Toshkent respublika fond birjasi
„Toshkent“ Respublika fond birjasi — O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 1994-yil 8-aprelda qabul qilingan „Iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, xususiy mulkni himoya qilishni taʼminlash va tadbirkorlikni rivojlantirish chora-tadbirlari to‘g‘risida“gi farmoniga asosan tashkil etilgan. , 1994 yil 745-son, uning faoliyati respublikada amalga oshirilayotgan islohotlar va xususiylashtirilgan davlat korxonalari negizida ochiq turdagi aksiyadorlik jamiyatlarini tashkil etish siyosati bilan chambarchas bogʻliq.
 | |
| Turi | Fond birjasi |
|---|---|
| Joylashuv | Toshkent , Mirzo-Ulug`bek tuman, Mustaqillik shoh ko`chasi, 107 uy., O`zbekiston |
| Asos solingan | 08.04.1994 |
| Egasi | |
| Pul birligi | Soʻm |
| Mahsulotlar | qimmatli qogʻozlar: aksiya, obligatsiya |
| Indekslar | UCI |
| Vebsayt | www.uzse.uz |
„Toshkent“ RFB faoliyatining predmeti va maqsadi oldindan belgilangan joyda va maʼlum bir vaqtda belgilangan qoidalar asosida ommaviy va ochiq birja savdolarini tashkil etish va o‘tkazish yo‘li bilan birja tovarlari bilan savdo qilish uchun zarur shart-sharoitlarni yaratishdan iborat. qimmatli qogʻozlar bozorini shakllantirish yoʻli bilan qimmatli qogʻozlarning erkin muomalasi uchun zarur shart-sharoitlar va ular toʻgʻrisidagi maʼlumotlarni talab va taklifning haqiqiy nisbati asosida qimmatli qogʻozlar bahosini shakllantirish yoʻli bilan oshkor etish.
Tarix
tahrir- 1994. Birja Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining 1994-yil 21-yanvardagi „Iqtisodiy islohotlarni yanada chuqurlashtirish, xususiy mulkni himoya qilishni taʼminlash va tadbirkorlikni rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida“gi Farmoniga asosan 1994-yil 8-aprelda tashkil etilgan. 745-son, Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1994 yil 26 yanvardagi 36-son qarori. Qimmatli qogʻozlar bilan operatsiyalar boʻyicha aylanma 30 million soʻmni tashkil etdi, birjada 13 ta brokerlik idorasi akkreditatsiyadan oʻtkazildi.
- 1995 yil. Brokerlik idoralari soni 83 tani tashkil etdi va roʻyxatga olingan bitimlar hajmi 1,3 mlrd. soʻmdan oshdi. Birinchi filiallari Samarqand, Andijon va Buxoroda ochilgan. „Toshkent“ RFB Yevroosiyo fond birjalari federatsiyasiga (Istanbul) aʼzo bo‘ldi. 1996 yildan 1999 yilgacha boʻlgan davrda yillik savdo hajmi sezilarli darajada oʻsishda davom etdi, bu koʻrsatkich 1999 yilda 3,8 mlrd. soʻmni, shu jumladan 1,4 mln. Biroq, quyidagi tadbirlar amalga oshirildi: real vaqt rejimida barcha 12 ta filial bilan haftada besh marta savdo qilish imkonini beruvchi Yagona elektron savdo tizimi joriy etildi; jahon standartlariga mos valyuta standartlarini qabul qildi; listing tartibi joriy etildi; „Toshkent“ RFB Yevroosiyo fond birjalari federatsiyasi Ijroiya qo‘mitasi aʼzoligiga saylandi; Xorijiy investorlarga aktsiyalarni erkin valyutaga sotish uchun ixtisoslashtirilgan platforma ish boshladi.
- 1999. Istanbul (iyun) va Frankfurt (sentyabr) fond birjalari bilan hamkorlik va axborot almashish toʻgʻrisida shartnomalar imzolandi. Rivojlanayotgan fond bozorlarining koʻplab birjalari bilan aloqalar va maʼlumotlar almashinuvi oʻrnatilgan. Yevroosiyo fond birjalari federatsiyasida faol ish davom etdi.
- 2000. Qimmatli qogʻozlar bilan operatsiyalar boʻyicha birja aylanmasi yil davomida 5,3 mlrd. soʻmdan ortiqni, shu jumladan, erkin valyutada — 249,9 ming AQSH dollarini tashkil etdi. Shu yildan boshlab birja tomonidan birja fond bozori holatini aks ettiruvchi va ommaviy axborot vositalarida muntazam eʼlon qilinib turuvchi Tasix Composite fond indeksi tuziladi. Bundan tashqari, aktsiyalarni uzluksiz ikki tomonlama auktsion usuli yordamida sotish imkonini beruvchi elektron savdo tizimi mavjud. Uning ishi zamonaviy WEB-texnologiyaga asoslangan. Bu tizim respublika qimmatli qog‘ozlarining likvid va shaffof birja bozorini tashkil etishga xizmat qiladi. Yil davomida birja aylanmasi 8,0 mlrd. soʻmni, shu jumladan, muomaladagi valyuta boʻyicha 794,9 ming AQSH dollarini tashkil etdi. Internet tarmog‘ida birjaning WEB sayti (www.uzse.uz) ishlab chiqildi va joriy etildi, unda barcha birja maʼlumotlari aks ettirilgan. Soddalashtirilgan roʻyxatga olish tartibi. Sentyabr oyida birja MDH mamlakatlari Xalqaro birjalar assotsiatsiyasiga (IAB) qoʻshildi. 2001 yil. Qimmatli qogʻozlar bilan operatsiyalar boʻyicha aylanma birinchi marta 10 milliard soʻmdan oshdi va 17,4 milliard soʻmni tashkil etdi, bitimlarda 94 ta brokerlik idorasi ishtirok etdi. May oyidan boshlab korporativ obligatsiyalar muomalasi uchun platforma joriy etildi. Obligatsiyalar boʻyicha yillik aylanma 1,2 milliard soʻmdan oshdi. Iyun oyida ikkilamchi bozorda erkin valyuta boʻyicha birinchi bitim amalga oshirildi. 2002 yilda birjada chet el valyutasiga 1,7 million AQSH dollari miqdorida 27 ta bitim tuzildi.
- 2002. Birja aylanmasi 30,3 mlrd. 2004 yil uchun „Toshkent“ RFB („TASIX“) Konsolidatsiyalangan fond indeksining qiymati 100 punktni tashkil etdi (2003 yil uchun 132 ball).
- 2004 yil. MMVF fond birjasi va „Toshkent“ RFB oʻrtasida ilgʻor birja savdosi texnologiyalaridan foydalangan holda integratsiyalashgan birja makonini shakllantirish boʻyicha hamkorlik toʻgʻrisida memorandum imzolandi.
- 2005. Qimmatli qogʻozlar bilan operatsiyalar boʻyicha yillik aylanma sezilarli darajada oʻsdi, bu har yili 100 milliard soʻmdan oshdi. „Toshkent“ RFB („TASIX“) Konsolidatsiyalangan fond indeksining qiymati 2007 yil uchun 75,4 punktni (2006 yil uchun 129,5 ball) tashkil etdi.
- 2006 yil. Mart oyida Seul shahrida (Janubiy Koreya) Koreya fond birjasi (KRX) va „Toshkent“ RFB oʻrtasida oʻzaro anglashuv memorandumi rasman imzolandi. Memorandumda axborot texnologiyalari, kadrlar tayyorlash va boshqa turli loyihalar kabi sohalarda hamkorlik masalalari hamda bunday loyihalarni moliyalashtirish imkoniyatlari ko‘zda tutilgan. „Toshkent“ RFBda qimmatli qogʻozlar bilan operatsiyalar boʻyicha birja aylanmasi 111,9 mlrd. soʻmni, shu jumladan, 24 mln. „Toshkent“ RFB („TASIX“) Konsolidatsiyalangan fond indeksining 2008 yildagi qiymati 71,9 punktni tashkil etdi. 2007. „Toshkent“ RFB aksiyadorlarining umumiy yigʻilishida birja Ustaviga oʻzgartirishlar kiritish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi, unga muvofiq ustav kapitalini koʻpaytirish va uni 1 mlrd. soʻmga yetkazish rejalashtirilgan. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2008-yil 28-iyuldagi 160-son qarori bilan tijorat banklariga qo‘shimcha ravishda chiqarilgan aksiyalarni sotib olish yo‘li bilan birjaning ustav kapitalini oshirishda ishtirok etish tavsiya etilgan. Bundan tashqari, mazkur qarorda Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mulki qoʻmitasi tomonidan qoʻshimcha chiqarilgan aksiyalarni sotib olish yoʻli bilan birjaning ustav kapitalidagi davlat ulushini 26 foizga yetkazish ham nazarda tutilgan.
- 2008 yil. Mart oyida Seul shahrida (Janubiy Koreya) Koreya fond birjasi (KRX) va „Toshkent“ RFB oʻrtasida oʻzaro anglashuv memorandumi rasman imzolandi. Memorandumda axborot texnologiyalari, kadrlar tayyorlash va boshqa turli loyihalar kabi sohalarda hamkorlik masalalari hamda bunday loyihalarni moliyalashtirish imkoniyatlari ko‘zda tutilgan. „Toshkent“ RFBda qimmatli qogʻozlar bilan operatsiyalar boʻyicha birja aylanmasi 111,9 mlrd. soʻmni, shu jumladan, 24 mln. „Toshkent“ RFB („TASIX“) Konsolidatsiyalangan fond indeksining 2008 yildagi qiymati 71,9 punktni tashkil etdi. „Toshkent“ RFB aksiyadorlarining umumiy yig‘ilishida birja Ustaviga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida qaror qabul qilindi, unga ko‘ra Ustav jamg‘armasini ko‘paytirish va uni 1 mlrd. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 2008-yil 28-iyuldagi 160-son qarori bilan tijorat banklariga qo‘shimcha ravishda chiqarilgan aksiyalarni sotib olish yo‘li bilan birjaning ustav kapitalini oshirishda ishtirok etish tavsiya etilgan. Bundan tashqari, mazkur qarorda Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mulki qoʻmitasi tomonidan qoʻshimcha chiqarilgan aksiyalarni sotib olish yoʻli bilan birjaning ustav kapitalidagi davlat ulushini 26 foizga yetkazish ham nazarda tutilgan.
- 2009. Yil davomida birja aylanmasi 89,98 mlrd. soʻmni, shu jumladan, 12,0 mln.
- 2011. „Toshkent“ RFB rasmiy birja listingiga kiritilgan aksiyadorlik jamiyatlari aktsiyalari bilan tuzilgan bitimlar narxlari asosida aniqlanadigan va umumiy (birlashtiruvchi) indeks boʻlgan TCI Composite indeksi ishlab chiqildi. Oʻzbekiston Respublikasi fond bozorining umumiy holatining oʻzgarishi.
- 2016. 2016-yil 29-avgustda fond bozori ishtirokchilari, xususan, „Toshkent“ RFB, Markaziy depozitariy, investitsiya vositachilari, aksiyadorlar va investorlar tomonidan foydalaniladigan EPTCning dastlabki ishga tushirilishi amalga oshirildi. EPTK sizga HTS va MTS yordamida masofaviy kirish rejimida elektron tranzaktsiyalarni amalga oshirish imkonini beradi.
- 2018. 2018-yil aprel oyida birinchi IPO — „Kvars“ AJ IPO o‘tkazildi. Klassik kim oshdi savdosi natijasida chiqarilgan aksiyalarning 54 foizi 7,5 milliard so‘mga sotildi. IPO natijasida 3305 kishi „Kvars“ AJning yangi aktsiyadorlariga aylandi. Bir kishi emissiyaning 0,05 foizidan koʻp boʻlmagan yoki 2287 donadan koʻp boʻlmagan aksiyalarni sotib olish uchun ariza berishi mumkin edi.
- 2019. 23 iyul kuni „Toshkent“ RFB delegatsiyasi NASDAQ va NYSE birjalariga tashrif buyurdi. Natijada „Toshkent“ RFB va NASDAQ o‘rtasida o‘zaro anglashuv memorandumi imzolandi.
Faoliyat
tahrirFond birjasining faoliyati respublikada amalga oshirilayotgan islohotlar va xususiylashtirilgan davlat korxonalari negizida ochiq aksiyadorlik jamiyatlarini tashkil etish siyosati bilan chambarchas bogʻliq.
Prezidentning 2012-yil 19-martdagi qaroriga asosan Koreya birjasi 2014-yilda „Toshkent“ RFBning 25% minus bir aksiyasi egasiga aylandi. O‘z navbatida, Koreya birjasi O‘zbekiston fond bozori uchun dasturiy taʼminot, server va telekommunikatsiya xizmatlari, mahalliy mutaxassislarni o‘qitish va bir yil kafolatli xizmat ko‘rsatishni o‘z ichiga olgan Yagona dasturiy-apparat kompleksini yetkazib berish va tatbiq etishi kerak edi. , shuningdek, qonunchilik bazasini takomillashtirishga koʻmaklashish. 2016-yil oxirida „Toshkent“ RFB modernizatsiya qilindi, O‘zbekiston fond bozori uchun Yagona dasturiy-apparat kompleksi joriy etildi.
Savdo tizimi
tahrirEPTK birjasining savdo tizimi quyidagi modullarni (EPTK bozorlari terminologiyasida) va segmentlarni oʻz ichiga oladi:
- aksiyalar bozori „Stock Market“;
- obligatsiyalar bozori „Bond Market“;
- market-meyker ishtirokidagi savdo segmenti „Market-Making“
„Stock Market“ moduli listing kompaniyalari aktsiyalarini joylashtirish va muomalada boʻlishini taʼminlaydi.
Obligatsiyalar bozori moduli „Bond Market“ korporativ va infratuzilma obligatsiyalarini joylashtirish va muomalada boʻlishini taʼminlaydi.