Ornitoz

Ornitoz, psittakoz ( lotincha: psittacus - "to'tiqush"), to'tiqush kasalligi - isitma, umumiy zaharlanish, o'pka, markaziy asab tizimining shikastlanishi, jigar va taloqning kattalashishi bilan tafsivlangan o'tkir yuqumli kasallik .

ornitoz

Kasallikning qo'zg'atuvchisi xlamidiyalarga kiruvchi Chlamydophila psittaci bakteriyasi hisoblanib, u inson organizmida hujayra ichida rivojlanadi va tashqi muhitda 2-3 haftagacha saqlanadi.

Infeksiya manbai uy va yovvoyi qushlardir . Uy qushlari eng katta epidemiologik ahamiyatga ega, ayniqsa o'rdak va kurka; yopiq qushlar - to'tiqushlar, kanareykalar; shahar kaptarlari kasallik manbalaridir.

Qushlar bilan doimiy aloqada bo'lgan odamlar kasallikka ko'proq moyil bo'ladilar: parrandachilik fabrikalari, go'shtni qayta ishlash korxonalari, fermerlar va boshqalar. Kasallik sovuq mavsumda(kuz va qish) tez-tez uchraydi.

INFEKSIYA ko'p hollarda aerogen (havo-chang) yo'l bilan yuqadi- xlamidiyani o'z ichiga olgan changdan nafas olish (qush najasining quritilgan zarralari, shuningdek tumshug'idagi ajralmalar, ifloslangan paxmoq zarralari). Ornitoz bilan og'rigan bemorlar boshqalarga xavf tug'dirmaydi^{[manba kerak]} .

INFEKSIYA tanaga nafas yo'llarining shilliq qavati orqali kiradi. Qo'zg'atuvchi vosita kichik bronxlar va bronxiolalarga kiritiladi, eng kichik chang zarralari alveolalarga yetib borishi mumkin, bu yallig'lanish jarayonini keltirib chiqaradi. Keyin xlamidiyalar ularning ko'payishi boshlanadigan muhitga kiradi. U Intoksikatsiya patogenning o'zi va u tomonidan ishlab chiqarilgan toksinning toksik ta'siridan kelib chiqadi.

Shuningdek, infeksiyaning kirish eshigi ovqat hazm qilish traktining shilliq qavatidir - ingichka ichak . Bunday holda, patogen ham qon oqimiga kirib, zaharlanishni keltirib chiqaradi va bir qator organlar hamda tizimlarga ta'sir qiladi, ammo pnevmoniya sodir bo'lmaydi.O'tkir infeksiyadan keyin immunitet qisqa muddatli va doimiy emas, takroriy kasallanish holatlari bo'lishi mumkin.

Simptomlari

Yashirin muddati 6 kundan 17 kungacha (odatda 8-12 kun). Ornitozning o'tkir va surunkali davrlari mavjud. O'z navbatida, o'tkir ornitoz tipik (pnevmoniya ) shaklda va atipik (meningopnevmoniya, ornitoz meningit, o'pka zararisiz ornitoz) paydo bo'lishi mumkin. Kamdan kam uchraydigan atipik shakllarga ornitoz gepatiti, ornitoz endokardit kiradi.Kasallikning surunkali shakli quyidagicha kechadi:surunkali ornitoz pnevmoniya va o'pka shikastlanmasdan surunkali ornitoz shaklida davom etishi mumkin.

O'tkir psittakoz

Ornitozning odatiy shakli o'tkir boshlanadi: to'liq salomatlik va kasallik davri o'rtasida tana harorati tez ko'tariladi, titroq (39 darajadan yuqori). Kasallikning dastlabki soatlaridan boshlab umumiy zaiflik, holsizlik, kuchli bosh og'rig'i, orqa va oyoq-qo'llarning mushaklarida og'riq paydo bo'ladi.Kasallikning birinchi kunlarida amalda yo'q burun oqishi, burun tiqilishi, quruqlik va tomoq og'rig'i, tomoqning qizarishi, shuningdek, o'pka va plevraning shikastlanishini ko'rsatadigan belgilar. Jigar va taloq birinchi kunlarda kattalashmaydi.

Birinchi haftaning oxirida ko'pchilik bemorlarda jigar va taloq kattalashadi, sariqlik esa sodir bo'lmaydi. Zaharlanish kasallikning 7-10 kuniga qadar kuzatiladi, keyin asta-sekin kamayishni boshlaydi. Tana harorati normallashgandan keyin ham bemorning sog'lig'i uzoq vaqt davomida yomon bo'lib qolishi bu kasallik uchun xosdir. Holsizlik, vegetativ-qon tomir kasalliklari, ozgina jismoniy zo'riqish bilan ham tez charchash belgilari kuzatiladi.

Ornitozning og'ir va o'rtacha shakllarida to'liq tiklanish faqat 2-3 oydan keyin sodir bo'ladi.Kasallik uzoq vaqt davom etadi, isitma 3-4 haftagacha davom etadi, markaziy asab tizimida doimiy o'zgarishlar kuzatilmaydi.

Ornitoz meningit - o'tkir psittakozning atipik shakllaridan biri, kamdan-kam uchraydi. Tana haroratining ko'tarilishi va zaharlanish belgilari paydo bo'lishi bilan o'tkir boshlanadi. Keyingi 2-4 kun ichida meningial simptomlar qo'shiladi O'pkada o'zgarishlar yo'q. O'pka shikastlanmagan ornitoz tana haroratining ko'tarilishi bilan boshlanadi (odatda 39 dan yuqori°C) va umumiy intoksikatsiya belgilarining paydo bo'lishi. Bemorlar bosh og'rig'i, ishtahani yo'qotish, najasni ushlab turish, ba'zida butun tanada portlash og'rig'idan shikoyat qiladilar. Birinchi haftaning oxiriga kelib, jigar va taloqning kattalashishi aniqlanadi.

Surunkali ornitoz

Surunkali shakllari o'tkir psittakozdan keyin, ko'pincha noto'g'ri davolanish natijasida rivojlanadi.

Bronxit belgilari bilan kechadigan surunkali ornitozda pnevmoniya kuzatiladi. Tana harorati 38 darajadan oshmaydi, zaharlanish (holsizlik charchoq) davom etadi. Kasallik 3-5 yil yoki undan ko'proq davom etishi mumkin.

Surunkali ornitoz o'pkaga zarar bermasdan sodir bo'lishi mumkin. Tana haroratining 38 darajadan yuqori bo'lmagan uzoq muddatli o'sishi, jigar va taloqning kattalashishi ko'rinishida o'zini namoyon qiladi. Ko'p yillar davom etishi mumkin.

Murakkabliklar

Eng xavfli asoratlar miokardit (yurak mushagining yallig'lanishi) rivojlanishi bilan o'tkir yurak etishmovchiligi, tromboflevit (tomirlarda qon laxtalarining shakllanishi) keyin o'pka emboliyasi, gepatit rivojlanadi. Ikkilamchi infeksiyani biriktirganda, yiringli otit (quloq yallig'lanishi), nevrit paydo bo'ladi.

Homilador ayollarda kasallik paydo bo'lganda,bachadon ichi infeksiya sodir bo'lmaydi, rivojlanish deformatsiyalari paydo bo'lmaydi.

Diagnostika

Kasallikka tashxis qo'yilishi uy va yovvoyi qushlar (ovchilar), uy hayvonlari qushlari (ayniqsa, to'tiqushlar va to'tiqushlar ), shahar kaptarlari va klinik ma'lumotlar bilan epidemiologik aloqaga asoslangan.

Tashxis qo'yish uchun ornitozning o'pka shakllari bilan og'rigan bemorlarda yuqori nafas yo'llarining shikastlanish belgilari yo'qligi muhim ahamiyatga ega. Ko'pgina bemorlarda jigarning kattalashishi xarakterlidir.

xarakterli hisoblanadi.

Laboratoriya diagnostikasi usullari: Elishay usuli.

Davolash

Tetratsiklin guruhining antibiotiklari buyuriladi: Tetratsiklin 0,3-0,5 g dan kuniga 4 marta normal haroratning 4-7-kuniga qadar, agar kerak bo'lsa, davolash normal haroratning 9-10-kuniga qadar davom etadi. Tetratsiklin guruhining dori-darmonlariga nisbatan murosasizlik bo'lsa, Penitsillin, streptomitsin va sulfanilamidlar (Biseptol) ornitozda samarali emas. Yo'talayotganda bronx kengaytirgichlar, kislorodli ingalyatorlar , detoksifikatsiya terapiyasi, vitaminlar buyuriladi.

Oldini olish

Uy qushlari orasida ornitozni nazorat qilish, kaptarlar sonini tartibga solish, ular bilan aloqani cheklash. Mamlakatga qushlarni olib kirishda karantin choralari qo'llanilishi kerak. Psittakozning oldini olish uchun haligacha samarali vaksina ishlab chiqilmagan.

Adabiyot

• Безденежных И. С.. Орнитозы: Эпидемиология и профилактика. М.: ВНИИПП, 1959. 
• Казанцев А. П.. Орнитоз, 4000 экз, Л.: Медицина. Ленингр. отд-ние, 1973. 
• Ильинский Ю. А.. Орнитоз: Клиника, диагностика, лечение. М.: Медицина, 1974. 
• Терских И. И.. Орнитоз и другие хламидийные инфекции, 6000 экз, М.: Медицина, 1979.