|
[[Fayl:Bank of Lithuania, Kaunas, Lithuania, 1924 - 1927.jpg|thumb|263x263px]]
{{Орган законодательной власти|название=Сейм Литовской Республики|оригинальное название={{lang-lt|Lietuvos Respublikos Seimas}}|strana=Litva|tekuщiy soziv=VII soziv|emblema=Coat of arms of the Seimas of Lithuania.svg|tip=odnopalatniy parlament|doljnost glavi 1=Predsedatel|glava 1=[[Виктория Чмилите-Нильсен]]<ref name="автоссылка1">{{cite web |author= |authorlink= |coauthors= |url=https://baltija.eu/2020/11/14/lider-liberalnogo-dvijeniia-v-chmilite-nelsen-stala-spikerom-seima-litvy/ |title=Лидер Либерального движения В. Чмилите-Нельсен стала спикером сейма Литвы |subtitle= |lang= |format= |website= |publisher=Портал русской общины Эстонии |date=2020-11-14 |description= |quote= |accessdate=2020-11-14 |deadlink=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20201130023321/https://baltija.eu/2020/11/14/lider-liberalnogo-dvijeniia-v-chmilite-nelsen-stala-spikerom-seima-litvy/ |archivedate=2020-11-30 }}</ref>|partiya glavi 1=[[Движение либералов|Liberalnoe dvijenie Litovskoy Respubliki]]|data izbraniya 1=[[13 ноября]] [[2020 год]]a|kolichestvo chlenov=141|struktura 1=File:Lithuania Seimas Seating Chart — Nov 26, 2020.png|shirina strukturi 1=|opisanie strukturi 1=|fraksii 1='''Pravitelstvo (73)'''
'''Litva Respublikasi Seymi''' — (lit.<span lang="lt" style="font-style:italic;">Lietuvos Respublikos Seimas)</span> [[Litva|Litvada]] oliy qonun chiqaruvchi organ hisoblanadi.
* {{Colorbox|#00CED1}} [[Союз Отечества — Литовские христианские демократы|Soyuz Otechestva]] (50)
* {{Colorbox|#F29402}} [[Движение либералов|Liberalnoe dvijenie]] (12)
* {{Colorbox|#E3006B}} [[Партия свободы (Литва)|Partiya Svobodi]] (11)
'''Oppozitsiya (68)'''
* {{Colorbox|#61A347}} [[Союз крестьян и зелёных Литвы]] (32)
* {{Colorbox|#FF101A}} [[Социал-демократическая партия Литвы]] (13)
* {{Colorbox|blue}} [[Партия труда (Литва)|Partiya truda]] (10)
* {{Colorbox|#FF7462}} [[Избирательная акция поляков Литвы — Союз христианских семей|Izbiratelnaya aksiya polyakov Litvi]] (3)
* {{Colorbox|#F08080}} [[Социал-демократическая трудовая партия Литвы]] (3)
* {{Colorbox|yellow}} Svoboda i spravedlivost (1)
* {{Colorbox|{{Цвет партии|Беспартийные}}}} [[Беспартийный|Nezavisimie]] (5)|vibori 1=[[Парламентские выборы в Литве (2020)|11 i 25 oktabrya 2020 goda]]|sistema golosovaniya 1=|zal zasedaniy=New_Lithuanian_Parliament_Hall.JPG|shirina zala zasedaniy=300px|podzagolovok zala zasedaniy=Dvores Seyma, [[Вильнюс]]|sayt=[http://www.lrs.lt www.lrs.lt]}} '''Litva Respublikasi Seymi''' — (lit.<span lang="lt" style="font-style:italic;">Lietuvos Respublikos Seimas)</span> [[Litva|Litvada]] oliy qonun chiqaruvchi organ hisoblanadi.
== Boshqaruvi ==
== Umumiy tavsifi ==
{{Государственный строй Литвы}}Yashirin ovoz berish yoʻli bilan umumiy, teng, toʻgʻridan-toʻgʻri saylov huquqi asosida toʻrt yil muddatga saylanadigan bir palatadan, jumladan Seymning 141 nafar deputatidan iborat. Seym aʼzosi faqat Bosh vazir yoki vazir tomonidan tayinlanishi mumkin (60-moddaning 2-qismi).
Litva Respublikasi Konstitutsiyasining V bobiga ko‘ra , Litvada doimiy yashovchi, xorijiy davlat oldidagi qasamyod yoki majburiyat bilan bog‘lanmagan va saylovda kamida 25 yoshga to‘lgan Litva Respublikasi fuqarosi Seym aʼzosi etib saylanishi mumkin. Sud tomonidan tayinlangan jazoni o‘tamagan shaxs, shuningdek sud tomonidan muomalaga layoqatsiz deb topilgan shaxs Seym deputati etib saylanishi mumkin emas. Seymning saylangan deputati Seymda Litva Respublikasiga sodiqlik qasamyodini qabul qilganidan soʻng xalq vakilining barcha huquqlariga ega boʻladi. Seym har yili bahor va kuzda ikkita oddiy sessiya uchun yigʻiladi.
* davlat soliqlari va boshqa majburiy to‘lovlarni belgilaydi;
* Litva Respublikasining xalqaro shartnomalarini ratifikatsiya qiladi va denonsatsiya qiladi, tashqi siyosatning boshqa masalalarini ko‘rib chiqadi;
* respublikaning maʼmuriy boʻlinishini belgilaydi ;
* Litva Respublikasining davlat mukofotlarini taʼsis etadi;
* amnistiya aktlarini chiqaradi;
== Tarixi ==
1990-yil 24-fevralda Litva SSRda parlament saylovlari boʻlib oʻtdi. Saylangan Oliy Kengash (141 aʼzo) 1990-yil 11-martda mustaqil Litva Respublikasi qayta tiklanganligini maʼlum qildi. 1992 -yil 7 -iyulda Seym deb oʻzgartirildi. Litva tarixshunosligida unga „Restorativ Seym“ nomi biriktirilgan. Mustaqillikdan keyin birinchi parlament saylovlari 1992-yil 25- oktabr va 15-noyabrda bo‘lib o‘tdi. Ikkinchi Seym 1996-2000- yillarda faoliyat ko‘rsatgan. 2000-yilda saylangan parlamentda Sotsial-demokratik koalitsiya (KFOR) 51 oʻringa, „ Yangi„Yangi ittifoq“ (sotsial liberallar) 25 va „Liberallar ittifoqi“ 24 oʻringa ega edi.
=== Seym 2004-2008-yillarda ===
* Mehnat partiyasi ({{Lang-lt|Darbo partija}}) — 39 mandat (27,7 %)
* Algirdas Brazauskas sotsial-demokratik partiyasi va „ Yangi„Yangi ittifoq“ (sotsial liberallar) partiyasi Arturas Paulauskas koalitsiyasi ({{Lang-lt|A. Brazausko ir A. Paulausko koalicija «Už darbą Lietuvai»}}) — 31-oʻrin (22 %; mos ravishda 20 oʻrin va 11 oʻrin)
* „Vatan ittifoqi“ (konservatorlar, {{Lang-lt|Tėvynės Sąjunga}}) — 25 oʻrin (17,7 %)
=== Seym 2016-2020-yillarda ===
[[Fayl:LR_Seimas_by_Augustas_Didzgalvis.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/LR_Seimas_by_Augustas_Didzgalvis.jpg/220px-LR_Seimas_by_Augustas_Didzgalvis.jpg|thumb| Bosh qarorgohi]]
2016-yil 9-23-oktabrdagi saylov natijalariga ko‘ra, agrarlar ko‘pchilik deputatlik o‘rinlariga ega bo‘ldilar:
== Seym binolari ==
[[Fayl:LR_Seimas_by_Augustas_DidzgalvisBaltijas_Asamblejas_31.sesija_Viļņā_(8169253176).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/74/7540/LR_Seimas_by_Augustas_DidzgalvisBaltijas_Asamblejas_31.sesija_Vi%C4%BC%C5%86%C4%81_%288169253176%29.jpg/220px-LR_Seimas_by_Augustas_DidzgalvisBaltijas_Asamblejas_31.sesija_Vi%C4%BC%C5%86%C4%81_%288169253176%29.jpg|thumb| Bosh''Yangi yalpi majlislar qarorgohizali'']]
Hozir Seym toʻrtta binodan iborat majmuani egallaydi. Umumiy maydoni 9717,37 m² boʻlgan birinchi bino 1976-1980 yillarda arxitektorlar Algimantas va Vitautas Nasvytis loyihasi boʻyicha 1950-yildan buyon mavjud boʻlgan stadion oʻrnida qurilgan. U [[Litva Sovet Sotsialistik Respublikasi|Litva SSR]] Oliy Kengashi uchun moʻljallangandi.
Xuddi shu yillarda mahallada ikkita maʼmuriy bino qurildi. [[Neris (daryo)|Neris daryosi]] qirgʻogʻiga yaqinroq — Moliya vazirligi binosi (meʼmor A. Gudait; hozir Seymning ikkinchi binosi). Respublika kutubxonasi (hozirgi Litva Martinas Majvydas Milliy kutubxonasi) yonida Kasaba uyushmalari markaziy kengashi binosi (arxitektor C. mazuralar; hozir Seymning uchinchi binosi).
[[Fayl:Baltijas_Asamblejas_31.sesija_Viļņā_(8169253176).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/40/Baltijas_Asamblejas_31.sesija_Vi%C4%BC%C5%86%C4%81_%288169253176%29.jpg/220px-Baltijas_Asamblejas_31.sesija_Vi%C4%BC%C5%86%C4%81_%288169253176%29.jpg|thumb| ''Yangi yalpi majlislar zali'']]
2007-yil 10-sentyabrda Seymning kuzgi sessiyasi Seymning mavjud binolar majmuasiga biriktirilgan yangi yalpi majlislar zalida boshlandi<ref>[http://www3.lrs.lt/pls/INTER/w5_show?p_d=69505&p_r=4465 Seimo nariai atsisveikino su Kovo 11- osios sale]{{ref-lt}}</ref>.
== Manbalar ==
{{Manbalar}}
[[Turkum:Pages with unreviewed translations]]
| 