Oʻzbekiston yoʻl belgilari
Roʻyxatda Oʻzbekistonda qoʻllanadigan yoʻl belgilari mavjud. Oʻzbekistondagi yoʻl belgilari koʻp jihatdan Rossiya va MDH mamlakatlarida (Ozarbayjon, Armaniston, Belarusiya, Qozogʻiston, Qirgʻiziston, Tojikiston) qoʻllanadigan yoʻl belgilariga oʻxshaydi, chunki Oʻzbekiston 1991-yilda parchalanib ketgunga qadar Sovet Ittifoqi tarkibida boʻlgan.
Belgilar Oʻzbekiston Respublikasining Qonuni, 10.04.2013-yildagi OʻRQ-348-son "„Yoʻl harakati xavfsizligi toʻgʻrisida“gi Oʻzbekiston Respublikasi qonuniga oʻzgartish va qoʻshimchalar kiritish haqida"[1], Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining qarori bilan tasdiqlangan Yoʻl harakati qoidalari, 12.04.2022-yildagi 172-son „Yoʻl harakati qoidalarini tasdiqlash toʻgʻrisida“[2]. Belgilardan foydalanish va ishlab chiqarish qoidalari, shuningdek ularning tasvirlari GOST R 52289-2004[3] va GOST R 52290-2004[4] standartlari bilan belgilanadi. Ushbu belgilar Yoʻl belgilari va signallari toʻgʻrisidagi Vena konventsiyasiga mos keladi.
Ogohlantiruvchi belgilar
tahrirOgohlantiruvchi belgilar haydovchilarga xavfli yoʻl qismiga yaqinlashayotganligi haqida axborot berib, unda harakatlanishda sharoitga qarab tegishli chora koʻrishni talab qiladi.
1.1, 1.2, 1.5 — 1.32 ogohlantiruvchi belgilari aholi punktlarida xavfli joydan 50 — 100 metr, aholi punktlaridan tashqarida esa 150 — 300 metr oldin oʻrnatiladi. Zaruriyat boʻlganda, bu belgilar 7.1.1 qoʻshimcha axborot belgisida koʻrsatilgan boshqa masofada ham oʻrnatilishi mumkin.
Agar nishablik va balandlik ketma-ket keladigan boʻlsa, 1.13 va 1.14 belgilari bevosita nishablik va balandlik oldiga oʻrnatilishi mumkin.
Aholi punktlaridan tashqarida 1.1, 1.2, 1.9, 1.10, 1.21 va 1.23 belgilari takrorlanadi. Ikkinchi belgi yoʻlning xavfli qismi boshlanishiga kamida 50 metr qolganda oʻrnatiladi.
Agar qatnov qismida qisqa muddatli yoʻl ishlari olib borilayotgan boʻlsa, 1.23 belgisi ish bajarilayotgan joyga 10 — 15 metr masofa yetmasdan (7.1.1 qoʻshimcha axborot belgisisiz) oʻrnatilishi mumkin.
1.3, 1.3.1 va 1.3.2 belgilari bevosita temir yoʻl kesishmalari oldida, eng yaqin relsdan 20 metrdan kam boʻlmagan masofada oʻrnatiladi.
Imtiyoz belgilari
tahrirImtiyoz belgilari — chorrahalarda, qatnov qismlari kesishgan joylarda, yoʻlning tor qismlarida harakatlanish navbatini belgilaydi.
Taqiqlovchi belgilar
tahrirTaqiqlovchi belgilar yoʻl harakatiga ayrim taqiqlar, muayyan cheklovlar kiritadi yoki ularni bekor qiladi.
3.1 — 3.3, 3.18.1, 3.18.2, 3.19, 3.27 belgilarga amal qilish yoʻnalishli transport vositalariga, 3.2 — 3.8 belgilari taʼsir oraligʻida joylashgan korxonalarga xizmat koʻrsatuvchi transport vositalariga, shuningdek, ushbu belgilar taʼsir oraligʻida yashovchi yoki ishlovchi fuqarolarga xizmat qiluvchi yoki ularga tegishli boʻlgan transport vositalariga taʼsir qilmaydi. Bunday hollarda transport vositalari belgilangan joyga yaqin chorrahadan kirib yoki chiqib ketishlari kerak.
3.27. belgisi yoʻnalishsiz yengil taksilarga yoʻlovchilarni tushurish-chiqarish (yuklarni ortish-tushurish) vaqtida taʼsir qilmaydi;
Ushbu Qoidalarning 176-bandiga binoan „Nogiron“ tanish belgisi bilan belgilangan avtomobillar va kajavali mototsikllarni boshqarayotgan nogiron haydovchilar 3.2, 3.3 va 3.28 belgilari talablaridan chetga chiqishlari mumkin. 7.18 belgi boʻlganda 3.27 belgisining taʼsir doirasida toʻxtashga ruxsat etiladi.
3.28 — 3.30 belgilarining taksometri ishlab turgan taksilarga taalluqli emas.
3.18.1 va 3.18.2 belgilari qatnov qismlarining qaysi kesishmasi oldiga oʻrnatilsa, shu kesishmaga tatbiq etiladi.
3.16, 3.20, 3.22, 3.24, 3.26 — 3.30 belgilarining taʼsiri belgi oʻrnatilgan joydan keyingi eng yaqin chorrahagacha, qayrilib olish joyigacha, ular boʻlmaganda — aholi punktining oxirigacha taʼsiri qiladi.
Yondosh hududlardan yoʻlga chiqish joylarida yoki yoʻlning dala, oʻrmon yoʻllari va boshqa doimiy harakatlanish, oʻtib ketish uchun moʻljallanmagan yoʻllar bilan kesishgan (tutashgan) joylarida, ularning oldida tegishli belgilar oʻrnatilmagan boʻlsa, bu belgilarning taʼsiri yoʻqolmaydi.
Aholi punktlariga yetmasdan oʻrnatilgan 3.24 belgisining taʼsiri 5.22 belgisigacha kuchini saqlaydi.
Belgilarning taʼsir doirasi aniqlashtirilishi mumkin:
- 3.16 va 3.26 belgilari uchun 7.2.1 qoʻshimcha axborot belgisi bilan;
- 3.20, 3.22, 3.24 belgilari 3.21, 3.23, 3.25 belgilari va 7.2.1 qoʻshimcha axborot belgisi orqali;
- 3.24 belgisining taʼsir oraligʻi undan keyin boshqa eng yuqori harakatlanish tezligi koʻrsatilgan 3.24 belgisini oʻrnatish bilan;
- 3.27 — 3.30 belgilarining amal qilish oraligʻi oxiriga 3.27 — 3.30 belgilari 7.2.3 qoʻshimcha axborot belgisi bilan birga takror oʻrnatiladi yoki 7.2.2 qoʻshimcha axborot belgisi bilan qoʻllanadi.
- 3.27 belgisi 1.4 yotiq chizigʻi bilan birgalikda, 3.28 belgisi esa 1.10 yotiq chizigʻi bilan birgalikda qoʻllanishi mumkin, bunda belgilarning taʼsir hududi yoʻl chizigʻi uzunligi bilan aniqlanadi.
- 3.10, 3.27 — 3.30 belgilari yoʻlning qaysi tomonida oʻrnatilgan boʻlsa, ularning taʼsiri faqat oʻsha tomonga amal qilinadi.
Buyuruvchi belgilar
tahrirBuyuruvchi belgilar muayyan harakatlanish tartibini belgilaydi yoki bekor qiladi.
Axborot-koʻrsatgich belgilari
tahrirxborot-koʻrsatgich belgilari maʼlum harakat tartiblarini kiritadi yoki ularni bekor qiladi hamda aholi punktlari va boshqa manzillarning joylashuvi haqida maʼlumot beradi.
Aholi punktlaridan tashqarida oʻrnatilgan 5.20.1, 5.20.2, 5.21.1 va 5.21.2 yoʻl belgilaridagi yashil yoki koʻk rang koʻrsatilgan aholi punktiga yoki obyektga avtomagistral yoxud boshqa yoʻl orqali harakatlanish mumkinligini anglatadi.
Oq rang koʻrsatilgan obyekt ushbu aholi punktida joylashganini anglatadi.
Aholi punktida oʻrnatilgan 5.20.1, 5.20.2, 5.21.1 va 5.21.2 yoʻl belgilaridagi yashil, koʻk rang koʻrsatilgan aholi punktiga yoki obyektga ushbu aholi punktidan chiqqandan soʻng avtomagistral yoxud boshqa yoʻl orqali harakatlanish mumkinligini anglatadi, oq rang esa koʻrsatilgan obyekt shu aholi punktida joylashganligini bildiradi.
Servis belgilari
tahrirServis belgilari tegishli obyektlar joylashuvi haqida maʼlumot beradi.
Qoʻshimcha axborot belgilari
tahrirQoʻshimcha axborot belgilari ular bilan birgalikda qoʻllangan belgilarga aniqlik kiritish yoki ularning taʼsirini cheklash uchun qoʻllanadi.
Vaqtinchalik yoʻl belgilar
tahrirVaqtinchalik yoʻl belgilarining doimiy belgilaridan farqi shundaki, ular sariq fonda, birinchi navbatda, ogohlantiruvchi va taqiqlovchi sifatida yaratilgan.
-
1.15 Sirpanchiq yo‘l
-
1.31 Sun’iy yo‘l notekisligi
-
1.17 Tosh otilishi xavfi
-
1.18.1 Yo‘lning torayishi
-
1.18.2 Yo‘lning torayishi
-
1.18.3 Yo‘lning torayishi
-
1.23 Ta’mirlash ishlari
-
2.6 Ro‘para harakatlanishning ustunligi
-
3.12 O‘qqa tushadigan og‘irlik cheklangan
-
3.20 Quvib o‘tish taqiqlangan
-
3.24 Yuqori tezlik cheklangan
Manbalar
tahrir- ↑ „O‘RQ-348-сон 10.04.2013. “Yo‘l harakati xavfsizligi to‘g‘risida”gi O‘zbekiston Respublikasi Qonuniga o‘zgartish va qo‘shimchalar kiritish haqida“. lex.uz (11-aprel 2013-yil).
- ↑ „172-сон 12.04.2022. Yo‘l harakati qoidalarini tasdiqlash to‘g‘risida“. lex.uz (13-aprel 2022-yil).
- ↑ „ГОСТ Р 52289-2004 Технические средства организации дорожного движения. Правила применения дорожных знаков, разметки, светофоров, дорожных ограждений и направляющих устройств (с Изменениями N 1, 2, 3)“ (ruscha). docs.cntd.ru (1-yanvar 2006-yil).
- ↑ „ГОСТ Р 52290-2004 Технические средства организации дорожного движения. Знаки дорожные. Общие технические требования (с Поправками, с Изменениями N 1, 2, 3)“ (ruscha). docs.cntd.ru (1-yanvar 2006-yil).