Meleagr
Meleagr (qadimgi yunoncha: Μελέαγρος) — yunon mifologiyasida — etoliya qahramoni, Kalidoniya qiroli Oyney va uning rafiqasi Alfeya oʻgʻli (yoki Alfeyaning Aresdan oʻgʻli). „Iliadada“ eslatib oʻtilgan[1][2].
Afsonalarga koʻra, Meleagr tugʻilganidan soʻng, Alfeyaga oʻchoqdagi yogʻoch yonib boʻlishi bilan uning oʻgʻli oʻlishini bashorat qilishgan; Alfea darhol yogʻochni ushlab, sandiqqa yashiradi.
Argonavtlar janggining ishtirokchisi[3]. Peliasning dafn oʻyinlarida u nayza uloqtirishda gʻalaba qozondi[4].
Kalidon ovining markaziy qahramoni[5]. Meleagr shon-shuhratining manbai otasining diqqatsizligi edi. Bir marta, Oyney xosil bayramida qatnashganida, u barcha xudolarga minnatdorchilik qurbonliklarini keltirdi, lekin ov maʼbudasi Artemidani unutdi. Xafa boʻlgan Artemida, qasos sifatida, Kalidonga dahshatli choʻchqani yubordi, u hosilni buzadi, daraxtlarni yulib yuborardi, chorva mollari va odamlarni oʻldirardi.
Meleagr bu yirtqich hayvonni yenggishga qaror qildi va unga yordam berish uchun oʻzi bilan Argonavtlar yurishida qatnashgan Kastor va Polidevka, Tesey, Yason, Iolay, Pirifoy, Peley, Telamon va boshqalar kabi mashhur qahramonlarni taklif qildi. Shu bilan birga, Meleagr bilan Atalanta oʻrtasida muhabbat paydo boʻldi. Choʻchqa Ankeyni oʻladigan darajada yaralagan ogʻir reyddan soʻng, Atalanta uni oʻq bilan urishga muvaffaq boʻldi, keyin esa Meleagr nayzasi bilan charchagan choʻchqani oʻldirdi. U choʻchqani oʻldirgan nayzani Sikiondagi Apollon ibodatxonasiga bagʻishlagan[6].
Eng jasur odam olishi kerak boʻlgan yirtqich hayvonning terisi boʻyicha kelib chiqqan munozarada, Meleager oʻljani Atalantaga topshirdi, ammo Meleagrning togʻasi Pleksipp uni qizdan tortib oldi. Gʻazablangan Meleagr Pleksipp va uning ikki ukasini oʻldirdi. Boshqa tavsifga koʻra, oʻljani taqsimlashda u boshi va terisini oldi, lekin Artemida qahramonlar oʻrtasida nizo boshladi va kuretlar va Festiy oʻgʻillari uning yarmini talab qildilar va Meleagr Festiyning oʻgʻillarini oʻldirdi[7].
Oʻz navbatida, akalarining oʻlimidan gʻazablangan Alfeya oʻtinni olovga tashladi va oʻgʻlini oʻldirdi; lekin keyin, pushaymon boʻlib, oʻzini osib oʻldirdi, akasi uchun motam tutgan Meleagrning opa-singillari esa Artemida tomonidan gvineya parrandalariga aylantirildi.
Gomer tomonidan Iliadada bayon qilingan boshqa versiyaga koʻra, kalidoniyaliklar va qoʻshni Plevron shahri aholisi oʻrtasida kalidonlik choʻchqa terisi tufayli urush boshlangan. Ushbu urushda Meleagr Alfeyaning akalaridan birini oʻldirdi, bu sababli onasining laʼnatiga duchor boʻldi va bundan gangib, garchi dushmanlar Kalidonga yaqinlashgan boʻlsa ham, uyda qoldi. Keyin xotini Kleopatraning koʻndirishiga taslim boʻlib, u dushmanlarga qarshi chiqdi, ularni haydab yubordi, lekin oʻzi vafot etdi. „Buyuk Eoylar“ va „Miniada“ poemalarida Apollonning Etoliyaliklarga qarshi kuretlarga yordamga kelgani va Meleagrni oʻldirganligi bir xil aytiladi[8].
Keyingi anʼana
tahrirUning ruhi Aidda Geraklni[9] uchratadi va Meleagr Gerakldan Deyaniraga uylanishni soʻraydi. Gesiodning „Pirifoyning tushishi“ poemasida Pirifoy va Teseyning Meleagr bilan suhbati tasvirlangan[10]. Soʻxta afsonasi birinchi marta Frinixning „Plevroniya“ dramasida uchraydi[11].
Sofoklning „Meleagr“ (fr. 401 Radt) tragediyasining, Yevripidning „Meleagr“ tragediyasi[12], Antifontning (Antifron?), Sosifan, nomaʼlum muallif va Aksiyning „Meleagr“[13] tragediyalari qahramoni. Alfeya va Meleagrga 6 ta komediya, jumladan, Rinfonning „Qul Meleager“ bagʻishlangan.
Manbalar
tahrir- ↑ Любкер Ф. Meleager // Реальный словарь классических древностей по Любкеру / под ред. Ф. Ф. Зелинский, А. И. Георгиевский, М. С. Куторга, Ф. Гельбке, П. В. Никитин, В. А. Канский, пер. А. Д. Вейсман, Ф. Гельбке, Л. А. Георгиевский, А. И. Давиденков, В. А. Канский, П. В. Никитин, И. А. Смирнов, Э. А. Верт, О. Ю. Клеменчич, Н. В. Рубинский — СПб.: Общество классической филологии и педагогики, 1885. — С. 849—850.
- ↑ Мифы народов мира. М., 1991-92. В 2 т. Т.2. С.134-135, Любкер Ф. Реальный словарь классических древностей. М., 2001. В 3 т. Т.2. С.373
- ↑ Apolloniy Rodosskiy. Argonavtika I 188—189; Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka I 9, 16; Valeriy Flakk. Argonavtika I 433; Gigin. Mifi 14 (s.30); Nonn. Deyaniya Dionisa XIII 88
- ↑ Stesixor. Pogrebalnie igri po Peliyu, fr.179b Peydj; Gigin. Mifi 273
- ↑ Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka I 8, 2-3; Pavsaniy. Opisanie Elladi VIII 45, 6; Ovidiy. Metamorfozi VIII 299, 414—419; Gigin. Mifi 173
- ↑ Pavsaniy. Opisanie Elladi II 7, 9
- ↑ Antonin Liberal. Metamorfozi 2, 3-4
- ↑ Gesiod. Perechen jenщin, fr.25, st.12-13 M.-U. Pavsaniy. Opisanie Elladi X 31, 1
- ↑ Psevdo-Apollodor. Mifologicheskaya biblioteka II 5, 12
- ↑ Gesiod. Soshestvie Pirifoya, fr.280 M.-U.
- ↑ Pavsaniy. Opisanie Elladi X 31, 4
- ↑ Aristofan. Lyagushki 864; 1238—1240
- ↑ Aristotel. Ritorika II 2, 23