Soʻm

Soʻm Soʻm
ISO 4217:	UZS
Davlat nomi:	Oʻzbekiston
Simvol:

Soʻm — 1) eng qadimgi atamalardan biri boʻlib, Firdavsiyning „Shohnoma“ asarida „S“ pul solingan qopcha (xalta) maʼnosida qoʻllanilgan. 14-asrda Oltin Oʻrda xonligida ogʻirlik birligi boʻlib, muayyan ogʻirlikdagi kumush quyma (yombi)ni ifodalagan. 1920y.larda, OʻzSSR tashkil etilganidan keyin sovet rubli banknotlari va xazina biletlari nominalida ittifoqdosh respublikalarning milliy tillaridagi pul birliklari nomlari, jumladan „soʻm“ nomi yozilgan holda chiqarilgan rubl Oʻzbekiston hududida muomalada „Soʻm-kupon“ deb atalgan. 2) Oʻzbekiston Respublikasining pul birligi. 1 S. q 100 tiyin. Xalqaro ifodasi UZS. S. Oʻzbekiston Respublikasi Prezidentining „Oʻzbekiston Respublikasining millim valyutasini muomalaga kiritish toʻgʻrisida“gi 1994 y. 16 iyundagi farmoni bilan 1994 yilning 1 iyulidan respublika hududida yagona, cheklanmagan va qonuniy toʻlov vositasi sifatida muomalaga chiqarilgan.

Muomalaga 1994-yilda 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100 soʻmlik, 1997-yil 1-martdan 200 soʻmlik, 1999-yil 1-iyuldan 500 soʻmlik, 2001-yil 1-sentabrdan 1000 soʻmlik banknotlar chiqarilgan. Keyinchalik, 1, 5, 10, 25, 50, 100, 500 soʻm qiymatidagi tangalar muomalaga kiritilgan. Qimmatbaho metallar suvi yuritilgan turli qiymatdagi yubiley tangalar esa turli sanalar nishonlanishi munosabati bilan va numizmatik maqsadda chiqarilgan (qarang Tanga).

Soʻmning muomalaga kiritilishi Oʻzbekiston pul muomalasi va hisobkitoblar tizimini tashkil etish hamda respublika iqtisodiyotini rivojlantirishda muhim ahamiyatga ega boʻldi. Milliy valyuta pul belgilarini muomalaga chiqarish va uning barqarorligini taʼminlashni Oʻzbekiston Respublikasining markaziy banki amalga oshiradi. 1 soʻm = 100 tiyin. Oʻzbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 122—moddasi va „Oʻzbekiston Respublikasi Davlat mustaqilligining asoslari toʻgʻrisida“gi qonunning 11-moddasi, shuningdek, Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisning 1993-yil 3-sentabrdagi 952-XII sonli qaroriga muvofiq 1994-yil 1-iyuldan boshlab, Oʻzbekiston Respublikasi hududida qonuniy toʻlov vositasi boʻlgan milliy valyuta — „soʻm“ muomalaga kiritildi. Hozirgi vaqtda 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 200, 500, 1000 soʻm qiymatidagi banknotlar va 1, 3, 5, 10, 20, 50 tiyin (1tiyin = 1/100 soʻm), hamda 1, 5, 10, 25, 50, 100 soʻm qiymatidagi tangalar muomaladadir.

2013-yil iyunida 5000 soʻm qiymatlik yangi banknota chiqishi haqida xabarlar tarqaldi. 2013-yil 27-iyunida Oʻzbekiston respublikasi markaziy banki shu yilning 1-iyulidan boshlab qiymati 5000 soʻm boʻlgan pul chiptalarini muomalaga chiqarishini bildirdi..

2017-yil 20-fevralda Oʻzbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Senati kengashining „Oʻzbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan 10000 soʻmlik banknotlarning chiqarilishi toʻgʻrisida“gi qarori qabul qilindi. Senat Markaziy bank tomonidan taqdim etilgan oʻn ming soʻmlik banknotning namunasi va dizaynini maʼqullagan, bankka oʻn ming soʻmlik banknotlarning muomalaga chiqarilishi toʻgʻrisidagi axborotni, shuningdek, banknot tavsifini OAVda eʼlon qilish yuklangan.

Banknot va tangalar chiqqan yillari

1-qism
Tasvir		Qiymat	Tarkibi	Eslatma		Sanasi
Avers	Revers			Avers	Revers
[1]	[2]	1 tiyin	poʻlat	Oʻzbekiston gerbi	Value, year of minting	1994
[3]	[4]	3 tiyin
[5]	[6]	5 tiyin
[7]	[8]	10 tiyin	Nikel-poʻlat	Gerb	Sanasi	1994
[9]	[10]	20 tiyin
[11]	[12]	50 tiyin
[13]	[14]	1 soʻm				1997, 1998, 1999
[15]	[16]	5 soʻm				1997, 1998, 1999
[17]	[18]	10 soʻm				1997, 1998, 1999, 2000

2-qism
Tasvir	Qiymati	Koʻrsatkichlari			Eslatma			Sanasi
		Diametr	Massa	Majmua	O'lcham	Avers	Revers
	1 soʻm	18.4 mm	2.83 g	Stainless steel	Reeded	Coat of arms without stars Bank title, year of minting	Value, map of Uzbekistan	2000
114px	5 soʻm	21.2 mm	3.35 g	Brass-clad steel	Plain	Coat of arms without stars Bank title, year of minting	Value, map of Uzbekistan	2001
	10 soʻm	19.75 mm	2.71 g	Nickel-clad steel	Plain	Coat of arms without stars Bank title, year of minting	Value, map of Uzbekistan	2001
	25 soʻm	27 mm				Coat of arms without stars State title, year of minting	Value, Jalal ad-Din Mingburnu	1999
	50 soʻm	26.1 mm	8 g		Plain and reeded sections	Coat of arms without stars Bank title, year of minting	Value, map of Uzbekistan	20011
	50 soʻm	26.1 mm	7.9 g				Value, statue and ruin of Shahrisabz	20022
	100 soʻm	26.9 mm	7.9 g	Nickel-plated steel	Inscription	Coat of arms without stars Bank title, year of minting	Value, map of Uzbekistan, sunrays	20043
Andoza:Standard coin table notice

3-chiqarilishi (2018)

Third series (2018)
Image	Value	Technical parameters			Description			Date of
		Diameter	Mass	Composition	Edge	Obverse	Reverse	minting	issue	withdrawal	lapse
	50 soʻm	18.0 mm	2.0g	Nickel-plated steel	Plain	Denomination	National emblem of Uzbekistan, year of minting	2018	2 July 2018	Current
	100 soʻm	20.0 mm	2.5 g			Independence and Goodness monument, Tashkent
	200 soʻm	22.0 mm	3.3 g			Detail of a tiger mosaiс on the Sher-Dor Madrasah at the Registan in Samarkand
	500 soʻm	24.0 mm	3.9 g			Palace of Conventions (Anjumanlar Saroyi) in Tashkent
Andoza:Standard coin table notice

Banknotlar

1994—yildan boshlab

Old tarafida bezaklar bilan pul qiymati, ort tomonida Oʻzbekistonning turli obidalari tasvirlangan. Suv belgisi — Oʻzbekiston gerbi.

Banknota raqamlari XX 0000000 shaklida.

Tasvir		Qiymat, soʻm	Oʻlcham, mm	Asosiy ranglari	Ort tomonidagi tasvir	Chiqarilgan sana
Old tomoni	Ort tomoni
		1	120×62	yashil pushti	Alisher Navoiy nomidagi davlat akademik katta teatri, Toshkent	1994
		3		qizil yashil	Chashmai ayyub, Buxoro
		5	142×69	koʻk qizil	Alisher Navoiy monumenti, Toshkent
		10		binafsha koʻk	Goʻri Amir Maqbarasi, Samarqand
		25		koʻk zargʻaldoq	Shohizinda, Samarqand
		50		jigarrang zargʻaldoq	Registon ansambli, Samarqand
		100		binafsha	Xalqlar doʻstligi saroyi, Toshkent
		200	144×78	yashil	Sherdor madrasasi fragmenti, Samarqand	1997
		500		qizil	Amir Temur monumenti, Toshkent	1999
		1000		binafsha jigarrang	Temuriylar tarixi davlat muzeyi, Toshkent	2001
		5000		yashil jigarrang	Oliy Majlis binosi, Toshkent	2013
		10 000		och koʻk	Senat binosi, Toshkent	2017
		50 000		binafsharang	Xalqaro anjumanlar saroyi, Toshkent	2017
		100 000		och jigarrang	Old tarafda Mirzo Ulugʻbek haykali, orqa tarafda Mirzo Ulugʻbek rasadxonasi	2019
Masshtab 1 piksel = 1 mm.

Havolalar

• OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI MARKAZIY BANKI
• Moneti stran SNG i Baltii