Tonarigumi

Tonarigumi yoki Mahalla uyushmasi (yaponcha:隣組) Ikkinchi jahon urushida Yaponiya hukumati tomonidan tashkil etilgan milliy safarbarlik dasturining eng kichik birligi edi. Birlik yongʻinni oʻchirish, fuqaro mudofaasi va ichki xavfsizlikni taʼminlash uchun tashkil etilgan 10-15 xonadondan iborat boʻlinmalardan iborat bo‘lgan^[1].

Tarixi va rivojlanishi

Qoʻshnilarning oʻzaro yordam uyushmalari Yaponiyada Edo davridan oldin mavjud edi. Tizim 1940-yil 11-sentyabrda Bosh vazir Fumimaro Konoe kabineti tomonidan Ichki ishlar vazirligi (Yaponiya) buyrugʻi bilan rasmiylashtirilgan. Ishtirok etish majburiy edi. Har bir boʻlinma ratsionga moʻljallangan tovarlarni taqsimlash, davlat zayomlarini taqsimlash, yongʻinga qarshi kurash, sogʻliqni saqlash va fuqarolik mudofaasi uchun javobgar edi. Har bir bo‘linma, shuningdek, Milliy maʼnaviy safarbarlik harakatiga oid hukumat targ‘ibotini tarqatish va vatanparvarlik mitinglarida ishtirok etishni tashkil etish orqali ko‘maklashishga ham mas’ul edi^[2].

Hukumat, shuningdek, tonarigumini jamoat xavfsizligini taʼminlash uchun foydali deb topdi. Milliy qonunlarning buzilishi va shubhali siyosiy yoki axloqiy xatti-harakatlarni kuzatish uchun har bir mahalla uyushmasini Tokko politsiyasi bilan bogʻlaydigan axborotchilar tarmogʻi tashkil etildi. ^[3]

Tonarigumi xuddi shu maqsadlar uchun Yaponiya tomonidan bosib olingan hududlarda, jumladan Manchukuo, Mengjiang, Van Jingwei hukumati va keyinchalik Janubi-Sharqiy Osiyoning bosib olingan hududlarida (masalan, Indoneziya^[4]) tashkil etilgan^[5].

Keyinchalik Tinch okeani urushida tonarigumi qirgʻoq boʻylab shaharlar yoki shubhali qayiqlar ustida dushman samolyotlari uchun kuzatuvchi sifatida xizmat qilish uchun asosiy harbiy tayyorgarlikni oldi. Urushning soʻnggi bosqichida imperator hukumati tonarigumi dushman bostirib kelgan taqdirda ikkinchi darajali militsiya tuzishni maqsad qilgan. Baʼzi tonarigumilar Tinch okeani urushining soʻnggi kunlarida Manchukuo, Shimoliy Chosen va Karafutodagi janglarda qatnashgan.

1947-yilda Amerika ishgʻol hokimiyati tomonidan rasman bekor qilingan tizim nominal jihatdan mustaqil ixtiyoriy uyushmalar boʻlgan, ammo mahalliy boshqaruv va muvofiqlashtirish uchun cheklangan mas’uliyatga ega boʻlgan kvazi-davlat maqomini saqlab qolgan^[6].

Manbalar

↑ Dear, The Oxford Companion to World War II
↑ Pekkanan, Japanʼs dual civil society. Members without advocates
↑ Cook, Japan at War: An Oral History
↑ (en) Roles of Tonarigumi to Promote Participatory Development in Indonesia: Case of Three Villages in Purbalingga District, Central Java Province. Tokyo, Japan. 2014. http://en.calameo.com/books/005248899d8d6f427f93d.
↑ Dear, The Oxford Companion to World War II
↑ Pharr, The State of Civil Society in Japan

[1] Dear, The Oxford Companion to World War II

[2] Pekkanan, Japanʼs dual civil society. Members without advocates

[3] Cook, Japan at War: An Oral History

[4] (en) Roles of Tonarigumi to Promote Participatory Development in Indonesia: Case of Three Villages in Purbalingga District, Central Java Province. Tokyo, Japan. 2014. http://en.calameo.com/books/005248899d8d6f427f93d.

[5] Dear, The Oxford Companion to World War II

[6] Pharr, The State of Civil Society in Japan

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]