Salim Chishtiy qabri

Salim Chishtiy maqbarasi – Hindistonning Uttar Pradesh shtatidagi Fatehpur Sikri shahrida Jome masjidi ichida joylashgan maqbaradir^[1]. Unda Bobo Farid avlodidan^[2] Sikri togʻ tizmasidagi gʻorda yashagan soʻfiy avliyo Salim Chishtiy (1478 – 1572) dafn etilgan^[3]. Hindistondagi Boburiylar meʼmorchiligining eng yaxshi namunalaridan biri hisoblangan maqbara 1580 va 1581-yillarda Zenana Rauza yaqinidagi Fatehpur Sikridagi imperator majmuasi bilan birga Akbar tomonidan qurilgan^[1]. U Akbarning oʻrniga Boburiylar imperiyasi taxtiga oʻtirgan Akbarning oʻgʻli (Salim Chishtiy sharafiga shahzoda Salim deb nomlangan) tugʻilishini bashorat qilgan Salim Chishtiyga hurmat belgisi sifatida qurilgan^[1]. Jome masjidi va eski Fatehpur Sikri shahri bilan bir qatorda qabr 1986-yilda YuNESKOning Jahon merosi roʻyxatiga kiritilgan^[4].

Arxitekturasi

Jome masjiddagi murakkab jali, tosh panjarali deraza

Ichki qabr ustidagi yogʻoch soyabon, marvariddan qilingan naqshli mozaika

Qabr, balandligi taxminan 1 metr boʻlgan, kirish ayvoniga olib boradigan besh zinapoyadan iborat platformada qurilgan. Asosiy qabr binosi har tomondan nozik marmar parda bilan oʻralgan boʻlib, qabr bitta yarim doira gumbaziga ega asosiy zalning markazida joylashgan. Marmar bino chiroyli tarzda oʻyilgan va fil suyagiga oʻxshash koʻrinishga ega. Plintus geometrik naqshlarda joylashgan qora va sariq marmar mozaikalari bilan bezatilgan^[5].

Asosiy xonaning eshigi islimiy naqshlar bilan oʻyilgan va Qur’ondan yozilgan yozuvlar mavjud. Jigarrang marmar ichki hududni chegaralab turadi, Qur’on oyatlari tushirilgan relyef panellari koʻk fonga ega. Oʻyma va boʻyalgan qabr xonasi oq marmar polga ega boʻlib, u rang-barang toshlar bilan qoplangan.