Oligotrofik koʻllar (qadimgi yunoncha: ὀλίγος — „kam“, „ahamiyatsiz“ va τροφή — „oziqlanish“) suvda erigan ozuqa moddalarining past ulushi bilan tavsiflanadigan koʻllar[1].

Teletskoye koʻli — oligotrofik suv omboriga misol

Odatda sovuq togʻ koʻllari va buloqlar bilan faol oziqlanadigan qumli tubli koʻllar oligotrofik boʻladi[2]. Oligotroflik, odatda, chuqur koʻllarga xos. Ushbu turdagi suv omborlari butun yil davomida suvning past minerallashganligi, yuqori shaffofligi va sezilarli darajadagi kislorod miqdori bilan ajralib turadi[1].

Oligotrof koʻllarda fitoplankton va mikroorganizmlarning rivojlanishi ahamiyatli emas. Trofik zanjirlarning asosiy turi — oʻtloq, chirish zanjirlari zaif ifodalangan[3]. Organik moddalarning unumdorligi past. Oʻsimliklarning oʻsishi sezilarli darajada cheklangan[4], baliq faunasining koʻpayish qobiliyati ham[2].

Odatda, koʻllar hayot siklining boshida oligotrofik boʻladi. Ombor rivojlangani sayin ozuqa moddalari toʻplanib boradi, bu esa asta-sekin evtrofikatsiyaga olib keladi[5]. Biroq, oligotrofizatsiya deb ataladigan teskari jarayon ham mumkin. Oligotrofizatsiya suvning vodorod koʻrsatkichi pasayishi (muhitning kislotaliligi oshishi) bilan birga kechadi[6].

Sobiq SSSR hududidagi oligotrofik koʻllarga misollar: Baykal, Ladojskoye koʻli, Onejskoye koʻli, Issiqkoʻl, Teletskoye[4][7].

Manbalar tahrir

  1. 1,0 1,1 Алігатро́фныя азёры // Энцыклапедыя прыроды Беларусі / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1983. — Т. 1. Ааліты — Гасцінец. — С. 74. — 575 с. (белор.)
  2. 2,0 2,1 Хаммер М.. Технология обработки природных и сточных вод.. М.: Стройиздат, 1979 — 127 bet. 
  3. „Классификация водоемов по уровню их трофии“ (ru). Институт биологии внутренних вод имени И. Д. Папанина РАН. 2021-yil 19-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-yanvar.
  4. 4,0 4,1 В. Н. Михайлов, М. В. Михайлова. Трофический статус. — статья из научно-популярной энциклопедии «Вода России»
  5. Исидоров В. А.. Экологическая химия. Учебное пособие для вузов. Химиздат, 2001 — 16 bet. ISBN 5-7245-1068-5. 
  6. Минеева Н. М.. Растительные пигменты в воде волжских водохранилищ. М.: Наука, 2004 — 125 bet. ISBN 5-02-033277-1. 
  7. Заварзин Г. А.. Лекции по природоведческой микробиологии. М.: Наука, 2003 — 158 bet. ISBN 5-02-006454-8. 

Adabiyotlar tahrir

  • Алігатро́фныя азёры // Энцыклапедыя прыроды Беларусі / Рэдкал.: І. П. Шамякін (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1983. — Т. 1. Ааліты — Гасцінец. — С. 74. — 575 с. (белор.)

Havolalar tahrir