Rabia Sulton (usmonli turkcha: رابعه سلطان ; " bahor ", 1691 — 1712-yil 14-yanvar) Usmonli imperiyasi sultoni Ahmad II ning turmush oʻrtogʻi edi[1].

Robiya Sulton
Usmonli imperiyasida Haseki sulton
Saltanat 1692-yil 11-Noyabr – 1695-yil 6-fevral
Tugʻilishi 1670 - yil

Imperator turmush oʻrtogʻi sifatida tahrir

Sulton Ahmadning onasi Muazzez Sulton 1687-yilda[1] 1691-yilda taxtga chiqishidan oldin vafot etganligi sababli, Robiya qirollik oilasining eng yuqori martabali ayol aʼzosi [2] lavozimini "katta turmush o'rtog'i" ya'ni ''Haseki sulton''unvoni oldi[3].

1692-yil 6-oktabrda Edirne saroyida egizak oʻgʻillar — Shehzade Ibrohim va Shehzade Selimni dunyoga keltirdi[4][5]. Ular tugʻilgandan soʻng Ahmad unga Kuzguncukda joylashgan Bayburtlu Qora Ibrohim Poshoning saroyini sovgʻa qildi[1]. Shehzade Selim 1693-yil may oyida vafot etdi[4].

1692-yil 11-noyabrda unga „Haseki Sulton“ unvoni berildi[4].1683-yilda qatl etilgan Qora Mustafo Posho imperator xazinasiga yozib qoʻyilgan katta miqdordagi mol-mulkni qoldirgan edi. 1692-yil dekabr oyida bu boyliklardan olmoslari Rabianing moʻynali kiyimiga tushdi. U xuddi shu aktivlardan olmos tojini ham oldi[6].

1694-yil yanvar oyida Rabia Mehmed IV ning qizi Ümmi Sulton va Silahdar Cherkes Usmon Poshoning toʻyiga tashrif buyurdi[4].169-yil 23-oktyabrda u uchinchi farzandi va yagona qizi Asiye Sultonni dunyoga keltirdi[1]. Tugʻilganidan keyin Ahmad unga Halabdagi yerlarini berdi.

Sulton Ibrohimning qizi va Rabiyaning kelini Gevherxon Sultonning katta qarzi borligi, 1694-yil 28-noyabrdagi Topkapi saroyi arxivida koʻrsatilishicha, uning katta qismi Rabiaga qarz boʻlgan[7].

Qayd etilgan qarzlarning bir qismi Gevherxonning 1694-yil 1-dekabrdagi arxivda koʻrsatilganidek, Ahmad va Rabiyaning goʻdak qizi Asiye Sultonga daromad keltiruvchi mulklar, yaʼni Gevherxonning boyliklari hisobidan qoplanadi.[7]

Bevalik va oʻlim tahrir

1695-yil fevral oyida Ahmad vafotidan keyin Robiya beva qoldi. 7-martda uning oʻgʻli Shehzoda Ibrohim Valide Sulton Gulnush Sultonning qaramogʻiga topshirildi, qizi Asiye bilan Istanbuldagi Eski Saroyga joʻnatildi [8], Asiye 1695-yil dekabrida vafot etdi .

Rabia Sulton 1712-yil 14-yanvarda Eski Saroyda vafot etdi va erining yoniga Sulaymon maqbarasiga dafn qilindi.

Farzandlar tahrir

Rabiyaning Ahmad bilan birga yana uch farzandi, ikki egizak o‘g‘li va bir qizi bor edi:

  • Shaxzoda Ibrohim (Edirne saroyi, Edirne, 1692-yil 6-oktyabr — Topkapi saroyi, Istanbul, 1714-yil 4-may, Mustafo I maqbarasiga dafn etilgan, Ayasofya), Selim bilan egizak, 1703-yil 22-avgustda valiahd shahzoda boʻldi.
  • Shehzade Selim (Edirne saroyi, Edirne, 1692-yil 6-oktyabr — Edirne saroyi, Edirne, 1693-yil 15-may, Sulton Mustafo maqbarasi, Ayasofyada dafn etilgan), Ibrohim bilan egizak.
  • Asiye Sulton (Edirne saroyi, Edirne, 1694-yil 23-oktyabr — Eski saroy, Boyazid, Istanbul, 1695-yil 9-dekabr, Sulaymon I maqbarasi, Sulaymoniya masjidida dafn etilgan).

Yana qarang tahrir

  • Usmonli Imperator Harami
  • Usmonli sultonlarining turmush oʻrtoqlari roʻyxati

Adabiyotlar tahrir

  • Sakaoğlu, Necdet. Bu mülkün kadın sultanları: Vâlide sultanlar, hâtunlar, hasekiler, kadınefendiler, sultanefendiler. Oğlak Yayıncılık, 2008. ISBN 978-9-753-29623-6. 
  • Uluçay, Mustafa Çağatay. Padişahların kadınları ve kızları. Ankara, Ötüken, 2011. 

Manbalar tahrir

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Uluçay 2011.
  2. Earthly Delights. BRILL, June 14, 2018 — 60 bet. ISBN 978-9-004-36754-8. 
  3. Publications de la Société d'histoire turque: VIII. sér. Türk Tarih Kurumu Basımevı, 1945 — 152 bet. 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Agha 2012.
  5. Sakaoğlu 2008.
  6. Akçetin, Elif. Living the Good Life: Consumption in the Qing and Ottoman Empires of the Eighteenth Century. BRILL, October 20, 2017 — 410–411 bet. ISBN 978-9-004-35345-9. 
  7. 7,0 7,1 Osmanlıoğlu 2018.
  8. Majer, Hans Georg. Osmanlı Araştırmaları XII (The Journal of Ottoman Studies XII): The harem of Mustafa II (1695-1703), 1992 — 432 bet.