Maxsus effekt
Maxsus effektlar (inglizcha: Special effects; qisqartma shakllari: SFX, F/X yoki shunchaki FX) teatr, film, televideniye, videooʻyin va simulator sanoatlarida suratga tushirish ancha qiyin yoki imkonsiz boʻlgan narsalar sahnalarini yaratishda ishlatiladigan illyuziyalardir.
Maxsus effektlar asosan ikki turkumga boʻlinadi: mexanik effektlar va optik effektlar. Maxsus effektlar va vizual effektlar oʻrtasida farq boʻlib, birinchisi raqamli post-production (post-pradakshn) va optik effektlarga tegishli boʻlsa, ikkinchisi odatda mexanik effektlarga shama qiladi.
Mexanik effektlarga animatronik, pirotexnik va atmosferik effektlarni misol qilsa boʻladi: shamol, yomgʻir, tuman, qor, bulutlar hosil qilish yoki binoning portlashi, oʻq tegishi va hokazolar.
Optik effektlarga esa kamera yordamida yaratilgan effektlar kiradi. Optik effektlar baʼzan fotografik effektlar, deb ham ataladi.
1990-yillardan beri kompyuterda yaratilgan tasvirlar (CGI) maxsus effektlar texnologiyalari orasida yetakchiga aylandi. Bu kinoijodkorlarga maxsus effektlarni xavfsiz va ishonarliroq hamda texnologiya taraqqiy etgan sari arzonroq yaratishda qoʻl kelyapti. Natijada, optik va mexanik effektlar texnikalari CGIga oʻrinlarini boʻshatishmoqda.
Manbalar tahrir
- Cinefex jurnali
- American Cinematographer jurnali
- Richard Rickitt: Special Effects: The History and Technique, Billboard Books; 2-nashr, 2007; ISBN 0-8230-8408-6
- Movie Magic: The History of Special Effects in the Cinema (John Brosnan, 1974)
- Techniques of Special Effects Cinematography (Raymond Fielding, 1985)
- Special Effects: Titanic and Beyond
- T. Porter and T. Duff, "Compositing Digital Images", Proceedings of SIGGRAPH '84, 18 (1984).
- The Art and Science of Digital Compositing (ISBN 0-12-133960-2)