Sulton Murod-mirzo
Shahzoda Sultonmurod Mirzo (1570-yil 8-iyun – 1599-yil 12-may) – Boburiylar sulolasidan boʻlgan shahzoda, Malva hokimi (1590—1594), Berar (1596—1599) va Assam (1595—1597), podishoh oʻgʻli. Boburiylar imperiyasining Buyuk Akbar I va Bibi Salima Sulton (?– 1599) oʻgʻli. Ona tomondan bobosi Nodira Bonu Begim (1618—1659), Shahzoda Dara Shukoxaning rafiqasi, toʻngʻich oʻgʻli va Shoh Jahon I vorisi.
Tarjimayi holi va taʼlimi tahrir
„Jahongirnoma“ asarining muallifini yozishicha, Murod Mirzo podishoh Akbarning oʻgʻli boʻlib, uning oʻgay ukasi Doniyol Mirzo bilan bir imperator xonadonida tugʻilgan. Baʼzi manbalarda uning onasi Akbarning xotini Salima Sulton Begim boʻlganligi toʻgʻrisida maʼlumotlar mavjud[1].
Dastlab shahzoda Murod Mirzoni Podishoh Akbarning vaziri Abu-l-Fadl ibn Muborak Allamiy tarbiyalagan. 1580-yildan boshlab, Akbarning oʻzi taklif qilgan ruhoniylari Antonio de Montserrat (ustoz sifatida) va Fransisko Akvaviva shahzodaga portugal tilini va nasroniylik asoslarini oʻrgatish uchun taʼlim bilan shugʻullanadilar.
Murod Mirzo gʻarbiy ruhoniylari tomonidan taʼlim olgan birinchi Boburiy shahzodasiga aylangan. Argentinalik yozuvchi, doktor Oskar Rodolfo Gomes taʼkidlaganidek, shahzoda Murod-Mirzo otasi Jaloliddin Muhammad Akbar, 3-Dalay Lama Sonam Gyatso va ruhoniy Antonio de Montserrat tomonidan taʼlim olgan birinchi shaxs boʻlgan[2].
Harbiy qoʻmondonlik va vafoti tahrir
1577-yilda (yetti yoshida) shahzoda Murod 7000 kishidan iborat mansab unvonini olib, birinchi harbiy unvoniga sazovor boʻlgan. 1584-yilda, balogʻatga yetganidan soʻng, uning mansabi 9000 jangchiga koʻpaytirilgan. 1593-yildan shahzoda Murod Dekandagi qoʻshinga qoʻmondonlik qilgan. Shahzoda Sultonmurod Mirzo 1599 -yil 12-mayda Lahor qal’asida vafot etgan.
Oilasi tahrir
Shahzoda Murodning xotinlaridan biri taniqli lashkarboshi Mirzo Aziz Koʻkning (1542—1624) qizi, Xon Azim nomi bilan mashhur boʻlgan Habiba Banu Begim. Mirzo Aziz Koʻk Akbarning oʻgay ukasi va Akbarning asrab oluvchi onasi Jiji Anganing oʻgʻli. Murod Mirzo va Habiba Bonu Begimning toʻyi 1587 -yil 15-mayda, Murod oʻn yetti yoshda boʻlganida boʻlib oʻtgan. Habiba Bonu Begim ikki shahzodaning onasi Rustam Mirzo (1588—1597) va Aʼlam Sulton Mirzo (1590-yilda tugʻilgan goʻdakligida vafot etgan).
Murod Mirzoning yana bir xotini Bahodirxonning qizi boʻlib, ularning yagona qizi Jahon Bonu Begim 1606-yilda podishoh Jahongirning oʻgʻli shahzoda Parvez Mirzoning (1589—1626) xotini boʻlgan.
Gubernatorliklar tahrir
- Malva (1590—1594)
- Berar (1596—1599)
- Assam (1595—1597)
1595-yilda shahzoda Murod Mirzo Assamni bosib oldi va uning birinchi noibi boʻlgan.
Manbalar tahrir
- Beveridge, Henry. Akbarnama of Abu’l-Fazl ibn Mubarak. Calcutta: Asiatic Society, 1907.