Redstone (raketalar)

Redstone (inglizcha: Redstone qizil tosh; red — qizil + stone — tosh) — harbiy ballistik raketalar, raketalar va geofizik raketalardan tashkil topgan Amerika raketalari oilasi boʻlib, „PGM-11“ „Redstone“ jangovar ballistik raketasi oilasining birinchi vakili hisoblanadi hamda u boshqa barcha versiyalar uchun asos sifatida qaraladi. Bu loyihani rivojlantirish ishlari ABMA (Army Ballistic Missile Agency — AQSh armiyasi ballistik raketa agentligi) tomonidan amalga oshirilgan.

„Redstone“, „Yupiter-S“, „Merkuriy-Redstone“ va „Yupiter“ raketalarini taqqoslash

„Redstone“ning uchirilishi

PGM-11 Redstone

1940-yillarning oxirida AQShda V. fon Braun jamoasi tomonidan brigada generali T. Vinsent boshchiligida ishlab chiqilgan tizimni metallda oʻzida mujassam etgan „Chrysler“ korporatsiyasi tomonidan ishlab chiqilgan boʻlib, albatta bu raketa nemis „V-2“ raketasining bevosita ishlanmasi hisoblanadi.

Raketa birinchi parvozini 1953-yil 20-avgustda amalga oshirgan. U 1958-yildan 1964-yilgacha AQSh armiyasida faol qoʻllangan. U termoyadroviy olinadigan kallak bilan jihozlangan. Maksimal masofa — 600 km hisoblanadi. Raketa oʻnlab yuk mashinalari, shu jumladan suyuq kislorod va yoqilgʻi tankerlarini oʻz ichiga olgan mobil kompleksdan havoga koʻtariladi.

Yupiter — A

„Yupiter-A“ „Redstone“ning birinchi modifikatsiyasi boʻlib, keyinchalik „PGM-19“ „Yupiter“ oʻrta masofali ballistik raketada ishlatiladigan baʼzi komponentlarni sinab koʻrish uchun foydalangan. „Yupiter-A“ toʻgʻri „Redstone“ raketasi sifatida tasniflanishi mumkin boʻlsa-da, ABMA raketaga „Yupiter“ raketa dasturi bilan yaqinroq bogʻliq boʻlgan nom berishni munosib koʻrgan. Oʻrta masofali ballistik raketani ishlab chiqish 1955-yil dekabr oyida Prezident D. Eyzenxauer tomonidan eng ustuvor dasturlar safiga kiritilgan.

„Yupiter-A“ uchirilishi 1955-yil sentabrda Atlantika raketa sinov poligonining uchirish maydonchalaridan boshlangan (inglizcha: Atlantic Missile Range).

Yupiter-C

„Yupiter-S“ „PGM-11“ „Redstone“ning uch bosqichli kuchaytirilgan versiyasi hisoblanib, 1956-va 1957-yillarda uchta suborbital uchirishda ishlatilgan. Keyinchalik „PGM-19“ „Yupiter“ga oʻrnatilgan jangovar kallaklarning termal himoyasini sinash uchun moʻljallangan.

Juno-1

1957-yil 6-dekabrda „Avangard“ dasturi boʻyicha sunʼiy yoʻldoshni xuddi shu nomdagi raketa bilan uchirishdagi muvaffaqiyatsizlikdan keyin, 1958-yil 1-fevralda „Juno-1“ „Yupiter-S“ raketasining toʻrt bosqichli modifikatsiyasi birinchi Amerika sunʼiy yoʻldoshi „Explorer-1“ni ishga tushirish uchun ishlatilgan.

„Redstone Sparta“ raketasi „Woomera“ kosmik portidan uchirilishga tayyorgarlik koʻrayotganda

Merkuriy-Redstone

„Mercury-Redstone“ raketasini ishlab chiqishda „Yupiter-S“ raketasining choʻzilgan konfiguratsiyasidan foydalanilgan.

Saturn

„Saturn“ uchirish vositalari oilasining bir qancha aʼzolari, xususan „Saturn-1“, „−1B“ va „−5“ „Redston“e bazasida yaratilgan. Birinchi bosqichda „Redstone“ va „Yupiter“ raketalarining yonilgʻi baklari va sakkizta „Yupiter“ tashuvchisi ishlatilgan. Dastlab ABMA tomonidan ishlab chiqilgan „Saturn“ raketasi AQSh armiyasi va keyinchalik NASA tomonidan ishlatilgan. U birinchi ogʻir Amerika raketasi hisoblanib, uning ilk parvozi 1961-yilda amalga oshirilgan.

Sparta

Amerika tomoni tomonidan taqdim etilgan 10 ta „Redstone“ uchirish vositalari Avstraliyadagi „Woomera“ uchirish maydonidan amalga oshirilgan hamda shu bilan bir qatorda 1967-yil 29-noyabrda Avstraliyaning birinchi „WRESAT“ sunʼiy yoʻldoshi fazoga uchirilgan.

Havolalar

• Merkuriy Qiziltosh
• "Redstone" ballistik raketasi " Raketa texnologiyasi" axborot tizimi
• http://www.militaryparitet.com/nomen/usa/rocket/data/ic_nomenusarocket/10/
• ^(ingl.) Redstone Encyclopedia Astronautica veb-sayti
• ^(ingl.) Redstone oilasi Gunterning kosmik sahifasi
• ^(ingl.) Mercury Redstone loyihasi PDF) 1964-yil dekabr
• ^(ingl.) - Armiyaning rivojlanish yillarida "ishchi ot" ning tizimli xronologiyasi
• ^(ingl.) Boeing Tarixiy mahsulotlar - Shimoliy Amerika Aviatsiya Rocketdyne Redstone Rocket Engine
• ^(ingl.) A ilovasi: Redstone raketasi batafsil Mening armiyam Redstone raketa kunlari. 1958-yil oktabridan 1962-yil fevralgacha Jim Rayan
• ^(ingl.) 40-artilleriya guruhi (Redstone)
• ^(ingl.) 46-artilleriya guruhi (Redstone)
• ^(ingl.) Chrysler Corporation raketa bo'limi va Redstone raketalari