Parij tinchlik shartnomasi (4-oktabr 1801-yil)
Parij tinchlik shartnomasi (4- oktabr 1801-yil) — Rossiya imperiyasi va Ispaniya oʻrtasidagi tinchlik shartnomasi boʻlib, rus-ispan urushi, bu davlatlar rasmiy ravishda 1799 — 1801-yillarda boʻlgan va bitta toʻqnashuvsiz tugagan.
Tarixi tahrir
1799-1801-yillardagi rus-ispan urushi Ikkinchi koalitsiya urushi doirasida boʻlib oʻtdi, unda Rossiya Angliya tomonida, Ispaniya esa Fransiya tomonida qatnashdi. Rossiya-Ispaniya munosabatlarining uzilishining asosiy sababi Malta ordeni Prioritetlari masalasi edi, oʻsha paytda Buyuk Ustasi Ispaniyaga urush eʼlon qilgan Rossiya imperatori Pol I edi[1].
Biroq, 1800-yilda Pavel I Angliya va Avstriya bilan ittifoqni buzadi va ularni Rossiya manfaatlarini chetlab oʻtib, oʻz maqsadlariga intilayotganlikda aybladi va Fransiya va Ispaniya bilan yaqinlashish yoʻlini belgiladi, bu esa oʻz navbatida Rossiya bilan ittifoqqa muhtoj edi[2].
1801-yilda fitna natijasida vafot etganidan soʻng, Malta ordeni grossmeyster unvoniga ega boʻlgan Pavel I, u tufayli urush oʻz maʼnosini butunlay yoʻqotdi va rus taxtiga oʻtirgan Aleksandr I graf A. I. Morkovni yuboradi. Fransiya va Ispaniya bilan tinchlik tuzish buyrugʻi bilan oʻsha yili Parijga elchi sifatida[3]. Ikkinchisi, fransuz vositachiligini chetlab oʻtib, Ispaniyaning Parijdagi elchisi J. N. Azar bilan bogʻlandi, u Ispaniyaning birinchi vaziri Markiz M. Godoy va Fransiyaning birinchi konsuli N. Bonapartning ishonchiga sazovor boʻladi. Morkov eng qisqa vaqt ichida Ispaniya elchisi va 4 bilan muzokara olib borishga muvaffaq boʻldi 1801-yilda Rossiya va Ispaniya oʻrtasida tinchlik shartnomasi imzolandi[4].
1801-yil 5-dekabrda shartnoma Madridda Ispaniya qiroli Karl IV va 1802-yil 27-fevralda (11 mart) Sankt-Peterburgda Rossiya imperatori Aleksandr I tomonidan ratifikatsiya qilingan.
Manbalar tahrir
- ↑ Волосюк 2011.
- ↑ Юрчик Е. Э. „Россия и Испания в эпоху наполеоновских войн“,. Испания и Россия: дипломатия и диалог культур. Три столетия отношений. ISBN 978-5-91674-528-3.
- ↑ Змеев 2012.
- ↑ Волосюк 2017.
Adabiyotlar tahrir
- Волосюк О. В.. Внешняя политика Испании в XVIII веке: становление испано-русских отношений. М.: Изд-во РУДН, 2011. ISBN 978-5-209-03581-7.
- Волосюк О. В.. Испания и Россия: дипломатия и диалог культур. Три столетия отношений, РУДН, М.: Индрик, 2018. ISBN 978-5-91674-528-3.
- Volosyuk O. V. Torgovie otnosheniya mejdu Rossiey i Ispaniey v nachale XIX v. // Vestnik Rossiyskogo universiteta drujbi narodov. Seriya: Istoriya Rossii. — M.: Izd-vo RUDN, 2017. — T. 16, № 3. — S. 445—461. — ISSN 2312-8690.
- Zmeev V. A. Uchyoba, jizn i diplomaticheskaya deyatelnost A. I. Morkova // Obrazovanie. Nauka. Innovatsii: Yujnoe izmerenie. — Rostov n/D.: Izd-vo YuFU, 2012. — № 3 (23). — S. 128—136. — ISSN 1996-6792.
- Россия и Испания. Документы и материалы: 1667—1917, Институт всеобщей истории РАН, Памятники исторической мысли, М., 1997. ISBN 5-88451-044-6.
- Tratado de paz entre el rey nuestro señor y el emperador de las Rusias, concluido y firmado en París a 4 de octubre de 1801, con su traducción al castellano. Madrid: Imprenta Real, 1802.