Sobiq Yugoslaviya boʻyicha Xalqaro tribunal
Sobiq Yugoslaviya boʻyicha Xalqaro tribunal — BMT sudi boʻlib, 1990-yillarda Bolqonda yuz bergan mojarolar paytida sodir etilgan urush jinoyatlarini koʻrib chiqqan. Sudning vakolatli muddati mobaynida, yaʼni 1993-2017-yillarda xalqaro huquq qiyofasini butunlay oʻzgartirdi, jabrlanuvchilarga oʻzlari boshidan oʻtkazgan va guvohi boʻlgan dahshatlar haqida soʻzlab berish imkoniyatini taqdim qildi. Shuningdek, qurolli toʻqnashuvlar paytida sodir etilgan vahshiyliklar uchun eng katta javobgarlikni oʻz zimmasiga olgan gumon qilinganlarni hisobga olish mumkinligini isbotladi. Xalqaro tribunal Xavfsizlik Kengashining 1993-yil 25-maydagi 827-son rezolyutsiyasi bilan Niderlandiyaning Gaaga shahrida tashkil etilgan[1].
Tashkil etish jarayonlari
tahrirSudning tuzilishi va tarkibi
tahrir2009-yil sentabr oyida BMT ning Sobiq Yugoslaviya Xalqaro tribunalining maqomi boʻyicha yangilangan hujjati qabul qilindi. Uning 11-moddasiga koʻra, xalqaro sudlar quyidagi organlardan iborat boʻlishi kerakligi koʻrsatilgan:
- Palatalar (3 ta sud palatasi va apellatsiya palatasi)
- Prokuror idorasi
- Roʻyxatga olish idorasi (Palatalar va Prokuror ham tarkibida xizmat qiladi)
Endilikda hujjatning 12-moddasida Palatalar aʼzolarining maksimal miqdori 16 nafar mustaqil sudyalardan tashkil qilinishi, ularning hech biri bir mamlakatning bir millatga mansub sudyalari boʻlmasligi lozim. 12 nafar mustaqil ad litem sudyalari har qanday vaqtda hujjatning 13-moddasiga koʻra lavozimga tayinlanishlari mumkin. Prokurorning vazifasi 16-modda 1-qismiga muvofiq 1991-yil 1-yanvaridan sobiq Yugoslaviya hududida xalqaro gumanitar huquqning qoʻpol buzilish holatlarini sodir qilishda javobgar boʻlgan shaxslarni tergov qilish va jazolash hisoblanadi. Prokuror Xalqaro tribunaldan mustaqil faoliyat yurituvchi organ sanaladi va u hech qanday davlat hukumatlaridan koʻrsatma, yoʻl-yoʻriqlar olmaydi. Prokuror BMT Bosh kotibining taqdimnomasiga binoan Xavfsizlik Kengashi tomonidan tayinlanadi. Roʻyxatga olish idorasi vazifalari hujjatning 18-moddasida koʻrsatilgan boʻlib, u Xalqaro tribunalning faoliyati va maʼmuriyatiga javob beradi. Roʻyxatga olish idorasi Registrar va talab qilingan xodimlardan iborat. Registrar Xalqaro tribunal Prezidenti bilan maslahatlashuvdan soʻng BMT Bosh kotibi tomonidan tayinlanadi [1].
Sud xarajatlari
tahrirSobiq Yugoslaviya boʻyicha xalqaro tribunal xalqaro sud hisoblanadi. Jinoyat ishlari boʻyicha milliy sudlar uchun umumiy boʻlgan vazifalardan tashqari u boshqa turli xil faoliyat va vazifalarni ham amalga oshiradi. Uning uchta asosiy organi — Palatalar, Prokuror idorasi (ingl. Office of the Prosecutor-OTP) va Roʻyxatga olish idorasi — barchasi milliy tizimlarda qonun chiqaruvchi va ijro etuvchi hokimiyat tarmoqlari tomonidan bajariladigan qoʻshimcha vazifalarga ega. Tribunalning har bir boʻlimi tribunalning byudjetining oʻz qismini rejalashtirish va sarflash uchun javobgardir. Tribunalning Prokuror idorasi tergovchilarning dalillarni toʻplash va guvohlarni soʻroq qilish uchun butun dunyo boʻylab sayohatini tashkillashtiradi va moliyalashtiradi, bu vazifa, odatda, milliy tizimlarda faoliyat yurituvchi politsiya tomonidan bajariladi. Jarayonlar, voqea joyini koʻzdan kechirish, sud-tibbiy ekspertiza va boshqa ekspertizalar bilan Tribunal byudjetidan katta mablagʻ talab qiladi. Ushbu byudjetga qoʻshimcha ravishda, baʼzi davlatlar ommaviy qabrlarni eksgumatsiya qilish kabi aniq tergov harakatlari uchun qoʻshimcha resurslarni taqdim etish orqali Tribunalni saxiylik bilan qoʻllab-quvvatlaydilar. Xalqaro tribunalda, bundan tashqari, himoya va yordam koʻrsatadigan Qurbonlar va guvohlar boʻlimi (ingl. Victims and Witnesses Section-VWS) mavjud.
Qurbonlar va guvohlar boʻlimi Xalqaro tribunal oldida guvohlik berish uchun Gaagaga boradigan barcha kishilarning sayohat va turar joy, shuningdek, asosiy xarajatlarini (ovqatlanish va tibbiy xarajatlar kabi) qoplab beradi. Tribunalda Konferensiya va til xizmatlari boʻlimi (ingl. Conference and Language Services Section-CLSS) deb nomlangan muhim tarjimonlik idorasi mavjud boʻlib, ularsiz hech qanday jarayon boʻlishi mumkin emas. Konferensiya va til xizmatlari boʻlimi barcha uchta sud zalidagi sud jarayonlarini ingliz, fransuz, bosniya/xorvat/serb tillariga hamda Kosovo va Makedoniya bilan bogʻliq ishlarda mos ravishda alban va makedon tillariga sinxron tarjima qiib boradi. Konferensiya va til xizmatlari boʻlimi, qoʻshimcha ravishda, sud qarorlari, farmoyishlari va hukmlari kabi barcha Tribunal hujjatlarini, shuningdek, minglab sahifa guvohliklar va sud jarayonida qoʻllangan dalillarga kiritilgan boshqa hujjatlarni tarjima qiladi. Tribunal odil sudlov kafolatini aks ettiruvchi oʻzining yuridik yordam tizimiga ham ega. Ayblanuvchilarning koʻpchiligi oʻz himoyachisi uchun yoki xizmatlarning bir qismi uchun pul toʻlashga qodir emas, shuning uchun bu xarajatlar Tribunal tomonidan qoplanadi. Yuridik yordam tizimi Tribunalning yillik byudjetining taxminan 11 % ni tashkil qiladi. Tribunal oʻzining ushlab turish boʻlimini boshqaradi. Milliy tizimda bu vazifa Sudning asosiy faoliyatiga kirmaydi, balki hukumatlar tomonidan amalga oshiriladi. Biroq, ushbu xalqaro sud institutining oʻziga xos maqomidan kelib chiqqan holda, ushlab turish boʻlimi faoliyati faqat Tribunal byudjeti hisobidan moliyalashtiriladi, garchi BMT muassasasi Gollandiyadagi jazoni ijro etish muassasasi devorlari ichida joylashgan boʻlsa ham. Qabul qiluvchi hukumat mahbuslarni aeroportlar, hibsxona boʻlimi, sud va zaruratga qarab boshqa muassasalar oʻrtasida tashish uchun javobgardir. Tribunal, shuningdek, oʻz binolari, xodimlari, tashrif buyuruvchilar va ayblanuvchilarni himoyasi uchun javobgardir. Uning binolari, inshootlari, barcha xodimlarning ish haqi Tribunal byudjetiga kiritilgan. Bu tadbirlarning barchasi BMT Bosh Assambleyasi tomonidan tasdiqlangan Tribunal byudjetida nazarda tutilgan[2].
Sud jarayonlari
tahrir1993-yil may oyida BMT Xavfsizlik Kengashi Sobiq Yugoslaviya uchun Xalqaro tribunal tashkil qildi va sud urushdan keyingi yillarda mojaroda ishtirok etgan har bir etnik va millat vakillariga qarshi ayblovlar qoʻydi. Biroq, eng muhimi, koʻpchilik ayblovlar serb va bosniyalik serb rasmiylariga nisbatan ilgari surildi[3]. Sud jarayonlari salkam chorak asr, yaʼni 10,800 kun davom etdi, bu davr mobaynida sud 161 nafar shaxslarni aniqlagan boʻlib ularning ichida sobiq davlat rahbarlari va harbiy boshliqlar ham bor edi. 4650 nafar guvohlarning koʻrsatmalari tinglangan, jami sud hujjatlari 2,5 million sahifani tashkil qilgan[4].
Aybdorlar
tahrirXalqaro tribunal tomonidan jami 161 nafar shaxs aniqlangan[5]. Goran Hadžić 2011-yil 20-iyulda qoʻlga olinganidan soʻng hech qanday ayblanuvlar qolmadi[6]. Ushbu roʻyxatda ularning qaysi tomonlarda boʻlganliklari, ularga qarshi eʼlon qilingan ayblovlar va ishlarning oʻziga xosliklari berib oʻtilgan. Roʻyxatda, shuningdek, Xalqaro tribunal tomonidan ayblovlari olib tashlangan shaxslar haqida ham maʼlumotlar oʻrin olgan. Bosniyalik serb qoʻshinlari safida kurash olib borgan bosniyalik Dražen Erdemović va etnik xorvat, Yugoslaviya davlat xavfsizlik xizmatining yuqori martabali rasmiylaridan boʻlgan Franko Simatović lar diniy va etnik jihati kesishgan yagona aybdorlardir.Biljana Plavšić esa Xalqaro tribunal ishidagi yagona ayol ayblanuvchi sanaladi. Roʻyxatda 161 ta nom berilgan. 94 nafari serbiyaliklar, 29 nafari xorvatlar, 9 nafari albanlar, 9 nafari bosniyalik, 2 nafari makedoniyalik (etnik jamoa) va 2 nafari esa montenegrolik (etnik guruh). Boshqalarning etnik mansubligi nomaʼlum yoki ularning ayblovlari olib tashlangan. Shuningdek, ayblanuvchilarning 62 nafari serbiyalik, 18 nafari xorvatiyalik, 5 nafari bosniyalik, 2 nafari montenegrolik (etnik guruh), 1 nafari makedoniyalik (etnik guruh) va 1 nafari esa albaniyalik.
Ismi | Qaysi tomonda turganligi | Maqomi | Ishning nomi | Nimada ayblangani: | Soʻnggi qaror | Yakun | Havola | ||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
G | I | U | C | Jazo | Muddati | ||||||
Ačar, Suavi | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Lašva vodiysi | ■ | 7 yil | 2000-yil 24-mart | 2001-yil 14-noyabrda ozod qilingan | IT-95-14/1 | |||
Babić, Milan | Krajina serb Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | RSK | ■ | 13 yil (Aybini tan olgan) | 2005-yil 18-iyul | 2006-yil 5-martda qamoqxonada oʻz joniga qasd qilgan | IT-03-72 | |||
Banović, Predrag | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Omarska va Keraterm lagerlari | ■ | 8 yil (Aybini tan olgan) | 2003-yil 28-oktabr | 2008-yil 3-sentabrda ozod qilingan | IT-02-65/1 | |||
Blagojević, Vidoje | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 15 yil | 2007-yil 9-may | 2012-yil 22-dekabrda ozod qilingan | IT-02-60 | ||||
Jokić, Dragan | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 9 yil | 2010-yil 13-yanvarda ozod qilingan | ||||||
Blaškić, Tihomir | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Lašva vodiysi | ■ | ■ | 9 yil | 2004-yil 29-iyul | 2004-yil 2-avgust kuni ozod qilingan | IT-95-14 | ||
Bobetko, Janko | Xorvatiya Respublikasi | Sud jarayonlaridan oldin vafot etgan | Medak Pocket | Tribunalga topshirishdan oldin vafot etgan | IT-02-62 | ||||||
Boškoski, Ljube | Makedoniya Respublikasi | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | 2010-yil 19-may | IT-04-82 | ||||||
Tarčulovski, Johan | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 12 yil | 2013-yil 8-aprelda ozod qilingan | |||||||
Bralo, Miroslav | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Lašva vodiysi | ■ | ■ | ■ | 20 yil | 2007-yil 2-aprel | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-95-17 | |
Brđanin, Radoslav | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Krajina | ■ | ■ | ■ | 30 yil | 2007-yil 3-aprel | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-99-36 | |
Češić, Ranko | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Brčko | ■ | ■ | 18 yil (Barcha ayblovlarni tan oldi) | 2004-yil 11-mart | 2015-yil 25-mayda ozod qilingan | IT-95-10/1 | ||
Delić, Rasim | Bosniya va Gersegovina Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 3 yil | 2008-yil 15-sentabr | Delić 2010-yil 16-aprel kuni shartli ozod qilish vaqtida vafot etgan. Apellatsiya palatasi apellatsiya jarayonlarini tugatgan va Sud palatasining qarori yakuniy ekanligini eʼlon qilgan | IT-04-83 | ||||
Deronjić, Miroslav | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Glogova | ■ | 10 yil | 2005-yil 20-iyul | 2007-yil 19-mayda qamoqxonada vafot etgan | IT-02-61 | |||
Dokmanović, Slavko | Krajina serb Respublikasi | Sud jarayonlari davomida vafot etgan | Vukovar shifoxonasi | 1998-yil 29-iyunda Xalqaro tribunal ushlab turish boʻlimida vafot etgan | IT-95-13a | ||||||
Đorđević, Vlastimir | Serbiya and Montenegro | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Kosovo | ■ | ■ | 18 yil | 2014-yil 27-yanvar | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-05-87/1 | ||
Đukić, Đorđe | Srpska Respublikasi | Sud jarayonlari davomida vafot etgan | Đukić 1996-yil 24-aprelda sogʻligʻidagi muammolar sababli ozod qilingan va 1996-yil 18-mayda vafot etgan | IT-96-20 | |||||||
Erdemović, Dražen | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Pilica fermasi | ■ | 5 yil (Urush qoidalari va odatlarini buzganligini tan olgan) | 1998-yil 5-mart | 1999-yil 13-avgustda ozod qilingan | IT-96-22 | |||
Furundžija, Anto | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Lašva vodiysi | ■ | 10 yil | 2000-yil 21-iyul | 2004-yil 17-avgustda ozod qilingan | IT-95-17/1 | |||
Galić, Stanislav | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | Umrbod qamoq jazosi | 2006-yil 30-noyabr | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-98-29 | |||
Čermak, Ivan | Xorvatiya Respublikasi | Oqlangan | "Storm" operatsiyasi | Aybsiz deb topilgan | 2011-yil 15-aprel | IT-06-90 | |||||
Gotovina, Ante | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | 2012-yil 16-noyabr | ||||||||
Markač, Mladen | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | |||||||||
Hadžić, Goran | Krajina serb Respublikasi | Sud jarayonlari davomida vafot etgan | 2016-yil 24-mart Sud palatasi Hadžićni sudda muhokama qilishga layoqati yoʻqligini eʼlon qildi va jarayonni nomaʼlum muddatga toʻxtatdi. Sud palatasi 2016-yil 12-iyulda uning vafotidan soʻng unga qarshi ishni topdi | IT-04-75 | |||||||
Hadžihasanović, Enver | Bosniya va Gersegovina Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Markaziy Bosniya | ■ | 3½ yil | 2008-yil 22-aprel | 2008-yil 23-aprelda jazo muddatini oʻtab boʻlgani munosabati bilan ozod qilingan | IT-01-47 | |||
Kubura, Amir | Xalqato tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 2 yil | 2006-yil 11-aprelda ozod qilingan | |||||||
Alagić, Mehmed | Sud jarayonlari davomida vafot etgan | Alagić 2003-yil 7-martda vafot etgan | |||||||||
Halilović, Sefer | Bosniya va Gersegovina Respublikasi | Oqlangan | Grabovica-Uzdol | Aybsiz deb topilgan | 2007-yil 16-oktabr | Tezda ozod qilingan | IT-01-48 | ||||
Haradinaj, Ramush | Kosovo ozodlik armiyasi | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | 2012-yil 29-noyabr | Tezda ozod qilingan | IT-04-84 | |||||
Balaj, Idriz | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | Tezda ozod qilingan | ||||||||
Brahimaj, Lahi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 6 yil | 2010-yil 21-iyul | |||||||
Jelisić, Goran | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Brčko | ■ | ■ | 40 yi (Ayblovni tan olgan) | 2001-yil 5-iyul | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-95-10 | ||
Jokić, Miodrag | Serbiya and Montenegro | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Dubrovnik | ■ | 7 yil (Barcha ayblovlarni tan olgan) | 2005-yil 30-avgust | 2008-yil 1-sentabrda ozod qilingan | IT-01-42/1 | |||
Kordić, Dario | Gerseg-Bosniya Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Lašva vodiysi | ■ | ■ | ■ | 25 yil | 2004-yil 17-dekabr | 2014-yil 6-iyunda ozod qilingan | IT-95-14/2 | |
Čerkez, Mario | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 6 yil | 2004-yil 2-dekabrda jazo muddatini oʻtab boʻlgani munosabati bilan ozod qilingan | |||||||
Šantić, Ivan | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Skopljak, Pero | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Kovačević, Milan | Srpska Respublikasi | Sud jarayonlari davomida vafot etgan | Prijedor | Kovačević 1998-yil 1-avgustda Xalqaro tribunalning ushlab turish boʻlimida vafot etgan | IT-97-24 | ||||||
Drljača, Simo | Sud jarayonlaridan oldin vafot etgan | Drljača tribunalga topshirishdan oldin vafot etgan | |||||||||
Krajišnik, Momčilo | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Bosniya and Gersegovina | ■ | 20 yil | 2009-yi 17-mart | 2013-yil 30-avgustda ozod qilingan | IT-00-39 | |||
Krnojelac, Milorad | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Foča | ■ | ■ | 15 yil | 2003-yil 17-sentabr | 2009-yil 9-iyul | IT-97-25 | ||
Krstić, Radislav | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Srebrenisa-Drina korpusi | ■ | ■ | ■ | 35 yil | 2004-yil 19-aprel | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-98-33 | |
Kunarac, Dragoljub | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Foča | ■ | ■ | 28 yil | 2002-yil 12-iyun | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-96-23 & 23/1 | ||
Kovač, Radomir | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 20 yil | 2013-yi 30-iyun ozod qilingan | ||||||
Vuković, Zoran | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 12 yil | 2008-yil 11-martda ozod qilingan | ||||||
Josipović, Drago | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Lašva vodiysi | ■ | 12 yil | 2001-yil 23-oktabr | 2006-yil 30-yanvarda ozod qilingan | IT-95-16 | |||
Šantić, Vladimir | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | 18 yil | 2009-yil 9-fevralda ozod qilingan | ||||||||
Kupreškić, Zoran | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | Tezda ozod qilingan | ||||||||
Kupreškić, Mirjan | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | Tezda ozod qilingan | ||||||||
Kupreškić, Vlatko | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | Tezda ozod qilingan | ||||||||
Papić, Dragan | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | 2000-yil 14-yanvar | Tezda ozod qilingan | |||||||
Alilović, Stipo | Sud jarayonlaridan oldin vafot etgan | ||||||||||
Katava, Marinko | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Kvočka, Miroslav | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Omarska, Keraterm & Trnopolje lagerlari | ■ | ■ | 7 yil | 2005-yil 28-fevral | 2005-yil 30-martda ozod qilingan | IT-98-30/1 | ||
Prcać, Dragoljub | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 5 yil | 2005-yil 3-martda ozod qilingan | ||||||
Radić, Mlađo | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 20 yil | 2012-yil 31-dekabrda ozod qilingan | ||||||
Žigić, Zoran | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 25 yil | 2014-yil 16-dekabrda ozod qilingan | ||||||
Kos, Milojica | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 6 yil | 2001-yil 2-noyabr | 2002-yil 30-iyulda ozod qilingan | |||||
Limaj, Fatmir | Kosovo ozodlik armiyasi | Oqlangan | Lapušnik lageri | Aybsiz deb topilgan | 2007-yil 27-sentabr | Tezda ozod qilingan | IT-03-66 | ||||
Musliu, Isak | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | Tezda ozod qilingan | ||||||||
Bala, Haradin | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 13 yil | 2012-yil 31-dekabrda ozod qilingan | |||||||
Murtezi, Agim | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Lukić, Milan | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Višegrad | ■ | ■ | Umrbod qamoq jazosi. | 2012-yil 4-dekabr | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-98-32/1 | ||
Lukić, Sredoje | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 27 yil | Jazo muddatini oʻtamoqda | ||||||
Marinić, Zoran | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Ayblovlar olib tashlangan | Lašva vodiysi | IT-95-15 | |||||||
Martić, Milan | Krajina serb Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | RSK | ■ | ■ | 35 yil | 2008-yil 8-oktabr | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-95-11 | ||
Milošević, Dragomir | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Sarayevo | ■ | ■ | 29 yil | 2009-yil 12-noyabr | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-98-29/1 | ||
Milošević, Slobodan | Serbiya and Montenegro | Sud jarayonlari davomida vafot etgan | Kosovo, Xorvatiya and Bosniya | Milošević 2006-yil 11-martda vafot etgan | IT-02-54 | ||||||
Mrđa, Darko | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Vlašić togʻi | ■ | ■ | 17 yil (Odam o'ldirish va insoniy bo'lmagan harakatlarni sodir qilganligini tan olgan) | 2004-yil 31-mart | 2013-yil 10-oktabrda ozod qilingan | IT-02-59 | ||
Mrkšić, Mile | Krajina serb Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Vukovar shifoxonasi | ■ | 20 yil | 2009-yil 5-may | 2015-yil 16-avgust kuni qamoqxonada vafot etgan | IT-95-13/1 | |||
Šljivančanin, Veselin | Serbiya and Montenegro | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 10 yil | 2011-yil 5-iyulda ozod qilingan | ||||||
Radić, Miroslav | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | 2007-yil 27-sentabr | ||||||||
Mucić, Zdravko | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Čelebići lageri | ■ | 9 yil | 2003-yil 8-aprel | 2003-yil 18-iyulda ozod qilingan | IT-96-21 | |||
Delić, Hazim | Bosniya va Gersegovina Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 18 yil | 2008-yil 24-iyunda ozod qilingan | ||||||
Landžo, Esad | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 15 yil | 2006-yil 2-mayda ozod qilingan | |||||||
Delalić, Zejnil | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | 2001-yil 20-fevral | ||||||||
Naletilić, Mladen | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Tuta va Štela | ■ | ■ | ■ | 20 yil | 2006-yil 3-may | 2012-yil 29-noyabrda ozod qilingan | IT-98-34 | |
Martinović, Vinko | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | ■ | 18 yil | 2011-yil 16-dekabrda ozod qilingan | |||||
Nikolić, Dragan | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Sušica lageri | ■ | 20 yil (Barcha ayblovlarni tan olgan) | 2005-yil 4-fevral | 2013-yil 20-avgustda ozod qilingan | IT-94-2 | |||
Nikolić, Momir | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Srebrenisa | ■ | 20 yil | 2006-yil 8-mart | 2014-yil 1-iyulda ozod qilingan | IT-02-60/1 | |||
Obrenović, Dragan | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Srebrenisa | ■ | 17 yil (Barcha ayblovlarni rad etgan) | 2003-yil 10-dekabr | 2011-yil 21-sentabrda ozod qilingan | IT-02-60/2 | |||
Orić, Naser | Bosniya va Gersegovina Respublikasi | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | 2008-yil 3-iyul | IT-03-68 | ||||||
Perišić, Momčilo | Serbiya and Montenegro | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | 2013-yil 28-fevral | IT-04-81 | ||||||
Plavšić, Biljana | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Bosniya and Gersegovina | ■ | 11 yil (Ayblovni tan olgan) | 2003-yil 27-fevral | 2009-yil 27-oktabrda ozod qilingan | IT-00-39 & 40/1 | |||
Popović, Vujadin | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Srebrenisa | ■ | ■ | ■ | Umrbod qamoq jazosi | 2015-yil 30-yanvar | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-05-88 | |
Beara, Ljubiša | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | ■ | Umrbod qamoq jazosi | 2017-yil 8-fevralda qamoqxonada vafot etgan | |||||
Nikolić, Drago | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | ■ | 35 yil | 2015-yil 11-oktabrda shartli ozod qilinayotganda vafot etgan | |||||
Miletić, Radivoje | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 18 yil | Jazo muddatini oʻtamoqda | ||||||
Pandurević, Vinko | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 13 yil | 2015-yil 9-aprelda ozod qilingan | ||||||
Borovčanin, Ljubomir | Xalqaro tribunal tomonidan ozod qilingan | ■ | ■ | 17 yil | 2010-yil 10-iyun | 2016-yil 1-avgustda ozod qilingan | |||||
Gvero, Milan | Xalqaro tribunal tomonidan ozod qilingan | ■ | 5 yil | 2010-yil 28-iyunda ozod qilingan. 2013-yil 17-fevralda apellatsiya jarayonlarida vafot etgan | |||||||
Prlić, Jadranko | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan ozod qilingan | ■ | ■ | ■ | 25 yil | 2017-yil 29-noyabr | IT-04-74 | |||
Stojić, Bruno | Xalqaro tribunal tomonidan ozod qilingan | ■ | ■ | ■ | 20 yil | ||||||
Praljak, Slobodan | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | ■ | 20 yil | Sud zalida oʻz joniga qasd qilgan.[7] | |||||
Petković, Milivoj | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | ■ | 20 yil | ||||||
Ćorić, Valentin | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | ■ | 16 yil | ||||||
Pušić, Berislav | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | ■ | 10 yil | ||||||
Rajić, Ivica | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Stupni Do | ■ | 12 yil (Jeneva konvensiyasi bo'yicha qabrni tahqirlashni sodir qilganligini tan olgan) | 2006-yil 8-may | 2011-yil 22-avgustda ozod qilingan | IT-95-12 | |||
Ražnatović, Željko "Arkan" | Serbiya and Montenegro | Sud jarayonlaridan oldin vafot etgan | Ražnatović 2000-yil yanvarda Belgradda vafot etgan | IT-97-27 | |||||||
Milutinović, Milan | Serbiya and Montenegro | Oqlangan | Aybsiz deb topilgan | 2009-yil 26-fevral | IT-05-87 | ||||||
Ojdanić, Dragoljub | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 15 yil | 2013-yil 10-iyulda ozod qilingan | |||||||
Šainović, Nikola | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 18 yil | 2014-yil 23-yanvar | 2015-yil 10-iyulda ozod qilingan | |||||
Pavković, Nebojša | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 22 yil | Jazo muddatini oʻtamoqda | ||||||
Lazarević, Vladimir | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 14 yil | 2015-yil 7-sentabrda ozod qilingan | |||||||
Lukić, Sreten | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 20 yil | Jazo muddatini oʻtamoqda | ||||||
Sikirica, Duško | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Keraterm lageri | ■ | 15 yil (Ayblovni tan olgan) | 2001-yil 13-noyabr | 2010-yil 21-iyunda ozod qilingan | IT-95-8 | |||
Došen, Damir | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 5 yil (Ayblovni tan olgan) | 2003-yil 28-fevralda ozod qilingan | |||||||
Kolundžija, Dragan | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 3 yil (Ayblovni tan olgan) | 2001-yil 5-dekabrda ozod qilingan | |||||||
Timarac, Nedjeljko | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Lajić, Goran | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Kondić, Dragan | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Šaponja, Dragomir | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Janjić, Nikica | Sud jarayonlaridan oldin vafot etgan | ||||||||||
Simić, Blagoje | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Bosanski Šamac | ■ | 15 yil | 2006-yil 28-noyabr | 2011-yil 16-martda ozod qilingan | IT-95-9 | |||
Tadić, Miroslav | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 8 yil | 2003-yil 17-sentabr | 2004-yil 4-noyabrda ozod qilingan | ||||||
Zarić, Simo | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | 6 yil | 2004-yil 28-yanvarda ozod qilingan | |||||||
Miljković, Slobodan | Sud jarayonlaridan oldin vafot etgan | ||||||||||
Simić, Milan | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Bosanski Šamac | ■ | 5 yil (Qiynash sodir qilganligini tan olgan) | 2002-yil 17-oktabr | 2003-yil 3-noyabrda ozod qilingan | IT-95-9/2 | |||
Stakić, Milomir | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Prijedor | ■ | ■ | 40 yil | 2006-yil 22-mart | Jazo muddatini oʻtamoqda | IT-97-24 | ||
Stanišić, Mićo | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Bosniya and Gersegovina | ■ | ■ | 22 yil | 2016-yil 30-iyun | IT-08-91 | |||
Župljanin, Stojan | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | ■ | ■ | 22 yil | |||||||
Strugar, Pavle | Serbiya and Montenegro | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Dubrovnik | ■ | 8 yil | 2008-yil 17-iyul | 2009-yil 20-fevralda ozod qilingan | IT-01-42 | |||
Zec, Milan | Ayblov olib tashlangan | ||||||||||
Tadić, Duško | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Prijedor | ■ | ■ | ■ | 20 yil | 2000-yil 26-yanvar | 2008-yil 17-iyulda ozod qilingan | IT-94-1 | |
Borovnica, Goran | Sud jarayonlaridan oldin vafot etgan | Borovnica 1995-yilda bedarak yoʻqolgan va 1996-yil 22-noyabrda vafoti rasman eʼlon qilingan | |||||||||
Talić, Momir | Srpska Respublikasi | Sud jarayonlari davomida vafot etgan | Krajina | 2003-yil 28-mayda vafot etgan | IT-99-36/1 | ||||||
Todorović, Stevan | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Bosanski Šamac | ■ | 10 yil (Ayblovni tan olgan) | 2001-yil 31-iyul | 2005-yil 22-iyunda ozod qilingan. 2006-yil 3-sentabrda vafot etgan | IT-95-9/1 | |||
Tolimir, Zdravko | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Srebrenisa | ■ | ■ | ■ | Umrbod qamoq jazosi | 2015-yil 8-aprel | 2016-yil 8-fevral kuni qamoqqa oʻtkazilishi arafasida vafot etgan | IT-05-88/2 | |
Vasiljević, Mitar | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Višegrad | ■ | ■ | 15 yil | 2004-yil 25-fevral | 2010-yil 12-martda ozod qilingan | IT-98-32 | ||
Zelenović, Dragan | Srpska Respublikasi | Xalqaro tribunal tomonidan hukm qilingan | Foča | ■ | ■ | 15 yil | 2007-yil 31-oktabr | 2015-yil 4-sentabrda ozod qilingan | IT-96-23/2 | ||
Janjić, Janko | Sud jarayonlaridan oldin vafot etgan | ||||||||||
Gagović, Dragan | Sud jarayonlaridan oldin vafot etgan | 1999-yilda vafot etgan. | |||||||||
Janković, Gojko | Srpska Respublikasi | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Foča | 2005-yil 8-dekabrda Bosniya va Gersegovina davlat sudiga oʻtkazilgan. 2007-yil 19-noyabrda 34 yilga hukm qilingan | IT-96-23/2 | ||||||
Stanković, Radovan | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | 2005-yil 29-sentabrda Bosniya va Gersegovina davlat sudiga oʻtkazilgan. 2007-yil 28-martda 20 yilga hukm qilingan | |||||||||
Rašević, Mitar | Srpska Respublikasi | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Foča | 2006-yil 3-oktabrda Bosniya va Gersegovina davlat sudiga oʻtkazilgan. 2008-yil 28-fevralda 8½ yilga hukm qilingan | IT-97-25/1 | ||||||
Todović, Savo | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | 2006-yil 3-oktabrda Bosniya va Gersegovina davlat sudiga oʻtkazilgan. 2008-yil 12-fevralda 12½ yilga hukm qilingan | |||||||||
Trbić, Milorad | Srpska Respublikasi | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Srebrenisa | Sud ishi 2007-yil 11-iyunda Bosniya va Gersegovina davlat sudiga oʻtkazilgan. 30 yilga hukm qilingan | IT-05-88/1 | ||||||
Ademi, Rahim | Xorvatiya Respublikasi | Sud ishi 2005-yil 1-noyabrda Xorvatiyaga oʻtkazilgan | Medak Pocket | Sud ishi 2005-yil 1-noyabrda Xorvatiyaga oʻtkazilgan. Zagreb sudi tomonidan barcha ayblovlardan ozod qilingan. | IT-04-78 | ||||||
Norac, Mirko | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Sud ishi 2005-yil 1-noyabrda Xorvatiyaga oʻtkazilgan. Zagreb sudi tomonidan 7 yilga hukm qilingan | |||||||||
Kovačević, Vladimir | Serbiya and Montenegro | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Dubrovnik | Sud ishi 2006-yil 17-noyabrda Serbiyaga oʻtkazilgan. Kovačević Serbiya tomonidan aybdor, deb topilgan, ammo sogʻligʻidagi muammo sababli sud qilinmagan | IT-01-42/2 | ||||||
Ljubičić, Paško | Gerseg-Bosniya xorvat Respublikasi | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Lašva vodiysi | Sud ishi Bosniya va Gersegovinaga oʻtkazilgan. 10 yilga hukm qilingan | IT-00-41 | ||||||
Mejakić, Željko | Srpska Respublikasi | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Omarska va Keraterm lagerlari | Sud ishi Bosniya va Gersegovinaga oʻtkazilgan. 21 yilga hukm qilingan | IT-02-65 | ||||||
Gruban, Momčilo | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Sud ishi Bosniya va Gersegovinaga oʻtkazilgan. 7 yilga hukm qilingan | |||||||||
Fuštar, Dušan | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Sud ishi Bosniya va Gersegovinaga oʻtkazilgan. 9 yilga hukm qilingan | |||||||||
Knežević, Duško | Milliy sudlarga oʻtkazilgan | Sud ishi Bosniya va Gersegovinaga oʻtkazilgan. 31 yilga hukm qilingan | |||||||||
Govedarica, Zdravko | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Gruban (ismi maʼlum emas) | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Kostić, Predrag | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Paspalj, Nedjeljko | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Pavlić, Milan | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Popović, Milutin | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Predojević, Draženko | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Savić, Željko | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Babić, Mirko | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Banović, Nenad | Ayblovlar olib tashlangan | ||||||||||
Simatović, Franko | Serbiya and Montenegro | Apellatsiya | ■ | ■ | 12 yil | Ikkalasidan ham 2013-yil 30-mayda Xalqaro tribunalning Sud palatasi barcha ayblovlarni olib tashlagan. 2015-yil 15-dekabrda Apellatsiya palatasi Stanišić va Simatovićni barcha sudlarning ayblovlaridan xoli, deb topdi. Qayta koʻrishda ikkalasi ham 12 yilga hukm qilindi | MICT-15-96 | ||||
Stanišić, Jovica | Apellatsiya | ■ | ■ | 12 yil | |||||||
Mladić, Ratko | Srpska Respublikasi | Jinoiy sudlarning xalqaro qoldiq mexanizmi tomonidan hukm qilingan | Ratko Mladić sudi | ■ | ■ | ■ | Umrbod qamoq jazosi. | 2021-yil 8-iyun | Jazo muddatini oʻtamoqda | MICT-13-56 | |
Karadžić, Radovan | Jinoiy sudlarning xalqaro qoldiq mexanizmi tomonidan hukm qilingan | Radovan Karadžić sudi | ■ | ■ | ■ | Umrbod qamoq jazosi | 2019-yil 20-mart | Jazo muddatini oʻtamoqda | MICT-13-55 | ||
Šešelj, Vojislav | Serbiya and Montenegro | Jinoiy sudlarning xalqaro qoldiq mexanizmi tomonidan hukm qilingan | ■ | 10 yil | 2018-yil 11-aprel | U sudgacha Xalqaro tribunal hibsxonasida oʻtkazgan vaqtini hisobga olib, hukm oʻtgan deb eʼlon qilindi | MICT-16-99 |
Sudning yakuni
tahrir2017-yil 22-noyabrda Xalqaro tribunal oʻzining soʻnggi ishini koʻrdi. Sud 1992-1995-yillarda Bosniya va Gersegovinada yuz bergan mojarolar vaqtida harbiy jinoyatlarni sodir qilgan bosniyalik serblar generali Ratko Mladić 10 va 11-bandlar boʻyicha aybdor, deb topdi. Shu bilan bir qatorda, Mladich 1995-yil Bosniya va Gersegovinadagi BMT xodimlarini garovga olishda, shuningdek, Srebrenisadagi musulmonlar qirgʻinida aybdor sifatida qaror qabul qildi. Mladich umrbod qamoq jazosiga tortildi[8]. Xalqaro tribunalning yopilish marosimida BMT Bosh kotibi Antonio Guterresh qatnashib quyidagi fikrlarni bildirib oʻtdi[9]:
"Ushbu tribunalning tashkil etilishi xalqaro hamjamiyat tomonidan xalqaro miqyosdagi eng jiddiy jinoyatlarni sodir qilganlar oʻz xatti-harakatlari uchun javobgarlikka tortilishi kerakligi toʻgʻrisida yangi va jiddiy ishonch namoyish etildi. Tribunal oʻzidan eng muhim meros qoldirdi: Sarayevo, Vukovar, Suva Reka, Srebrenisada nimalar sodir boʻlgani toʻgʻrisida katta arxiv hujjatlari. Bu qaydlarni dunyo unutmaydi, bu tarix qayta yozilmaydi va qurbonlarning ovozi yana asrlar mobaynida qayta jaranglab turadi"
Xarakterli jihatlari
tahrirOʻz ishi davomida Xalqaro tribunal jamoatchilik uchun yangi soʻzlarni taqdim qildi. Bular „etnik tozalash“ va „hayotni barbod qilish maqsadida ommaviy zoʻrlash“ boʻlib, ularning ishlatilishi cheklangan boʻlsa, keyinchalik keng miqyosda qoʻllaniladigan boʻldi. Tribunal II jahon urushidan keyin oʻtkazilgan Nyurnberg sud jarayoni va Tokio tribunallaridan soʻng „uxlab qolgan“ xalqaro huquqni kengaytirdi. Slobodan Milošević zamonaviy harbiy jinoyatlar boʻyicha oʻtkazilgan xalqaro sudga kelgan birinchi sobiq davlat rahbari boʻldi. Ruanda tribunalidagi sudyalar zoʻrlash genotsidning bir qismi sifatida javobgarlikka tortilishi mumkinligini aytib oʻtgan boʻlsa, Bosniyada 20,000 dan ortiq zoʻrlash holatlari haqida xabar olgan sobiq Yugoslaviya Xalqaro tribunali yanada oldinga bordi va muntazam ravishda zoʻrlashni qullik, qiynoqlar va hayotni yoʻq qilish uchun qurol sifatida sanab uni urush jinoyati sifatida koʻrib chiqishdi[10].
Manbalar
tahrir- ↑ „Sobiq Yugoslaviya bo'yicha Xalqaro tribunal“. www.icty.org. Qaraldi: 4-iyun 2022-yil.
- ↑ „The Cost of Justice“. www.icty.org. Qaraldi: 4-iyun 2022-yil.
- ↑ „Ethnic cleansing“. www.britannica.com. Qaraldi: 4-iyun 2022-yil.
- ↑ „Yugoslavia tribunal closes, leaving a powerful legacy of war crimes justice“. https://www.theguardian.com/. Qaraldi: 4-iyun 2022-yil.
- ↑ ICTY official site: Key Figures
- ↑ Serbia holds Croatia war crimes suspect Goran Hadzic 'BBC News Online, 20 July 2011
- ↑ „War criminal dies after drinking poison“ (en-GB). BBC News (2017-yil 29-noyabr). Qaraldi: 2020-yil 23-aprel.
- ↑ „Международный трибунал по бывшей Югославии (МТБЮ)“. www.ria.ru. Qaraldi: 4-iyun 2022-yil.
- ↑ „UN tribunal for former Yugoslavia leaves behind culture of accountability, says Guterres“. https://www.un.org/. UN. Qaraldi: 4-iyun 2022-yil.
- ↑ Marlise Simons „Yugoslavia Tribunal Leaves Rich Legacy, but ʻImmense’ Challenges Remain“. www.nytimes.com. Qaraldi: 4-iyun 2022-yil.
Bu maqola birorta turkumga qoʻshilmagan. Iltimos, maqolaga aloqador turkumlar qoʻshib yordam qiling. (Aprel 2024) |