Mito (yaponcha: 水戸市 Mito-si?) Yaponiyaning Kanto hududining shimolidagi Ibaraki prefekturasining markazi. 2020-yil 1-iyul holatiga koʻra, shaharning 123,282 xonadonida 269,330 kishi istiqomat qiladi va har 1 km² hududiga 1239 kishi toʻgʻri keladi. 65 yoshdan oshganlar aholining 27.1 % ini tashkil etadi[1]. Maydoni 217.32 km².

Mito
水戸市
alohida shahar
Skyline of Mito 水戸市
Mito 水戸市
Bayroq
Mito 水戸市
Gerb
36°21′57.0″N 140°28′16.5″E / 36.365833°N 140.471250°E / 36.365833; 140.471250 G OKoordinatalari: 36°21′57.0″N 140°28′16.5″E / 36.365833°N 140.471250°E / 36.365833; 140.471250 G O
Mamlakat Yaponiya
Prefektura Ibaraki prefekturasi
Maydon 217.32 km2 (83.91 mi²)
Iqlim turi nam kontinental
Rasmiy til(lar)i yapon
Aholisi
 (2020)
269,343 kishi
Milliy tarkib yaponlar
Konfessiyaviy tarkib buddizm, sintoizm
Vaqt mintaqasi UTC+9
Telefon kodi 029-224-1111
Mito 水戸市 xaritada
Mito 水戸市
Mito
水戸市
Mito 水戸市 xaritada
Mito 水戸市
Mito
水戸市
Mito stantsiyasining shimoliy chiqish yoʻlidagi Plaza

Geografiyasi tahrir

Mito Ibaraki prefekturasining markazida joylashgan. Mito  Tinch okeanidan 10 km ichkarida, shaharning shimolidan sharqqa qarab oqib oʻtadigan Naka daryosi quyiladigan joyda joylashgan. Janubda Senba koʻli dam olish maskani mavjud. Mito stansiyasidan gʻarb, ayniqsa janubi-gʻarb tomonida turar-joy binolari mavjud asosiy koʻcha joylashgan.

Atrofidagi munitsipalitetlar tahrir

Ibaraki prefekturasi

  • Hitachinaka
  • Kasama
  • Naka
  • Ibaraki
  • Oarai
  • Sirosato

Iqlimi tahrir

Mito nam subtropik iqlimga ega boʻlib, issiq yoz va sovuq qish, yengil qor yogʻishi bilan ajralib turadi. Mitoda oʻrtacha yillik harorat 13,6 °C. Yillik oʻrtacha yogʻin miqdori 1353,8 mm, sentyabr esa eng nam oy hisoblanadi. Eng yuqori harorat avgustda 25,2 °C atrofida, eng pasti esa yanvarda 3,0 °C atrofida boʻladi[2].

Demografiyasi tahrir

Yaponiya aholini roʻyxatga olish maʼlumotlariga koʻra[3], Mito aholisi oʻtgan asrda barqaror ravishda koʻpaygan.

Aholining oʻsishi
YilAholi±%
1950141,154—    
1960162,16+14.9%
1970195,818+20.8%
1980239,742+22.4%
1990260,456+8.6%
2000261,562+0.4%
2010268,75+2.7%
2020270,685+0.7%

Tarixi tahrir

Miloddan avvalgi IV asrda Mitoga Yamato xalqi joylashdi. Heian davrining oxirida, Heike urugʻining sarkardasi Baba Sukemoto Mitoga koʻchib oʻtdi va u yerda qal’a qurdi. Mito qal’asida shundan keyin bir necha marta boshliq oʻzgardi; Satake urugʻi nazorati ostida boʻlganlar Sengoku davrida uni qoʻlga kiritdilar, ammo 1603-yilda Sekigahara jangidan keyin Satake uni Tokugava Ieyasuga topshirishga majbur boʻldi. Ieyasuning oʻgʻli Tokugava Yorifusaga Mito qal’asi berildi, u oilaning asosiy nasl-nasabi muvaffaqiyatsizlikka uchragan taqdirda yangi syogun bilan taʼminlashga qodir boʻlgan uchta „gosanke“ filialidan birining rahbari boʻldi. Bu davrda Mito XVIII—XIX asrlarda Gʻarb taʼlimini nafaqat yapon xalqining texnologik taraqqiyoti, balki Yaponiyaning texnologik taraqqiyoti uchun vosita sifatida qoʻllab-quvvatlagan Ayzava Seisisai boshchiligidagi konfutsiy eʼtiqodidagi natativist olimlarning yigʻilishi boʻlgan Mito maktabi qarorgohi edi. Shahar Yaponiyaning oʻziga xosligi va xalqlar orasidagi ustunligini isbotlash vositasi edi. Kodokan xan maktablarining eng kattasi edi. Edo poytaxti Mito bilan toʻgʻridan-toʻgʻri Mito Kaido orqali bogʻlangan[4]. Tokugava Mitoni Meidzi islohoti davrigacha boshqargan.

Mito shahri 1889-yil 1-aprelda zamonaviy munitsipalitetlar tizimining oʻrnatilishi bilan tashkil topgan. Bu payt shahar Yaponiyada tashkil etilgan birinchi 31 shahardan biri edi. 25 000 aholisi boʻlgan shahar Ibaraki prefekturasining prefektura markazi sifatida belgilangan. 1900-yilga kelib Joban liniyasi Mitoni Tokio bilan bogʻladi va 1910-yilga kelib butun shaharda telefonlar va elektr yoritgichlar mavjud boʻlgan. 1945-yil 2-avgustdagi Mito havo hujumi paytida, Ikkinchi Jahon urushi tugashi arafasida shaharning toʻrtdan uch qismidan koʻprogʻi yonib ketgan.

Mito chegaralari 1955-yildan 1958-yilgacha qoʻshni Kamiono, Vatari, Yoshida, Sakedo, Kavavada, Yanagava, Kunita va Iitomi va Akatsuka qishloqlarini qoʻshib olish orqali kengaytirilgan. Tsunezumi qishlogʻi 1992-yilda qoʻshib olingan. 2001-yilda Mito mahalliy avtonomiyaga ega boʻlgan maxsus shahar sifatida belgilandi. Qoʻshni Uchihara shahri 2005-yilda Mitoga boʻysundiriladi. Shahar 2011-yil Tohoku zilzilasi va sunamida jiddiy zarar koʻrgan, 25 982 ta uy toʻliq yoki qisman vayron boʻlgan; halokatdan soʻng 2 oʻlim holati qayd etilgan.

Mito 2020-yil 4-aprelda mahalliy avtonomiyalar yanada koʻpaygan holda asosiy shahar sifatida belgilandi.

Hukumat tahrir

Mito toʻgʻridan-toʻgʻri saylanadigan mer va 28 aʼzodan iborat bir palatali shahar kengashiga ega boʻlgan mer-kengash boshqaruv shakliga ega. Mito Ibaraki prefekturasi assambleyasiga olti nafar aʼzoni qoʻshadi. Milliy siyosat nuqtai nazaridan, shahar Yaponiya rejimi quyi palatasining Ibaraki 1-okrugi va Ibaraki 2-okrugi oʻrtasida boʻlingan.

Iqtisodiyot tahrir

Mito birinchi navbatda mintaqaviy savdo markazi va maʼmuriy shahardir, chunki Ibarakidagi sanoatning aksariyati yaqin atrofdagi Tsukuba va Hitachi shaharlari atrofida joylashgan. Mito kamtarona, ammo gullab-yashnayotgan turizm industriyasiga ega, markazida Kayraku-en bogʻlari va Tokugava oilasiga bagʻishlangan mahalliy muzeylar mavjud.

Taʼlim tahrir

  • Ibaraki universiteti
  • Tokiva universiteti
  • Tokiva Junior kolleji
  • Mitoda shahar hukumati tomonidan boshqariladigan 32 ta davlat boshlangʻich maktabi va 15 ta davlat oʻrta maktabi va milliy hukumat tomonidan boshqariladigan bitta davlat boshlangʻich va bitta davlat oʻrta maktabi mavjud. Shaharda bitta xususiy boshlangʻich va ikkita xususiy oʻrta maktab mavjud. Mitoda Ibaraki prefekturasi taʼlim kengashi tomonidan boshqariladigan yettita davlat oʻrta maktabi va yettita xususiy oʻrta maktab, shuningdek, faqat tungi va sirtqi kurslarni taklif qiluvchi bitta davlat va bitta xususiy oʻrta maktab mavjud. Prefekturada nogironlar uchun oltita maxsus taʼlim maktabi ham mavjud.
  • Shaharda Ibaraki koreys boshlangʻich, oʻrta va yuqori maktabi, Shimoliy Koreya maktabi joylashgan.

Transporti tahrir

Temir yoʻl tahrir

  JR East — Mito/Joban liniyalari

  • Uchihara - Akatsuka — Kairakuen — Mito

  JR East — Suigun liniyasi

  • Mito

  Kasima Rinkai temir yoʻli Oarai Kasima liniyasi

  • Mito - Higasi-Mito — Tsunezumi

Magistral yoʻl tahrir

  •   Joban tezyurar yoʻli — Mito almashinuvi
  •   Kita-Kanto tezyurar yoʻli — Mito Minami almashinuvi
  •   Higasi-Mito yoʻli — Mito-Oarai almashinuvi
  •   6-milliy yoʻnalish
  •   50-milliy yoʻnalish
  •   51-milliy yoʻnalish
  •   118-milliy yoʻnalish
  •   123-milliy yoʻnalish
  •   124-milliy yoʻnalish
  •   245-milliy yoʻnalish
  •   349-milliy yoʻnalish
  •   400-miliy yoʻnalish

OAV tahrir

  • Ibaraki Simbun
  • Ibaraki eshittirish tizimi

Mahalliy diqqatga sazovor joylari tahrir

  • Mito — Yaponiyaning uchta buyuk bogʻidan biri hisoblangan Kayraku-en yapon bog'i joylashgan joy. 1842-yilda Tokugava Nariaki tomonidan qurilgan bogʻ butun mamlakat boʻylab oʻzining daraxtlari bilan mashhur. Koʻp odamlar bahorda, ayniqsa Ume festivali paytida gullarni koʻrish uchun bogʻga kelishadi. Yozda Mitoda shuningdek, Mito Kumon festivalini oʻtkaziladi.
  • Art Tower Mito
  • Ibaraki zamonaviy sanʼat muzeyi
  • Ibaraki prefekturasi tarix muzeyi
  • Kodokan maktabi
  • Senba koʻli
  • Mito qal’asi
  • Mito shahar botanika bogʻi
  • Tokiva Jindza

Professional sport tahrir

  • Mito HollyHock, J. League
  • Ibaraki Robots, B. League
  • Malva FK, F. League

Qardosh shahar munosabatlari tahrir

Taniqli shaxslar tahrir

  • Yuko Suzuhana, musiqachi
  • Yokoyama Taikan, rassom
  • Nakamura Tsune, rassom
  • Stomu Takeishi, musiqachi
  • Aritomo Goto, IJN admirali
  • Takeo Kurita, IJN admirali
  • Kindzi Fukasaku, rejissyor
     
    Kindzi Fukasaku ish ustida
  • Takashi Koizumi, rejissyor
  • Teru Shimada, aktyor
  • Yutaka Nakadzima, aktyor
  • Hiroyuki Vatanabe, aktyor
  • Mika Katsumura, aktrisa
  • Sinʼichiro Ikebe, musiqachi
  • Mayumi Godzo, qoʻshiqchi
  • Nobuo Tobita, dublyaj aktyori
  • Megumi Nakadzima, dublyaj aktrisasi, qoʻshiqchi
     
    Mayʼn (chapda) va Megumi Nakadzima (oʻngda) konsertda
  • Azusa Tadokoro, ovozli aktrisa, qoʻshiqchi
  • Mitoizumi Masayuki, sumo kurashchisi (Sekivake)
  • Musoyama Masashi, sumo kurashchisi (Ozeki)
  • Miyabiyama Tetsushi, sumo kurashchisi (Ozeki)
  • Takashi Yagihashi, oshpaz
  • Sugiura Sigemine, Ikkinchi Jahon urushi qiruvchi uchuvchisi
  • Hitachiyama Taniemon, sumo kurashchisi (Yokozuna)

Galereya tahrir

Manbalar tahrir

  1. „Ibaraki prefectural official statistics“ (yaponcha).
  2. Mito climate data
  3. Mito population statistics
  4. Chiba Kokaidō Rekishi Sanpo. Ministry of Land, Infrastructure and Transport. Accessed December 28, 2007.

Havolalar tahrir