Son uchburchagi
Son uchburchagi (yoki Skarp uchburchagi ) sonning yuqori uchdan bir qismidagi anatomik sohadir. Bu joy subfassial bo'shliq bo'lib, son egilganda, bir-biridan uzoqlashganda va yon tomonga burilganda chov boylami ostidagi uchburchak botiqlik shaklida namoyon bo'ladi[1].
| Son uchburchagiSon uchburchagi | |
|---|---|
| lotincha: trigonum femorale | |
 | |
 | |
| Arteriya | arteria femoralis |
| Vena | vena femoralis |
| Innervatsiya | nervus femoralis |
| Limfa | Chuqur chov limfa tuguni |
| Kataloglar | |
| |
| Son uchburchagi | |
Tuzilishi tahrir
Son uchburchagi quyidagilar bilan chegaralangan[2]:
- yuqorida (uchburchakning asosida) chov boylami bilan[2];
- medial tomonda musculus adductor longus - yaqinlashtiruvchi uzun mushakning medial chegarasi bilan;
- lateral tomondan musculus sartorius - tikuvchilar mushagining medial chegarasi bilan[2].
Uchburchakning uchi canalis adductorius - yaqinlashtiruvchi kanal bilan davom etadi[2]. Yuza tomonda (tomi) teri, yuzaki fassiya va chuqur fassiya bilan ( fascia lata ) qoplanadi. Yuzaki fassiyada chovning yuza limfa tugunlari, nervus genitofemoralisning son shoxchasi, yonbosh nervi shoxlari, son arteriyasining hamroh venalari bilan yuzaki shoxlari va katta teri osti venasining yuqori qismi mavjud. Chuqur fassiyada v. saphena magna ochiluvchi teshik bo‘lib, teshik ilma-teshik fassiya bilan qoplangan[2].
Uchburchakning tubini m.pectineus medialis va m. adductorius longus mushaklari va yon tomondan m.iliopsoas mushaklari hosil qiladi[2].
Tarkibi tahrir
Son uchburchagi muhim ahamiyatga ega, chunki shu sohada terining ostidan bir qator hayotiy tuzilmalar o'tadi. Son uchburchagi ichida quyidagi tuzilmalar joylashgan ( lateraldan medialgacha ):
- Sonning lateral teri nervi - U uchburchakning lateral burchagini kesib o'tadi, sonning lateral tomoniga o'tadi va old va orqa shoxlarga bo'linib tugaydi. Old shox sonning anterolateral tomonini, lateral shox esa dumba sohasining lateral tomonini ta'minlaydi[2].
- Son nervi (nervus femoralis) va uning terminal shoxlari - nerv son arteriyasining lateral tomonida chov boylami ostidan o'tib, son uchburchagiga kiradi. Sonda nerv yonbosh mushagi va katta bel muskullari orasidagi chuqurchada, son fassiyasi qinidan tashqarida va son arteriyasining lateral tomonida yotadi.
- Nervus pectineus - bu nerv chov boylamining yuqorisida joylashgan nervus femoralisdan ajraladi.M. pectineusning oldingi yuzasiga yetib borish uchun son fassiyasi qinining orqasidan o'tadi[2].
Son fassiyasi son nerv va qon tomirlarining yuqori 4 smni o'rab oladi. Uning tarkibi quyida ko'rsatilgan (lateraldan medialga qarab):
- Nervus genitofemoralisning son tarmog'i - son arteriyasi bilan birga son fassiyasining lateral bo'limini egallaydi. Son uchburchagi ustidagi terining innervatsiyasini ta'minlaydi[2].
- Arteria femoralis va uning shoxlari - son uchburchagining pastki qismidan o'rta inguinal nuqtada ( oldingi yuqori yonbosh o'sig'i va qov simfizi o'rtasida) chiqadi va uchburchak cho'qqisi orqali yaqinlashtiruvchi kanalga boradi[2].
- Vena femoralis va uning tarmoqlari - Vena uchburchakning asosida son arteriyasining medial tomonida yotadi, lekin uchburchak cho'qqisiga yaqinlashganda, son arteriyasining posteromedial tomoniga o'tadi. U bu yerdagi son arteriyasi shoxlariga mos keladigan katta teri osti venasi, son suyagini aylanib o'tuvchi venalardan drenaj oladi[2].
- Chuqur chov limfa tugunlari - U chuqur fassiyaning ostida, son venasining yuqori qismidan medial tomonda, son kanali ichida (son fassiyasining medial bo'limi) yotadi. Kloket tuguni (Rozenmuller tuguni deb ham ataladi) ham shu kanalda yotadi. U yuzaki chov limfa tugunlaridan, jinsiy olatni boshi yoki klitordan va pastki oyoq-qo'lning chuqur limfa yo'llaridan limfa drenajini oladi[2].
Klinik ahamiyati tahrir
- Son uchburchagi yirik arteriyalarga oson kirishni ta'minlaganligi sababli, koronar angioplastika va periferik angioplastika ko'pincha son uchburchagida son arteriyasiga kirish orqali amalga oshiriladi.
- Oyoqdagi og'ir qon ketishini son uchburchakdagi nuqtalarga bosim o'tkazish orqali to'xtatish mumkin.
- Son uchburchagining yana bir klinik ahamiyati shundaki, son arteriyasi o'rta nuqtada (qov simfizi va oldingi yuqori yonbosh o'simtasi orasidagi o'rta nuqtada), son venasi esa uning medial tomonida yotadi. Shu sababli, son venasi, son sohasida inyeksiya qilishga imkon beradi. Son venasi orqali inyeksiya qilish yuza venalar bemorda aspiratsiya hisobiga bo'lmaganda yoki kollapsga uchraganda foydalidir.
- Son arteriyasining musbat pulsatsiyasi yurak urishini, shuningdek, oyoqlarning qon bilan yetarlicha ta'minlanayotganligini bildirib turadi.
- Bundan tashqari, bu sohada nerv venadan ko'ra lateral tomonda joylashganligi ahamiyatlidir. Aksariyat hollarda nerv (u bilan bog'liq arteriya va venaga nisbatan) eng chuqur yoki ko'proq medial joylashgan bo'lib, undan keyin arteriya, keyin esa vena bo'ladi. Ammo bu holatda buning aksi. Son sohasi tomirlaridan venoz yoki arterial namunalar talab qilinganda buni esga olish kerak.
- Bu soha yuzaki va chuqur chov limfa tugunlarini o'z ichiga oladi va inguinal limfadenektomiya uchun mo'ljal joyi hisoblanadi. Chov limfa tugunlari fascia lata - sonning keng fassiyasi bilan ajralib turadi. Palpatsiya qilinadigan limfa tuguni kasalligi bo'lgan bemorlar uchun yuzaki va chuqur tugunlarni olib tashlash tavsiya etiladi.
Manbalar tahrir
- ↑ Moore, Keith L.. Clinically oriented anatomy, 7th, Philadelphia: Wolters Kluwer/Lippincott Williams & Wilkins Health, 13 February 2013. ISBN 978-1451119459.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 Krishna, Garg „Front of the thigh (Chapter 3)“,. BD Chaurasia's Human Anatomy (Regional and Applied Dissection and Clinical) Volume 2 - Lower limb, abdomen, and pelvis, Fifth, India: CBS Publishers and Distributors Pvt Ltd, 2010 — 51,55 bet. ISBN 978-81-239-1864-8.