Rossiya imperiyasi tarixi
Rossiya imperiyasining tarixi Rossiya tarixining bir qismi bo'lib, Pyotr I Butun Rossiya imperatori unvonini olgan paytdan boshlab davrni o'z ichiga oladi. 22-oktyabr 1917 -yilgi inqilob natijasida monarxiya bekor qilinmaguncha.
Rossiya imperiyasining tashkil topishi
tahrir
Pyotr I davlatning ichki va tashqi siyosatida tub o'zgarishlarni amalga oshirdi.Fors yurishining natijasi (1722-1723) Peterburg tinchlik shartnomasi bo'lib, unga ko'ra Derbent, Boku, Rasht shaharlari va Shirvon, Gilon, Mozandaron va Astrabad viloyatlari Rossiyaga berildi. Shimoliy urush natijalariga ko'ra, qirollik unvonini Evropada qabul qilingan unvonlar tizimiga moslashtirish va Rossiyaning xalqaro maqomini ko'tarish ramzi sifatida Pyotr I Butun Rossiya imperatori va Rossiyaning otasi unvonlarini qabul qildi. Rossiya davlati Rossiya imperiyasi deb atala boshlandi [1] .
Nevaning bo`g`zida Sankt-Peterburg port-shahri qurildi, u yerda 1712-yilda Rossiya poytaxti ko'chirildi. 1703-yilda Kronshtadt qal'asiga asos solingan. 1721-yilda Rossiya qirolligi Butunrossiya imperatori boshchiligidagi Rossiya imperiyasiga aylanadi. Birinchi Butunrossiya imperatori Pyotr I bir qator islohotlarni amalga oshirdi. U davlat boshqaruvini isloh qildi, armiyadagi o'zgarishlarni amalga oshirdi, harbiy- dengiz floti yaratildi, cherkov boshqaruvining islohoti amalga oshirildi, u davlatdan avtonom bo'lgan cherkov yurisdiktsiyasini yo'q qilishga va rus cherkov ierarxiyasini imperatorga bo'ysundirishga qaratilgan. Moliyaviy islohotlar ham amalga oshirildi, sanoat va savdoni rivojlantirish choralari ko'rildi. 1703-yilda Sankt-Peterburg tashkil etildi va 1712-yilda u Moskva o'rniga davlatning poytaxti bo'ldi.
Pyotr 1700-1725 yillarda 1312 nomdagi kitoblar bosilgan yangi bosmaxonalarni yaratdi ( rus kitob chop etishning avvalgi tarixidagidan ikki baravar ko'p). Bosib chiqarishning o'sishi tufayli qog'oz iste'moli 17-asr oxiridagi 4000 varaqdan 8000 varaqdan 1719-yilda 50000 varaqgacha ko'tarildi. [2]
Rus tilida o'zgarishlar yuz berdi, ular Yevropa tillaridan o'zlashtirilgan 4,5 ming yangi so'zlarni o'z ichiga oladi. [3]
1724-yilda Pyotr - tashkil etilayotgan Fanlar akademiyasining nizomini tasdiqladi (uning o'limidan keyin 1725-yilda ochilgan).
Rossiya buyuk Yevropa davlatiga aylandi. Pyotr I Senatdan "Buyuk" va " Vatan otasi " unvonlarini qabul qildi, u imperator, Rossiyani esa imperiya deb e'lon qilindi.
1717-yil Pyotr I ning buyrugʻi bilan Oʻrta Osiyoga harbiy ekspeditsiya joʻnatiladi. Natijada bu ekspozitsiya Shegʻoziyxon tomonidan bartaraf etiladi.[4]
Eslatmalar
tahrir- ↑ Агеева О. Г. Титул «император» и понятие «империя» в России в первой четверти XVIII века // Мир истории: российский электронный журнал, 1999, № 5.
- ↑ Джеймс Крейкрафт. Революция Петра: здания, образы, слова. // Сборник «Петр Великий» / Под редакцией Е. В. Анисимова. 2007. С. 84.
- ↑ Джеймс Крейкрафт. Революция Петра: здания, образы, слова. С. 87.
- ↑ İsmayılzadə, Səidə (2021), „TÜRK XALQLARI TARİXİ“, TÜRK XALQLARI TARİXİ, AEM, 4–430-bet, qaraldi: 2024-11-19
Adabiyot
tahrir- Некрич А. М., Геллер М. Я.. История Российской империи.
- The Military and Society in Russia: 1450—1917 (англ.) / Ed. by E. Lohr, M. Poe. — 2nd ed. — Leiden—Boston—Köln: Brill, 2002. — xxiv, 550 p. — (History of Warfare, ISSN 1385-7827, Vol. 14). — ISBN 978-90-04-12273-4.
- Paxton J. Imperial Russia: A Reference Handbook (англ.). — L.—N. Y.: Palgrave Macmillan, 2001. — xiv, 257 p. — ISBN 978-0-333-76393-3.
Havolalar
tahrir- Gazeta keksaligi - 20-asr boshidagi gazeta yilnomasi
- Amanjolova D. A. Rossiyadagi millatlararo mojarolar tarixidan (1905-1916) )
- Gusterin P. DA. Rossiya imperiyasining musulmon aholiga nisbatan davlat siyosatining asoslari haqida.