Raketa majmuasi

Raketa majmuasi (qisqartmasi RM) maʼlum bir turdagi funksional va texnologik oʻzaro bogʻlangan raketalar, ularni ishlatishga tayyor saqlash, raketalarni uchirish, parvozlarini boshqarish va boshqa vazifalarni bajarish uchun moʻljallangan texnik vositalar va tuzilmalar toʻplami. RM yadroviy yoki oddiy zaryadga ega ballistik yoki qanotli raketalarni va maxsus jihozlarni (yer, kema, aviatsiya) oʻz ichiga oladi.

R-17

RM va uning alohida elementlarining oʻziga xos tarkibi, tuzilishi va texnik koʻrinishi xilma-xil boʻlib, uning maqsadi, tashkiliy mansubligi, tayanch usuli, raketa turi, jangovar foydalanish shartlari va boshqalarga bogʻliq. Shunday qilib, Ogʻirligi 16–20 kg boʻlgan koʻchma tankga qarshi tizim, eng oddiy raketadan (UM) va yengil raketadan, soʻngra strategik yer RMdan iborat, ogʻirligi bir necha oʻndan yuzlab tonnagacha boʻlgan raketa va uchirish moslamasi bundan mustasno. Odatda murakkab va katta hajmli tuzilma (birlik), qoʻmondonlik punkti (QP), aloqa tizimlari va vositalari, transport va qayta yuklash uskunalari, yonilgʻi quyish vositalari (raketa dvigatellari boʻlgan raketalar uchun), jangovar navbatchilik xizmati, texnik yordam, elektr taʼminoti va boshqalardan iborat boʻladi. Aviatsiya va kema RMlarining oʻziga xos xususiyati ularda tegishli tashuvchiga joylashtirilgan boshqa turdagi qurollar uchun umumiy boʻlgan qurilmalar va tizimlarning mavjudligi, shuningdek, ularning ishi uchun umumiy samolyot (umumiy kema) texnik vositalaridan foydalanishdir.

RMning jangovar qobiliyatlari nishonning parametrlari, RMga taʼsir qilish uchun ishlatiladigan dushman qurollarining xususiyatlari va jangovar foydalanish usuli, shuningdek, oʻzining xususiyatlari va ishlash xususiyatlari (TTX) bilan belgilanadi. RMning asosiy xususiyatlari quyidagilardan iborat:

• Yaroqliligi
• jangovar tayyorgarlik
• Nishon boʻyicha harakat samaradorligi
• dushman qarshiligini yengish qobiliyati
• ishonchlilik
• boshqarilishi
• yetib borish

Ushbu xususiyatlar RMsining tegishli ishlash koʻrsatkichlari bilan taʼminlangan:

• raketa uchish uzoqligi,
• otish aniqligi,
• raketaning jangovar texnikasi tarkibidagi jangovar kallaklarning kuchi va soni;
• raketani dushman qurollarining yoʻq qilish omillaridan himoyalanganlik darajasi;
• raketani uchirishga tayyorlash vaqti,
• raketa va uchirish qurilmasising hajm va ogʻirlik xususiyatlari,
• alohida birliklar va tizimlarning ishlash resursi va boshqalar.

RM birinchi raketa tizimlari 1940-yillarning oʻrtalarida Germaniyada (Ikkinchi jahon urushi oxirida), keyin SSSR va AQShda paydo boʻlgan.

Tasniflash

Maqsadiga koʻra, raketa tizimlari quyidagilarga boʻlinadi:

• jangovar
  • Zarba beruvchi
    • taktik
    • operativ-taktik
    • strategik
  • maxsus qoʻllanishi
    • zenit
    • raketaga qarshi
    • tankga qarshi
    • kemaga qarshi
    • suv osti kemalariga qarshi va boshqalar.
• tadqiqot qiluvchi
  • Kosmik
  • geofizik
  • meteorologik va boshqalar.
• tarbiyaviy.

Asoslash usuliga koʻra ular quyidagilarni ajratib koʻrsatishadi:

• statsionar raketa tizimlari
• mobil harakatlanuvchan
  • portativ (masalan, ZQRM),
  • tashishiluvchi,
  • tortib yuriluvchi,
  • oʻziyurar.

Joylashuvi va ish muhitiga koʻra quyidagilar mavjud:

• yer RM:
  • statsionar
    • ochiq,
    • yer osti,
  • mobil
    • yer,
    • temir yoʻl,
• kemasi RM:
  • suv usti,
  • suv osti,
• aviatsiya RM:
  • samolyotli,
  • vertolyotli;

RMsini kosmosda, dengiz va okeanlar tubida yoki uning tub qismida joylashtirish xalqaro shartnomalar bilan taqiqlanadi.

Adabiyotlar

• Военный энциклопедический словарь ракетных войск стратегического назначения. Москва: Большая Российская энциклопедия, 1999. ISBN 5-85270-315-X. 
• Маликов В. Г., Комисарик С. Ф., Коротков А. М.. Наземное оборудование ракет. M.: Воениздат, 1971. ISBN УДК 623.428.2.