Soʻm

Soʻm Soʻm

ISO 4217:	UZS
Davlat nomi:	Oʻzbekiston
Simvol:

Soʻm — 1) eng qadimgi atamalardan biri boʻlib, Firdavsiyning „Shohnoma“ asarida pul solingan qopcha (xalta) maʼnosida qoʻllanilgan. 14-asrda Oltin Oʻrda xonligida ogʻirlik birligi boʻlib, muayyan ogʻirlikdagi kumush quyma (yombi)ni ifodalagan. 1920y.larda, OʻzSSR tashkil etilganidan keyin sovet rubli banknotlari va xazina biletlari nominalida ittifoqdosh respublikalarning milliy tillaridagi pul birliklari nomlari, jumladan „soʻm“ nomi yozilgan holda chiqarilgan rubl Oʻzbekiston hududida muomalada „Soʻm-kupon“ deb atalgan. 2) Oʻzbekiston Respublikasining pul birligi. 1 S. q 100 tiyin. Xalqaro ifodasi UZS. S. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining „Oʻzbekiston Respublikasining millim valyutasini muomalaga kiritish toʻgʻrisida“gi 1994 y. 16 iyundagi farmoni bilan 1994 yilning 1 iyulidan respublika hududida yagona, cheklanmagan va qonuniy toʻlov vositasi sifatida muomalaga chiqarilgan. Muomalaga 1994-yilda 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100 soʻmlik, 1997-yil 1-martdan 200 soʻmlik, 1999-yil 1-iyuldan 500 soʻmlik, 2001-yil 1-sentabrdan 1000 soʻmlik banknotlar chiqarilgan. Keyinchalik, 1, 5, 10, 25, 50, 100, 500 soʻm qiymatidagi tangalar muomalaga kiritilgan. Qimmatbaho metallar suvi yuritilgan turli qiymatdagi yubiley tangalar esa turli sanalar nishonlanishi munosabati bilan va numizmatik maqsadda chiqarilgan (qarang Tanga). Soʻmning muomalaga kiritilishi Oʻzbekiston pul muomalasi va hisob-kitoblar tizimini tashkil etish hamda respublika iqtisodiyotini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega boʻldi. Milliy valyuta pul belgilarini muomalaga chiqarish va uning barqarorligini taʼminlashni Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki amalga oshiradi.^[1] 1 soʻm = 100 tiyin. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 122—moddasi va „Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligining asoslari toʻgʻrisida“gi qonunning 11-moddasi, shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisning 1993-yil 3-sentabrdagi 952-XII sonli qaroriga muvofiq 1994-yil 1-iyuldan boshlab, Oʻzbekiston Respublikasi hududida qonuniy toʻlov vositasi boʻlgan milliy valyuta — „soʻm“ muomalaga kiritildi. Hozirgi vaqtda 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 200, 500, 1000 soʻm qiymatidagi banknotlar va 1, 3, 5, 10, 20, 50 tiyin (1tiyin = 1/100 soʻm), hamda 1, 5, 10, 25, 50, 100 soʻm qiymatidagi tangalar muomaladadir.

2013-yil iyunida 5000 soʻm qiymatlik yangi banknota chiqishi haqida xabarlar tarqaldi.^[2] 2013-yil 27-iyunida Oʻzbekiston respublikasi Markaziy banki shu yilning 1-iyulidan boshlab qiymati 5000 soʻm boʻlgan pul chiptalarini muomalaga chiqarishini bildirdi.^[3].

2017-yil 20-fevralda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati kengashining „Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan 10000 soʻmlik banknotlarning chiqarilishi toʻgʻrisida“gi qarori qabul qilindi. Senat Markaziy bank tomonidan taqdim etilgan oʻn ming soʻmlik banknotning namunasi va dizaynini maʼqullagan, bankka oʻn ming soʻmlik banknotlarning muomalaga chiqarilishi toʻgʻrisidagi axborotni, shuningdek, banknot tavsifini OAVda eʼlon qilish yuklangan^[4].

Banknot va tangalar chiqqan yillariTahrirlash

1-chiqarilishiTahrirlash

1-qism
Tasvir		Qiymat	Tarkibi	Eslatma		Sanasi
Avers	Revers	Qiymat	Tarkibi	Avers	Revers	Sanasi
[1]	[2]	1 tiyin	poʻlat	Oʻzbekiston gerbi	Value, year of minting	1994
[3]	[4]	3 tiyin
[5]	[6]	5 tiyin
[7]	[8]	10 tiyin	Nikel-poʻlat	Gerb	Sanasi	1994
[9]	[10]	20 tiyin
[11]	[12]	50 tiyin
[13]	[14]	1 soʻm				1997, 1998, 1999
[15]	[16]	5 soʻm				1997, 1998, 1999
[17]	[18]	10 soʻm				1997, 1998, 1999, 2000

2-chiqarilishiTahrirlash

2-qism
Tasvir	Qiymati	Koʻrsatkichlari			Eslatma			Sanasi
Tasvir	Qiymati	Diametr	Massa	Majmua	Oʻlcham	Avers	Revers	Sanasi
	1 soʻm	18.4 mm	2.83 g	Zanglamas poʻlat	Poxol	Oʻzbekiston gerbi Bank nomi, yili	Qiymati, Oʻzbekiston xaritasi	2000
114px	5 soʻm	21.2 mm	3.35 g	Mis-poʻlat	Paxta	Oʻzbekiston gerbi Bank nomi, yili	Qiymati, Oʻzbekiston xaritasi	2001
	10 soʻm	19.75 mm	2.71 g	Nikel-poʻlat	Plain	Oʻzbekiston gerbi Bank nomi, yili	Qiymati, Oʻzbekiston xaritasi	2001
	25 soʻm	27 mm				Oʻzbekiston gerbi Bank nomi, yili	Qiymati, Jaloliddin Manguberdi	1999
	50 soʻm	26.1 mm	8 g		Paxta va Bugʻdoy	Oʻzbekiston gerbi Bank nomi, yili	Qiymati, Oʻzbekiston xaritasi	2001¹
	50 soʻm	26.1 mm	7.9 g		Paxta va Bugʻdoy	Oʻzbekiston gerbi Bank nomi, yili	Qiymati, Shahrisabz haykali	2002²
	100 soʻm	26.9 mm	7.9 g	Nikel-po'lat	Inscription	Oʻzbekiston gerbi Bank nomi, yili	Qiymati, Oʻzbekiston xaritasi	2004³
These images are to scale at 2.5 pixels per millimetre. For table standards, see the coin specification table.

3-chiqarilishi (2018)Tahrirlash

3-qism (2018)^[5]
Tasvir	Qiymati	Koʻrsatkichlari			Izoh			Sanasi
Tasvir	Qiymati	Diametr	Massa	Majmua	Oʻlchami	Avers	Revers	Ishlanishi	Tarqatilishi	Qaytarib olinishi	Kuchini yoʻqotishi
	50 soʻm	18.0 mm	2.0g	Nikel-po'lat	Paxta	Denominatsiya	Oʻzbekiston gerbi Yili	2018	2-iyul 2018^[6]	Amalda
	100 soʻm	20.0 mm	2.5 g			Mustaqillik va ezgulik monumenti, Toshkent
	200 soʻm	22.0 mm	3.3 g			Sherdor madrasasi, Samarqand
	500 soʻm	24.0 mm	3.9 g			Xalqaro anjumanlar saroyi, Toshkent
These images are to scale at 2.5 pixels per millimetre. For table standards, see the coin specification table.

BanknotlarTahrirlash

1994—yildan boshlabTahrirlash

Old tarafida bezaklar bilan pul qiymati, ort tomonida Oʻzbekistonning turli obidalari tasvirlangan. Suv belgisi — Oʻzbekiston gerbi.

Banknota raqamlari XX 0000000 shaklida.


Tasvir		Qiymat, soʻm	Oʻlcham, mm	Asosiy ranglari	Ort tomonidagi tasvir	Chiqarilgan sana
Old tomoni	Ort tomoni	Qiymat, soʻm	Oʻlcham, mm	Asosiy ranglari	Ort tomonidagi tasvir	Chiqarilgan sana
		1	120×62	yashil pushti	Alisher Navoiy nomidagi davlat akademik katta teatri, Toshkent	1994
		3	120×62	qizil yashil	Chashmai Ayyub, Buxoro
		5	142×69	koʻk qizil	Alisher Navoiy monumenti, Toshkent
		10		binafsha koʻk	Goʻri Amir Maqbarasi, Samarqand
		25		koʻk zargʻaldoq	Shohizinda, Samarqand
		50		jigarrang zargʻaldoq	Registon ansambli, Samarqand
		100		binafsha	Xalqlar doʻstligi saroyi, Toshkent
		200	144×78	yashil	Sherdor madrasasi fragmenti, Samarqand	1997
		500		qizil	Amir Temur monumenti, Toshkent	1999
		1000		binafsha jigarrang	Temuriylar tarixi davlat muzeyi, Toshkent	2001
		5000		yashil jigarrang^[3]	Oliy Majlis binosi, Toshkent	2013^[3]
		10 000		och koʻk	Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati binosi, Toshkent	2017
		50 000		binafsharang	Xalqaro anjumanlar saroyi, Toshkent	2017
		100 000		och jigarrang	Old tarafda Mirzo Ulugʻbek haykali, orqa tarafda Mirzo Ulugʻbek rasadxonasi	2019
Masshtab 1 piksel = 1 mm.