Tezkor shaxmat yoki rapid (inglizcha: rapid chess; nemischa Schnelschach) — chegaralangan vaqt nazoratida boʻladigan shaxmat oʻyin turi boʻlib, unda har bir oʻyinchiga butun oʻyin davomida 10 daqiqadan koʻproq vaqt beriladi.

Tezkor shaxmat boʻyicha 2008-yilda Bilbaoda oʻtkazilgan turnir.

FIDE qoidalari

tahrir

FIDE qoidalariga koʻra:

  • Oʻyinchi harakatlarni yozib olishi shart emas (lekin buni amalga oshirishi mumkin)

Tarixi

tahrir

Tezkor shaxmat boʻyicha ilk oʻyin 1861-yilda oʻtkazilgan. 1980-yillarning ikkinchi yarmida butun dunyoda tezkor shaxmat boʻyicha musobaqalar muntazam oʻtkazila boshlandi. Festival turnirlardan tashqari Yevropa va jahon chempionatlari uchun rasmiy turnirlar ham boʻlib oʻtdi. 1988-yilda tezkor shaxmat boʻyicha birinchi Yevropa va jahon chempionatlari oʻtkazildi.

Tezkor shaxmat boʻyicha jahon chempionlari

tahrir
# Yil Ism Davlat
1 1988 Anatoliy Karpov   SSSR
2 2001[1] Garri Kasparov   Rossiya
3 2003[2][3] Vishvanatan Anand   Hindiston
4 2009[4] Levon Aronyan   Armaniston
5 2010[5] Gata Kamskiy   AQSh
6 2012 Sergey Karyakin[6]   Rossiya
7 2013 Shahriyar Mamedyarov[7]   Ozarbayjon
8 2014 Magnus Karlsen[8]   Norvegiya
9 2015 Magnus Karlsen[9]   Norvegiya
10 2016 Vasiliy Ivanchuk   Ukraina
11 2017 Vishvanatan Anand   Hindiston
12 2018 Daniil Dubov   Rossiya
13 2019 Magnus Karlsen   Norvegiya
14 2021 Nodirbek Abdusattorov   Oʻzbekiston
15 2022 Magnus Karlsen   Norvegiya

Ayollar oʻrtasida tezkor shaxmat boʻyicha jahon chempionlari

tahrir
# Ism Yil Davlat
1 Antoaneta Stefanova 2012   Bolgariya
2 Katerina Lahno 2014   Rossiya
3 Anna Muzychuk 2016   Ukraina
4 Ju Venjun 2017   Xitoy
5 Ju Venjun 2018   Xitoy
6 Humpy Koneru 2019   Hindiston
7 Aleksandra Kostenyuk 2021   Rossiya

Manbalar

tahrir
  1. „ChessBase.com — Chess News — Cap D’Agde World Rapid Championship“. 2012-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-iyun.
  2. „Anand is World Rapid Chess Champion“. 2011-yil 6-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
  3. „ChessBase.com — Chess News — World Champion Vishy Anand!“. 2012-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
  4. „Rapid World Chess Championship — Aronian wins final in smooth style“. 2009-yil 25-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2010-yil 15-yanvar.
  5. „Chess Classic Mainz — Kamsky wins with 10.0/11 points“. 2012-yil 9-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 20-iyun.
  6. „Сергей Карякин и Александр Грищук опередили сильнейшего“. 2019-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 29-dekabr.
  7. „В столице Югры завершились мировые чемпионаты по быстрым шахматам и блицу“. 2013-yil 14-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 5-sentyabr.
  8. „Магнус Карлсен выиграл чемпионат мира по рапиду“. 2014-yil 19-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2014-yil 18-iyun.
  9. „Magnus Carlsen wins 2015 FIDE World Rapid Championship!“. 2020-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 2-dekabr.