Roshe bo‘shlig‘i

Roshe boʻshligʻi ― qoʻshaloq tizimdagi yulduz atrofidagi maydon boʻlib, uning chegarasi birinchi $L_{1}$ Lagranje nuqtasini oʻz ichiga olgan ekvipotentsial sirtdir.

Qoʻshaloq tizim uchun Roshe boʻshliqlari (sariq bilan belgilangan). Uzluksiz chiziqlar teng potentsialli chiziqlardir.

Massa nisbati 1:2 boʻlgan aylana orbitalarda umumiy massa markazi atrofida aylanayotgan yulduzlar uchun potensial sirtning uch oʻlchamli tasviri. Potensial sirt yulduzlar bilan aylanadigan koordinatalar tizimida tasvirlangan. Elliptik orbitalarda maydon nopotentsial boʻladi.

Qoʻshaloq yulduz bilan birgalikda aylanadigan koordinatalar tizimida, ushbu mintaqada joylashgan sinov tanasi uchun, Roshe boʻlagida joylashgan yulduzning tortishishi hamroh yulduzning tortishishida ham, markazdan qochma kuchda ham hukmronlik qiladi.

$L_{1}$Lagranje nuqtasida qoʻshaloq tizim tarkibiy qismlarining Roshe boʻshligʻi aloqada boʻladi: ikkala yulduzning tortishish natijasi unda nolga aylanadi. Bu ularning evolyutsiyasi paytida Roshe boʻshligʻini toʻldirganda, materiyaning bir yulduzdan ikkinchisiga oʻtishi ehtimoliga olib keladi. Bunday oʻtishlar zich qoʻshaloq yulduz tizimlarining evolyutsiyasida muhim rol oʻynaydi (Akkretsiyaga qarang).

Piter Egglton Roshe boʻshligʻining samarali radiusi uchun empirik formulani taklif qildi (hajmi mos keladigan Roshe boʻshligʻining hajmiga teng boʻlgan sharning radiusi), bu butun massa nisbati diapazonida 1% dan yuqori aniqlik bilan natijalar beradi:

$r_{L}={{0.49q^{2/3}} \over {0.6q^{2/3}+\ln(1+q^{1/3})}},\ \ \ \ 0<q<\infty ,$

bu yerda $r_{L}$ komponentlar orasidagi masofaga tegishli boʻlgan Roshe boʻshligʻining samarali radiusi, $q=M_{2}/M_{1}$ komponent massa nisbati ($M_{2}$ Roshe boʻshligʻining samarali radiusi hisoblangan yulduzning massasi).

Yana qarang

• Astrofizika
• Osmon mexanikasi
• Roshe chegarasi
• Hill shari

Havolalar

• Morris, S.L. (Feb 1994). „Two Mathematical Expansions of the Roche Equipotentials“. Publications of the Astronomical Society of the Pacific. 106-jild, № 696. 154–155-bet. Bibcode:1994PASP..106..154M. doi:10.1086/133361. JSTOR 40680260.
• Morris, S.L. (1–Aug 1999–yil). „The Limits of Inclination for Binary Star Partial Eclipses“. Astrophysical Journal. 520-jild, № 2. 797–804-bet. Bibcode:1999ApJ...520..797M. doi:10.1086/307488.{{cite magazine}}: CS1 maint: date format ()