Nigor xotun
Nigor xotun (turkcha: Nigâr Hatun; 1503-yildan keyin Antaliyada vafot etgan) – Usmonli imperiyasi sultoni Boyazid II ning xotinlaridan biri, Fotma sulton, shahzoda Korkut va katta ehtimol bilan sulton Boyaziddan boʻlgan yana bir qancha farzandlarning onasi. Nigor xotun oʻsha davrda anʼanaviy ravishda Usmonli sultonlari xotinlari dafn etiladigan qabriston tashqarisiga dafn etilgan boʻlib, ushbu qabristonga dafn etilgan Sulton Boyazidning ikki xotinidan biri boʻlgan.
| Nigor xotun | |
|---|---|
 Yivli minorasidagi maqbarada joylashgan Nigor xotunning qabri | |
| Tavalludi | 1450 |
| Vafoti |
1503-yildan keyin Antaliya, Usmonli imperiyasi |
| Fuqaroligi | Usmonli imperiyasi |
| Turmush oʻrtogʻi | Boyazid II |
| Bolalari |
Fotma sulton Shahzoda Korkut |
| Otasi | Abdulloh Vahbiy |
Biografiyasi
tahrir
Nigor xotunning nasl-nasabi, kelib-chiqishi, tugʻilgan yili va joyi haqida aniq maʼlumotlar mavjud emas. Turk tarixchisi Chagʻatoy Uluchay tomonidan berilgan maʼlumotlarga koʻra, Nigor xotunning otasining ismi Abdullah Vahbiy[1][2] boʻlgan.
Nigor xotun qachon va qanday sharoitda sulton haramiga tushgani nomaʼlum. Boyazid II hali shahzoda boʻlgan vaqtdayoq unga Nigorga uylangan. 1481-yilda Mehmed II Fotih vafotidan soʻng, Nigor eri bilan Istanbulga borgan. Boyazid II Istanbulda Mehmed II Fotih vafotidan keyin Usmonli imeriyasining navbatdagi sultoni etib tayinlangan. Usmonli anʼanalariga koʻra, shahzodaning onasi oʻgʻli bilan birgalikda sanjaklarga borishi kerak boʻlgan, u yerda shahzodalarga imperiyani boshqarish koʻnikmalari oʻrgatilgan. Chagʻatoy Uluchayning yozishicha, Nigor oʻgʻli Korkut bilan dastlab Manisaga, keyinchalik Antaliyaga[1] borgan. Turk tarixchisi Nejdet Sakaoʻgʻli shahzoda Korkutning 1503-yilda Antaliyaga sanjakbey qilib yuborilganini va Nigor xotunning ham u bilan birga borganligini aygan[2].
1502-yilda Nigor xotun Yivli minorasida saljuqiylar uslubida maqbara qurishni buyurgan, oʻlimidan keyin uning oʻzi ham aynan shu yerga dafn qilingan. Nigor xotunning aniq oʻlim sanasi maʼlum boʻlmasa-da, uning 1503-yildan keyin vafot etganligi haqida maʼlumotlar bor. Uning oʻlimi haqida tarixchi Sakaogʻlu qiziq bir tafsilotni qayd etgan. Unga koʻra, odatda, sultonlarning xotinlari Bursa yoki Istanbulda dafn etilgan. Biroq Boyazid II ning xotinlari orasida ikki ayol anʼanaviy ravishda Bursa yoki Istanbulda dafn etilmaganligi bilan boshqalardan ajralib turadi. Uardan biri Gulbahor xotun Qora dengizining Trabzon portida, ikkinchisi Nigor xotun Oʻrta yer dengizi boʻyidagi Antaliya portida dafn etilgan[2].
Nasli
tahrirNigor xotunning farzandlarining soni va ismi aniq manbalar bilan tasdiqlanmagan. Biroq u Fotma Sultonning onasi ekanligi haqida maʼlumotlar mavjud[3][1][2]. Antony Oldersonning taʼkidlashicha, Aynishoh sulton ham Nigor xotunning qizi boʻlgan[3]. Biroq Chagʻatoy Uluchay Aynishoh sultonning dafn etilgan yiliga asoslanib, uning onasi Nigor xotun emas, balki Shirin xotun boʻlganligini aytgan[1]. Olderson, shuningdek, Boyazidning boshqa bir qizi Oysha Sultonning onasi Nigor xotun, Bulbul xotun yoki Muhyurnaz xotun[3] boʻlishi mumkinligi haqida ham bir qancha maʼliumotlar keltirib oʻtgan.
Turli manbalarda Nigor xotun Boyazid II dan ikki nafar oʻgʻil farzand dunyoga keltirgan boʻlishi mumkinligi aytib oʻtilgan. Uluchayning yozishicha, Yivli minorasida joylashgan Nigor xotunning turbesida keltirilgan bir lavhga koʻra, shahzoda Korkutning[1] onasi aynan Nigor xotun boʻlgan[2]. Biroq tarixchi Alderson shahzodaning onasi Muhyurnaz xotun boʻlgan deya maʼlumot bergan. Shuningdek, Alderson shahzoda Abdullohni Nigorning oʻgʻli desa[3], Uluchay shahzodaning onasi Shirin xotun[1] boʻlgan deya takidlagan.
Manbalar
tahrirAdabiyotlar
tahrir- Alderson Anthony Dolphin. The Structure of the Ottoman Dynasty. – Oxford: Clarendon Press, 1956.
- Sakaoğlu, Necdet. Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler (tur.). – Oğlak Yayıncılık, 2015. – S. 675—676. – ISBN 978-9-753-29623-6.
- Uluçay M. Çağatay. Padişahların kadınları ve kızları. – Türk Tarih Kurumu, 1988.