Sloven vinosi

Sloveniyada 22,300 gektar uzumzorlardan yiliga 80 million litrdan 90 million litrgacha mahsulot ishlab chiqaradigan 28,000 dan ortiq vino zavodlari mavjud. Mamlakat ishlab chiqarishining qariyb 75 foizi oq vino hisoblanadi. Deyarli barcha sharob mamlakat ichida isteʼmol qilinadi va yiliga atigi 6,1 million litr eksport qilinadi. Asosan AQSh, Bosniya va Gersegovina, Xorvatiya va oxirgi paytlarda Chexiya sloven vinosining asosiy importyorlari hisoblanadi. Mamlakatdagi vino ishlab chiqarishning koʻp qismi yuqori sifatli sharob tasnifiga toʻgʻri keladi, 30 foizdan kamrogʻi esa stol sharobi sifatida tasniflanadi. Sloveniyada uchta asosiy vinochilik hududi mavjud: Drava vinochilik hududi, Quyi Sava vinochilik hududi va Littoral vinochilik hududi^[1].

Bu mintaqada uzumchilik va vinochilik keltlar va illiriya qabilalari davridan beri, rimliklar Fransiya, Ispaniya va Germaniya yerlariga vinochilikni joriy etishidan ancha oldin mavjud boʻlgan^[2]. 2016-yilda DNK va tarixiy ampelografik manbalarga asoslangan tadqiqot shuni koʻrsatdiki, qizil uzumning ikkita xalqaro navi hisoblangan Blaufränkisch va Blauer Portugieser zamonaviy Sloveniyaning Shtiriya hududidan kelib chiqqan^[3].

Tarixi

Yevropaning koʻplab yirik vino mintaqalaridan farqli oʻlaroq, Sloveniyaning uzumchilik tarixi Rim taʼsiridan oldin boʻlgan va miloddan avvalgi V—IV asrlarda vino ishlab chiqarish uchun uzum yetishtirishni boshlagan Keltlar va Illiriya qabilalariga borib taqaladi. Oʻrta asrlarga kelib, xristian cherkovi monastirlar orqali mintaqadagi sharob ishlab chiqarishning koʻp qismini nazorat qildi. Avstriya-Vengriya imperiyasi hukmronligi ostida, xususiy vino zavodlari mintaqada bir oz mavjud edi, ammo imperiya qulashi va Yugoslaviyaning boshlanishidan keyin doimiy ravishda pasayib bordi. Ikkinchi jahon urushining oxiriga kelib, kooperativlar mintaqadagi deyarli barcha vino ishlab chiqarishni nazorat qildilar. Bu vinolarning sifati juda past edi, chunki asosiy eʼtibor ommaviy vino ishlab chiqarishga qaratilgan edi. Drava vodiysi hududidagi bir nechta kichik xususiy vino zavodlari bundan mustasno edi, ular faoliyatini keyinchalik ham davom ettira oldilar^[2].

1967-yilda hukumat PSVVSni (Uzumchilik va vinochilik biznesi assotsiatsiyasi) tuzdi. Assotsiatsiya sifatni taʼminlash uchun sinov amaliyotini oʻrnatdi va tashkilot standartlariga javob beradigan vinolarni tasdiqlash muhrlarini berdi. 1991-yilda Sloveniya oʻz mustaqilligini eʼlon qilgan birinchi Yugoslaviya respublikasi boʻldi. Vino sanoati ham Sloveniya iqtisodiyotining boshqa tarmoqlari kabi Yugoslaviya urushlaridagi notinchlikdan keyin biroz pasayish sodir boʻlgan boʻlsa-da, mintaqaning gʻarb bilan mustahkam aloqalari sanoatning tezda tiklanishiga imkon berdi. Bugungi kunda Sloveniya vino sanoati sobiq Yugoslaviya respublikalari ichida eng ilgʻor va yaxshi rivojlangan boʻlib, jahon vino bozorida qiziqish uygʻota boshladi^[2].

Vinochilik hududlari

Sloveniyada uchta asosiy vinochilik hududi (slovencha: vinorodne dežele) mavjud: Littoral mintaqasi, anʼanaviy Sloveniya Littoral mintaqasi hududini, Quyi Sava mintaqasi, Oq Karniolani va Quyi Karniolani oʻz ichiga olgan Quyi Sava hududini va Drava mintaqasi esa Drava hududlarini oʻz ichiga oladi. Littoral hududi Sloveniyaning xalqaro miqyosdagi eng mashhur hududidir. Asosan oq sharob ishlab chiqaruvchisi boʻlsa-da, Sloveniyada qizil sharob ishlab chiqarishning koʻp qismi uchun javobgardir.