Turang‘i arvohkapalagi

Turang‘i arvohkapalagi(Laothoe philerema) —arvohkapalaklar (Sphingidae) oilasiga mansub tungi kapalak turi sanaladi.

Turang‘i arvohkapalagi
Ayoli
Ilmiy tasniflash
Olam:	Hayvonlar
Tip:	Boʻgʻimoyoqlilar
Sinf:	Hasharotlar
Turkum:	Kapalaklar
Oila:	Tungi kapalaklar
Kenja oila:	Smerinthinae
Urugʻ:	Laothoe
Turlari:	Turang‘i arvohkapalagi
Binar nomi
Laothoe philerema (Djakonov, 1923)

Erkagi

Tavsif va hayot tarzi

Qanot kengligi 80-120 mm. Yiliga ikki yoki uch avlod rivojlanadi. Parvoz vaqti aprel oyining oxirida va iyun oxiridan avgustgacha. Qurtlarning uzunligi 65-75 mm bo‘lib, Turang‘i teragi, xususan, bo‘z terak bilan oziqlanadi.

Tarqalishi va yashash joyi

O‘rta Osiyo cho‘llariga (Sharqiy Turkmaniston, O‘zbekiston janubi, Tojikiston va Sharqiy Afg‘oniston) endemik, hududi alohida bo‘limlarga bo‘lingan. Mahalliy va kamdan-kam hollarda paydo bo‘ladi. Qozog‘istonda faqat bitta yashash joyi aniq ma’lum — Ili daryosining Qapchag‘ay suv ombori yaqinidagi tekisligi. Turlarning diapazoni qisqarmoqda. Dengiz sathidan 200–500 m balandlikdagi daryolar bo‘yida joylashgan to‘qay o‘rmonlari, to‘ranga chakalakzorlarida yashaydi.

Yashash tarzi

Yilda 2 marta nasl beradi. Ilk uchishi va tuxum qo‘yishi – aprel–mayda (tunda), 2-martasi – iyul–avgustda. Qurti to‘rang‘ida (Populus pruinosa) iyun va avgust-sentyabrda rivojlanadi; tuproqning yuqori qatlamlarida g‘umbakka aylanadi; kuzgi g‘umbaklari qishlaydi.

Kichik turlar

• Laothoe philerema philerema
• Laothoe philerema witti Eitschberger, Danner & Surholt, 1998 (Afg‘oniston)

Muhofaza etish

Qozog‘iston va O‘zbekiston Qizil kitobiga kiritilgan.

Maqomi

2(VU:D): Zaif, qisqarib borayotgan, mozaik tarqalgan Janubiy Turon endemik turi.

Cheklovchi omillar

Xo‘jalik faoliyati oqibatida to‘qaylarning kesib tashlanishi.

Ko‘payish xolati

Ko‘paytirilmagan.

Muhovaza choralari

Zarafshon va Qizilqum qo‘riqxonalarida muhofaza ostiga olingan; yashash joylari, sonini mukammal o‘rganish lozim.

Havolalar

• G'arbiy Palearktikaning sfingidalari - Laothoe philerema