Tamara Chikunova

oʻzbekistonlik huquq faoli

Tamara Ivanovna Chikunova, tavallud paytidagi familiyasi Petrova (1948, Toshkent – 2021-yil 31-mart) – oʻzbek huquq faoli, oʻlim jazosi va qiynoqlarga qarshi kurashchi, „Onalar oʻlim jazosi va qiynoqlarga qarshi“ harakati asoschisi[1].

Tamara Chikunova
Tavalludi
Petrova

1948-yil
Vafoti 31-mart 2021
Novara, Italiya
Fuqaroligi SSSR bayrogʻi SSSROʻzbekiston bayrogʻi OʻzbekistonRossiya bayrogʻi Rossiya
Kasbi Inson huquqlari himoyachisi
Mukofotlari Nyurnberg xalqaro inson huquqlari mukofoti

Chikunova Toshkentda tugʻilgan va oʻz saylovoldi kampaniyasinda oʻgʻli Dmitriy 1999-yilda hibsga olinib, 2000-yil iyulida qatl etilganidan keyin boshlagan[2]. 2005-yilda BMT Dmitriy Chikunovning hukmini yolgʻon deb tan oldi va vafotidan keyin reabilitatsiya qilindi[3]. Oʻzbekiston 2008-yilda bekor qilgan oʻlim jazosiga qarshi chiqqan. Kolomb d’Oro mukofoti va 2005-yil Nyurnberg xalqaro inson huquqlari va Fransiyaning „Ozodlik“ mukofotlari bilan taqdirlangan[4][3]. Italiyaning „Hayot uchun shaharlar – oʻlim jazosiga qarshi shaharlar“ medali va Tinchlik boʻyicha Nobel mukofotiga nomzod boʻlgan[5]. Chikunova oʻzida Rossiya fuqoraligin saqlab qolgan va kichik miqdorda nafaqa olgan[6]. Oʻzbekistonda 2001—2008-yillar davomida 23 nafar shaxsning jinoyat ishlari koʻrib chiqilishi natijasida oʻlim jazosi turli muddatlarga almashtirishga qatnashgan[7]. 2016-yilda Papa Francis bilan uchrashdi[8].

Nihoyat, Oʻzbekiston davlati BMTning Fuqarolik huquqlari toʻgʻrisidagi paktini qabul qildi va oʻlim jazosini bekor qildi[9]. Chikunova saʼy-harakatlari bilan Tojikiston va Qozogʻistonda ham oʻlim jazosi qoʻllanilishi toʻxtatildi[10].

Keyinchalik Chikunova Italiyaga koʻchib oʻtdi va u yerdan butun Yevropa boʻylab, xususan, Yevropaning yagona davlati – Belarusda oʻlim jazosining davom etishiga qarshi kampaniya olib bordi.

2021-yil 31-martda Italiyaning Novara shahrida vafot etdi[11], Italiyaning SantʼEgidio jamoasida yashadi[12].

Yana qarang

tahrir

Manbalar

tahrir
  1. 30 november 2013. „Fergana News“. Enews.fergananews.com. 2017-yil 26-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-noyabr.
  2. „Belarus and Uzbekistan: The last executioners“. Scoop.co.nz (2004-yil 5-oktyabr). 2013-yil 4-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-noyabr.
  3. 3,0 3,1 „Любовь и мужество Тамары Чикуновой“ (ruscha). Vesti.uz. Qaraldi: 2024-yil 19-oktyabr.
  4. Stadt Nürnberg/ Online-Büro. „Nuremberg International Human Rights Award Profile for Tamara Chikunova“. Nuernberg.de. 2019-yil 31-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 30-noyabr.
  5. „В Италии скончалась узбекистанская правозащитница Тамара Чикунова“ (ruscha). Centrasia.org (2021-yil 5-aprel). Qaraldi: 2024-yil 19-oktyabr.
  6. Tatyana Xmelnik. „«Палач делает нас всех соучастниками». После казни сына Тамара Чикунова посвятила жизнь спасению заключённых-смертников“ (ruscha). Miloserdie.ru (2021-yil 5-oktyabr). Qaraldi: 2024-yil 19-oktyabr.
  7. „Мать невинно казненного: «Благодарю Бога, что во мне не победило чувство мести»“ (ruscha). Vyasna (2014-yil 6-oktyabr). Qaraldi: 2024-yil 19-oktyabr.
  8. „Тамара Чикунова: Бог – не судья, но прощающий Отец“ (ruscha). Blagovset-info.ru (2021-yil 2-aprel). Qaraldi: 2024-yil 19-oktyabr.
  9. „Tamara Chikunova - Human Rights Office of the City of Nuremberg“. Nuernberg.de. 2021-yil 5-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-aprel.
  10. „Умерла правозащитница Тамара Чикунова“ (ruscha). Fergana.news (2021-yil 1-aprel). Qaraldi: 2024-yil 19-oktyabr.
  11. „Fergana.agency report of 1 April 2021 on Chikunova's death“. 2022-yil 21-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 21-sentyabr.
  12. „Dolore per la morte di Tamara Chikunova, cara amica di Sant'Egidio, una madre contro la pena di morte“ (it). Santegidio.org. 2021-yil 31-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-aprel.