Sergey Kalmykov
Sergey Ivanovich Kalmykov (1891-yil 6-oktyabr – 1967-yil 27-aprel) – rus va qozoq rassomi, illyustrator, dekorativ, yozuvchi; avangard rassomi. Kalmykov asarlarining jahon sanʼati tarixida bevosita oʻxshashligi yoʻq. Ijodiy faoliyati davomida Kalmykov baʼzan „fantastik ekspressionizm“ deb ataladigan oʻziga xos rasm uslubini ishlab chiqdi.
| Sergey Kalmykov | |
| Tavalludi | 6-oktyabr 1891-yil Samarqand |
| Vafoti | 27-aprel 1967-yil Almata, Qozogʻiston |
| Millati |  Rossiya
|
Hayoti tahrir
Kalmykov Rossiya imperiyasi tarkibidagi Samarqandda rus oilasida tugʻilgan. U tugʻilgandan koʻp oʻtmay, oila Orenburgga koʻchib oʻtdi va u yerda oʻrta maktabni tugatdi.
1909–1910-yillarda Kalmykov Moskvada yashagan, u yerda Moskva rassomlik, haykaltaroshlik va arxitektura maktabida kurslarida qatnashgan.
1910-yil oxiridan 1926-yilgacha Peterburgda yashab, u yerda M. V. Dobujinskiy va K. S. Petrov-Vodkinga shogirtlikka tushdi. Uning soʻzlariga koʻra, 1911-yilda suv ustidagi qizil otlarni tasvirlagan dastlabki asarlaridan biri Petrov-Vodkinni oʻzining mashhur „Qizil otning choʻmilishi“ (1912) rasmini yaratishga ilhomlantirgan[1][2].
Orenburgda tahrir
1926-yilda, Oktyabr inqilobidan soʻng, Kalmykov Orenburgga qaytib keldi, u yerda bezakchi, paradlar va namoyishlar dizayneri boʻlib ishladi, maʼruzalar oʻqidi va oʻz asarlarini yozishni davom ettirdi. 1926-yildan 1928-yilgacha u AHRR (Inqilobiy Rossiya rassomlari uyushmasi) Orenburg boʻlimining aʼzosi, „Jar-Tsvet“ jamiyati koʻrgazmalari ishtirokchisi boʻlgan. 1930-yillarning boshlarida Kalmykov Fyodor Vaserskiyning sayohat operasi uchun dekoratsiya yaratdi, Orenburg teatri va sirki uchun liboslar va plakatlarning eskizlarini yaratdi[3]. 1935-yilda senzura kuchayib, ziyolilar safida tozalashlar sodir boʻlganda, Sergey Kalmykov Orenburgdan Almataga koʻchib oʻtishga qaror qildi.
Vafoti tahrir
Kalmykov umri davomida psixiatriya shifoxonalarida davolanmagan va hech qachon rasmiy psixiatrik tashxisga ega boʻlmagan (garchi uning xatti-harakati, ayniqsa hayotining soʻnggi yillarida ijtimoiy meʼyorlardan tashqariga chiqqan boʻlsa ham). Uning oʻlimidan soʻng (va asosan uning ishini tahlil qilish asosida) baʼzi psixiatrlar (masalan, Sankt-Peterburglik Viktor Kagan) Kalmykov shizofreniya bilan ogʻrigan deb taxmin qilishdi[4].
Kalmykov Almata markaziy qabristoniga dafn etilgan[5]. Qabr 2022-yilda topilib, tartibga keltirildi[6].
Manbalar tahrir
- ↑ „Тайный гений на красном коне авангарда, Ольга Власенко, Эксперт-Казахстан, 10 июля 2006 г.“ (deadlink). 2018-yil 24-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 14-yanvar.
- ↑ „Новости Радищевского музея“. radmuseumart.ru. 2020-yil 7-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2020-yil 27-noyabr.
- ↑ „Сергей Калмыков (1891—1967), в Масловка — городок художников, 2007 (в статье приведён список более ранних публикаций)“. 2010-yil 20-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 28-iyun.
- ↑ „Амур на носороге: Сергей Иванович Калмыков (1891—1967), Виктор Каган, Port Folio, 2001“ (deadlink). 2011-yil 18-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 28-iyun.
- ↑ Mesto zaxoroneniya
- ↑ „Алма-Ата и Алматы. Почти детективная история“ (ru). ratel.kz. 2022-yil 10-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 7-oktyabr.