta modelini ishlab chiqaradi.
=== Boeing 787-8 ===
[[:ru:Boeing_767|Boeing 767-200ER]] va [https://www.biletik.aero/handbook/samolety/skhemy-salonov-samoletov/samolet-boeing-767-300er-numeratsiya-mest-v-salone-skhema-posadochnykh-mest-luchshie-mesta/ Boeing 767-300ER] o'rniga mo'ljallangan oilaning asosiy versiyasi. ''250 tagach''a yoʻlovchini sigʻdira oladi va ''13600 km'' gacha parvoz masofasini bosib o'tadi. 787-8 ning narxi ''248,3 million'' dollarni tashkil etadi. 2011 yilda foydalanishga topshirilgan<ref>[[:ru:Boeing_787_Dreamliner#cite_ref-24|↑ ANA]] </ref>.
[[Fayl:Boeing 787-8 first flight taxi.jpg|center|thumb|328x328px|Boeing 787-8 modeli]]
=== Boeing 787-9 ===
Kengaytirilgan versiya, ''290 yo'lovchini'' sig'dira oladi, Maksimal masofaga uchishi ''14100 km''. [http://www.airlines-inform.ru/commercial-aircraft/boeing-767-400.html Boeing 767-400ER] o'rniga mo'ljallangan. Boeing 787-9 samolyotini [https://www.aviatorjoe.net/go/compare/A340-200/A330-200/ Airbus A330 va Airbus A340-200] yo'lovchi versiyalariga raqobatchi sifatida yaratgan. Narxi ''292,5 million dollar'' . 787-9 birinchi marta 2013-yil 17-sentyabrda parvoz qildi va 2014-yil 7-avgustda tijorat xizmatiga kirdi<ref>[http://www.flightglobal.com/news/articles/boeing-787-9-takes-off-for-maiden-flight-390652/ Boeing 787-9 birinchi]</ref><ref>[http://www.ana.co.jp/eng/aboutana/press/2014/140731.html 787-9]</ref>.
[[Fayl:N1015X Air Tahiti Nui Boeing 787-9 Dreamliner 4.jpg|center|thumb|253x253px|Boeing 787-9 modeli]]
=== Boeing 787-10 ===
[https://pegasfly.com/ru/fleet/boeing777-200er Boeing 777-200, Boeing 777-200ER] o'rnini bosadigan va qisqa yo'nalishlarda ''Airbus A350-1000'' bilan raqobatlasha oladigan ''300-330 yo'lovchini'' sig'dira oladigan kengaytirilgan versiya ''2013 yilda Le-Burjda'' ko'rgazmasida taqdim etilgan <ref>[http://www.flightglobal.com/news/articles/paris-boeing-launches-787-10-with-five-customers-387321/ Boeing 787-10 ni besh narsa bilan ishga tushirdi]</ref>. Parvoz masofasi taxminan 12 ming km. Narxi 338,4 million dollar. 787-10 ni ishlab chiqarish 2016 yilda boshlangan. 2018-yilda foydalanishga topshirilgan<ref>[https://boeing.mediaroom.com/2016-03-15-Boeing-787-10-Dreamliner-Begins-Major-Assembly Boeing 787-10 Dreamliner yirik yig'ilishni boshladi]</ref><ref>[https://australianaviation.com.au/2018/06/singapore-airlines-takes-its-first-boeing-787-10/ Singapore Airlines aviakompaniyasi oʻzining birinchi Boeing 787-10]</ref>.
[[Fayl:Boeing 787-10 test aircraft (35598123175) (cropped).jpg|center|thumb|Boeing 787-10 modeli]]
=== Amalga oshirilmagan loyihalar ===
* Boeing 787-3. 296 o'rinli variant bo'lib, 6500 km masofani bosib o'ta oladi. Qisqa masofali baland bo'lgan yo'nalishlar uchun mo'ljallangan. Ushbu variant Yaponiyaning ichki reyslarida Boeing 767 va Airbus A300 samolyotlarini almashtirish uchun mo'ljallangan edi<ref>[http://seattletimes.nwsource.com/html/boeingaerospace/2013672244_boeingprices14.html Boeing samolyot narxini 5,2% ga oshirdi, qisqa masofali]</ref>, ammo loyiha 2010 yil dekabr oyida barcha 787-3 buyurtma 787-8 buyurtmaga aylantirilgandan so'ng bekor qilindi<ref>[http://www.flightglobal.com/news/articles/ana-abandons-787-3-336950/ ANA 787-3]</ref>.
= Texnik xususiyatlari =
{| class="wikitable"
|+
!Rusumi
!787-8
!787-9
!787-10
|-
|Yo'lovchi sig'imi
|242
|290
|330
|-
|Uzunlik
|56.69 m
|63 m
|68.27 m
|-
|Qanot uzunligi
| colspan="3" |60.17 m
|-
|Qanot maydoni
| colspan="3" |325m<math>^2</math>
|-
|Qanotni egilish burchagi
| colspan="3" |32.2<math>^\circ</math>
|-
|Balandligi
| colspan="3" |17 m
|-
|Fuzelaj o'lchamlari
| colspan="3" |Kengligi: 5,77 m
Balandligi: 5,97 m
|-
|Yuk tashish hajmi
|138,2 m³
28 LD3 konteyner
|174,5 m³
36 LD3 konteyner
|192,6 m³
40 LD3 konteyner<ref>[http://www.boeing.com/assets/pdf/commercial/airports/acaps/787brochure.pdf 787-10 Aeroportga moslik risolasi]</ref>
|-
|Maksimal uchish og'irligi
|227 930 kg
|192 777 kg
|201 849 kg
|-
|Bo'sh vazni
|118 000 kg
|126 000 kg
|132 000 kg
|-
|Maksimal tezlik
| colspan="3" |956 km/soat
|-
|Parvoz masofasi
|13 620 km
|14 140 km
|11 910 km
|-
|maksimal balandligi
| colspan="3" |13 100 m
|-
|Dvigatellar
| colspan="3" |2 × General Electric GEnx-1B yoki 2 × Rolls-Royce Trent 1000
|-
|Yonilg'i istemoli
|4800 kg/soat
|5400 kg/soat
|5700 kg/soat
|}
= Manbalar =
# [https://www.wired.com/2010/03/boeing-787-passes-incredible-wing-flex-test/ Boeing 787 ajoyib Wing Flex sinovidan]
# [https://www.reuters.com/article/2013/01/17/us-boeing-dreamliner-idUSBRE90F1N820130117 Boeing Dreamliner samolyotlari butun dunyo bo'ylab akkumulyatorlarni tekshirishga asoslanadi | Reuters]
# [http://www.newairplane.com/ Boeing: The Boeing Company Official Websitehttp://www.newairplane.com]
# [http://www.faa.gov/news/press_releases/news_story.cfm?newsId=14213 Press-reliz - FAA Boeing 78][http://avstop.com/june_2013/boeing_to_launch_787_10_dreamliner_the_most_efficient_jetliner_in_history.htm Boeing tarixdagi eng samarali 787-10 Dreamliner samolyotini sotuvga chiqaradi]
# [http://www.faa.gov/news/press_releases/news_story.cfm?newsId=14213 dizayni va ishlab chiqarishini ko'rib chiqadi]
# [https://lenta.ru/news/2011/07/03/dreamalittledream/ "Dreamliner"]
[[Turkum:Boeing]]
[[Turkum:Samolyotlar]]
| |||