Rim tarixi xronologiyasi

Ushbu maqolada qadimgi davlatlar Rim va Konstantinopol poytaxtlari ham yozilgan. Shahar uchun, Rim shahri xronologiyasi sahifasini koʻring.

Bu Rimning tarixiy davri boʻlib, maqolada Rim Qirolligi va Respublikasida, hamda Rim va Vizantiya imperiyalarida muhim huquqiy va hududiy oʻzgarishlar hamda siyosiy voqealar mavjud. Tarixidan oldingi davr voqealar haqida maʻlumot olish uchun, ushbu maqolalarni qarang: Qadimgi Rim va Vizantiya imperiyasi tarixi.

Anʻanaga koʻra, ushbu vaqt belgisi Romulus Augustulus va Konstantinopolning qulashi, gʻarbda va sharqda Rimning oxiri sifatida qayd etilgan. Rimning huquqiy vorislari muhokamasi uchun Uchinchi Rimga qarang.

Bu toʻliq boʻlmagan roʻyxat va hech qachon toʻliqlik uchun maʻlum standartlarni qondira olmaydi. Siz ishonchli manbalardan olingan yozuvlar bilan uni kengaytirish orqali yordam berishingiz mumkin.

Ming yilliklar: mil. avv. 1-ming yillik · 1–2

Asrlar: mil. av. VII · mil. av. VI · mil. av. V · mil. av. IV · mil. av.III · mil. av. II · mil. av. I

Mil. av. VII-asr

Yil	Sana	Voqealar
Mil. av. 753	21-aprel	Rim tashkil etilgan.
Mil. av. 673		Tullus Hostilius Rimning qiroli boʻldi.
Mil. av. 667		Vizantiya Megarian kolonistlari tomonidan tashkil etilgan.
Mil. av. 642		Tullus Hostilius vafot etdi.
Mil. av. 642		Ancus Marciusni Rimning qiroli boʻldi.
Mil. av. 617		Ancus Marcius vafot etdi.
Mil. av. 616		Lucius Tarquinius Priskus qirol boʻlib Rim majlisida saylandi.

Mil. av. VI-asr

Yil	Sana	Voqealar
Mil. av. 579		Lucius Tarquinius Priskus, Ancus Marciusning oʻgʻillari tomonidan uyushtirilgan tartibsizliklarda oʻldirilgan.
Mil. av. 575		Senat regent Servius Tullius Rim qiroli sifatida qabul qildi.
Mil. av. 535		Servius Tullius qizi Tullia Minor va uning turmush oʻrtogʻi Lucius Tarquinius Superbus tomonidan oʻldirildi, u oʻzini Rim Curia Hostilia qadamlarida qirol deb eʻlon qildi.
Mil. av. 509		Patritsiy Lucretia, Lucius Tarquinius Superbusning oʻgʻli Sextus Tarxiniy tomonidan zoʻrlangan.
		Rim monarxiyasini agʻdarilishi : Lucretia oʻz joniga qasd qilganidan keyin, Lucius Junus Brutus Rim qirolligi qonunchilik majlislaridan biri boʻlgan Curiat majlisini chaqirdi. Oxirgilari Lucius Tarquinius Superbusni agʻdarib tashlashga va haydab yuborishga rozi boʻldilar hamda vaqtinchalik konstitutsiyaga qoʻshilishga rozi boʻlishdi, unda ikkita konsul birgalikdagi ijrochi va Curiat majlisi qonunchilik hokimiyatiga ega boʻlib, Rimning qiroli boshqarishiga yana bir bor qasamyod qildi. Bundan tashqari Lucius Junus Brutus va Lucius Tarquinius Collatinus, Lucretia ning eri, konsullar sifatida saylandi.
		Silva Arsia urushi : Lucius Tarquinus Superbusga sodiq Tarquinia va Veientine kuchlari, Silva Arsiada Rim armiyasi tomonidan magʻlubiyatga uchradi. Lucius Junus Brutus oʻldirilgan. Publius Valerius Publicola, urush oʻljasiga ega boʻlib Rimga qaytdi, 1-mart kuni, birinchi Rim triumfiga sazovor boʻldi.
		Konsul Publius Valerius Publicola bir qator liberal islohotlarni eʻlon qildi, shu jumladan, barcha Rim fuqarolariga konsullik xizmatini ochdi va xazina tayinlangan kvestorlar maʻmuriyati huzuriga joylashtirdi.
	13-sentabr	Yupiterning Optimus Maximus ibodatxonasi marosimi boʻldi, bu Capitoline Triadga bagʻishlandi.
Mil. av. 508		Rim-Etrusklar urushlari : Clusian qoʻshinlari Rimni magʻlub qilolmadi.
Mil. av. 501		Sabin potentsial bosqini yuzaga kelganda, Senat senatus consultum berildi, u favqulodda vaziyatda mutlaq hokimiyatga ega boʻlgan diktatorni, magistratni tayinlash uchun konsullarni tayinladi . Diktator, navbatchilikda, otliq komandiri boʻlgan Magister-equityumni tayinlaydi. Konsullar Titus Lartius va Postumus Cominius Auruncus sobiq diktator sifatida tanlangan.