Qutb (tushuncha)
Qutb, Qutub, Kutb, Kutub yoki Kotb (arabcha: قطب), „oʻq“, „burilish“ yoki „qutb“ degan maʼnoni anglatadi[1]. Qutb samoviy harakatlarga ishora qilishi va astronomik atama yoki ruhiy belgi sifatida ishlatilishi mumkin[2]. Tasavvufda qutb — avliyolar ierarxiyasini boshqaradigan komil inson, al-Inson al-Komil („Umumjahon odam“). Qutb Xudo bilan ilohiy aloqaga ega boʻlgan va uni tasavvufning markazi yoki oʻqi boʻlgan ilmlarni uzatuvchi soʻfiylik ruhoniysidir, lekin u dunyoga nomaʼlum.[3] Har bir davr uchun beshta qutb bor va ular begʻubor va ishonchli ruhiy rahbarlardir. Ular faqat tasavvufchilarning tanlangan guruhiga ochiladi, chunki „insonning Xudoni toʻgʻridan-toʻgʻri bilishga boʻlgan ehtiyoji“ mavjud[1].
Ismoiliyashunoslik institutiga ko‘ra, "Termiziy, Abdurrazzoq va Ibn Arabiy (vafoti 1240) kabi tasavvuf adabiyotida [Qutb] eng komil insonni nazarda tutadi.
Manbalar tahrir
- ↑ 1,0 1,1 Esposito, John L.. The Oxford dictionary of Islam. New York: Oxford University Press, Inc., 2003.
- ↑ Hobson, J. Peter. The Concise Encyclopaedia of Islam. London, England: Stacey International & Cyril Glasse, 2001 — 374 bet.
- ↑ Brill, E.J.. Encyclopaedia of Islam. A Dictionary of the Geography, Ethnography and Biography of the Muhammadan peoples. Netherlands: Leiden, 1938 — 1165–1166 bet. ISBN 90-04-09796-1.
 |