Turkmaniston demografiyasi

Turkmaniston demografiyasi — Markaziy Osiyoda joylashgan turk davlati. 1991-yilgacha Turkman Sovet Sotsialistik Respublikasi (Turkman) sifatida Sovet Ittifoqining taʼsischi respublikasi edi. Janubi-sharqda Afgʻoniston, janubi-gʻarbda Eron, shimoli-sharqda Oʻzbekiston, shimoli-gʻarbda Qozogʻiston, gʻarbda Kaspiy dengizi bilan chegaradosh. "Turkmaniston" nomi fors tilidan kelib chiqqan boʻlib, "turklar mamlakati" degan maʼnoni anglatadi.^[1] Mamlakat poytaxti-Ashxobod (Ashxobod). U "sevgi shahri" yoki "sevgi quradigan shahar" deb bemalol tarjima qilingan. U arabcha “ishq” soʻzi va forscha “abad” qoʻshimchasidan olingan. Turkmaniston demografiyasi Turkmaniston aholisining demografik koʻrsatkichlari boʻlib, aholi sonining oʻsishi, aholi zichligi, etnik kelib chiqishi va aholining boshqa jihatlarini oʻz ichiga oladi. Turkmanistondagi etnik koʻpchilik oʻzini Turkmaniston deb ataydi. Turkmaniston aholisi 1995-yildagi aholini roʻyxatga olishda 1,5 milliondan 1959-yilgi aholini roʻyxatga olishda 4,5 millionga koʻtarildi. 2001-2006-yillarda aholi soni 5 milliondan ortiq kishiga koʻpaymoqda.^[2]^[3]

Aholi

	Oʻrtacha aholi (x 1000)	tirik tugʻilganlar	odamlarning oʻlimi	tabiiy oʻzgarish	Qoʻpol tugʻilish darajasi (1000 kishiga)	Qoʻpol oʻlim (1000 kishiga	Tabiiy oʻzgaruvchanlik (1000 da)
1950	1 211	46 335	12 411	33 924	38.3	10.2	28.0
1951	1 234	46 417	12 707	33 710	37.6	10.3	27.3
1952	1 260	49 306	14 775	34 531	39.1	11.7	27.4
1953	1 290	48 482	15 567	32 915	37.6	12.1	25.5
1954	1 321	51 162	14 650	36 512	38.7	11.1	27.6
1955	1 356	55 171	14 075	41 096	40.7	10.4	30.3
1956	1 390	53 528	11 783	41 745	38.5	8.5	30.0
1957	1 434	55 955	10 940	45 015	39.0	7.6	31.4
1958	1 487	59 235	10 987	48 248	39.8	7.4	32.4
1959	1 539	60 430	10 594	49 836	39.3	6.9	32.4
1960	1 593	67 676	10 433	57 243	42.5	6.5	35.9
1961	1 653	67 790	10 841	56 949	41.0	6.6	34.5
1962	1 713	68 725	11 772	56 953	40.1	6.9	33.2
1963	1 773	70 005	11 098	58 907	39.5	6.3	33.2
1964	1 833	69 777	11 623	58 154	38.1	6.3	31.8
1965	1 890	70 258	13 152	57 106	37.2	7.0	30.2
1966	1 943	73 109	13 036	60 073	37.6	6.7	30.9
1967	2 001	71 062	14 043	57 019	35.5	7.0	28.5
1968	2 061	73 470	14 223	59 247	35.6	6.9	28.7
1969	2 124	72 892	14 754	58 138	34.3	6.9	27.4
1970	2 188	77 080	14 370	62 710	35.2	6.6	28.6
1971	2 251	78 357	15 031	63 326	34.8	6.7	28.1
1972	2 315	78 841	16 680	62 161	34.0	7.2	26.8
1973	2 380	82 111	17 336	64 775	34.5	7.3	27.2
1974	2 449	84 607	17 766	66 841	34.5	7.2	27.3
1975	2 520	87 369	19 876	67 493	34.7	7.9	26.8
1976	2 588	90 765	20 040	70 725	35.1	7.7	27.4
1977	2 655	91 826	20 801	71 025	34.6	7.8	26.8
1978	2 724	93 798	21 847	71 951	34.4	8.0	26.4
1979	2 792	97 511	21 583	75 928	34.9	7.7	27.2
1980	2 861	98 069	23 863	74 206	34.3	8.3	25.9
1981	2 931	100 627	24 883	75 744	34.3	8.5	25.8
1982	3 003	104 340	23 984	80 356	34.7	8.0	26.8
1983	3 076	108 171	26 015	82 156	35.2	8.5	26.7
1984	3 151	111 083	25 760	85 323	35.3	8.2	27.1
1985	3 229	116 285	26 080	90 205	36.0	8.1	27.9
1986	3 310	122 337	27 865	94 472	37.0	8.4	28.5
1987	3 393	126 787	26 802	99 985	37.4	7.9	29.5
1988	3 479	125 887	27 317	98 570	36.2	7.9	28.3
1989	3 571	124 992	27 609	97 383	35.0	7.7	27.3
1990	3 668	125 343	25 755	99 588	34.2	7.0	27.2
1991	3 772	126 248	27 403	98 845	33.5	7.3	26.2
1992	3 883	131 034	27 509	103 525	33.7	7.1	26.7
1993	3 993	130 708	31 171	99 537	32.7	7.8	24.9
1994	4 096	129 700	32 067	97 633	31.7	7.8	23.8
1995		130 200
1996		125 400
1997		126 200
1998		121 900
1999		120 100
2000		119 665
2001		115 400
2002		111 039
2003		111 900
2004		115 119
2005		116 209
2006		116 542
2007		103 700
2008		114 900
2009		129 900
2010		144 600

^[4]^[5]

Turkmanistonda ozarbayjonlarning mustaqil etnik guruh sifatida shakllanishi XX asrda sodir boʻlgan. 1902-yilda Shamaxida sodir boʻlgan dahshatli zilzila Turkmanistonga ozarbayjonlarning katta oqimiga sabab boʻldi. Shamaxi baylorlari asosan Ashobodda (hozirgi Turkmanboshi va Ashxobod deb ataladi) joylashdilar. Baylorning boyligi Turkistonda (Turkmaniston) ulkan “investitsion bum”ga olib keldi. Baylor modernizatsiya qilingan texnik jihozlardan foydalangan holda yangi binolar qurishni boshladi. Qisqa vaqt ichida koʻplab mehmonxonalar, uylar, choyxonalar, karvonsaroylar, masjidlar, madrasalar, maktablar, teatrlar qurildi.

Etnik guruh

Jadvalda 1926-yildan 1995-yilgacha Turkmaniston aholisining etnik tarkibi (foizda) koʻrsatilgan. Mustaqillikdan keyin slavyan etnik guruhlari (ruslar va ukrainlar), shuningdek, qozoqlar va tatarlar (1979 va 1995-yillarda asirga olingan) soni keskin kamayib ketdi. aholini roʻyxatga olish). Hozirda Turkmanistonda oʻzbeklar ikkinchi, ruslar esa uchinchi oʻrinda. 2001-yil fevral oyida Ashxobodda eʼlon qilingan raqamlarga koʻra, aholining 91 foizi turkmanlar, 3 foizi oʻzbeklar va 2 foizi ruslardir.

Demografik maʼlumotlar

Boʻlak

Turkmancha (rasmiy) 72%
ruscha 12%
oʻzbekcha 9%
Ozarbayjoncha 1%
qolgan 7%

Din

Islom 89%
Sharqiy pravoslavlar 9%
nomaʼlum 2%

etnik guruh

Turkmanlar 85%
oʻzbeklar 5,8%
ruslar 5,1%
Ozarbayjonlar 1,2%
qolgan 1%

yosh tuzilishi

0-14 yosh: 25,79% (Erkak 699, 1212 / Ayol 680 583)
15-24 yosh: 18,39% (Erkak 495 025 / Ayol 488 930)
25-54 yosh: 43,18% (Erkak 1 147 044 / Ayol 1 163 762)
55-64 yosh: 7,9% (Erkak 199 363 / Ayol 223 443)
65 yosh va undan katta: 4,74% (Erkak 110 505 / Ayol 143 010) (2017-yil hisobi)

oʻrtacha yosh

Jami: 27,9 yil
Erkak: 27,5 yosh
28,4 yil (2017-yil hisobi)

Manbalar

↑ Central Asia: Kazakhstan, Tajikistan, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Turkmenistan (Wayback Machine saytida 6 April 2015^{[Date mismatch]} sanasida arxivlangan), Bradley Mayhew, Lonely Planet, 2007, ISBN 978-1-74104-614-4, ... Ashgabat ... pop 650000 With its lavish marble palaces, gleaming gold domes and vast expanses of manicured parkland, Ashgabat ('the city of love' ...
↑ Population census of Turkmenistan 1995, Vol. 1, State Statistical Committee of Turkmenistan, Ashgabat, 1996.
↑ „Demoscope Weekly - Annex. Information-analytical system. 4 step“. 3-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan.
↑ „United Nations Statistics Division - Demographic and Social Statistics“. 27 दिसंबर 2016da asl nusxadan arxivlangan.
↑ „ru:Естественное движение населения республик СССР, 1935“ (ru). Demoscope.ru. 2-aprel 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan.

[1] Central Asia: Kazakhstan, Tajikistan, Uzbekistan, Kyrgyzstan, Turkmenistan (Wayback Machine saytida 6 April 2015^{[Date mismatch]} sanasida arxivlangan), Bradley Mayhew, Lonely Planet, 2007, ISBN 978-1-74104-614-4, ... Ashgabat ... pop 650000 With its lavish marble palaces, gleaming gold domes and vast expanses of manicured parkland, Ashgabat ('the city of love' ...

[2] Population census of Turkmenistan 1995, Vol. 1, State Statistical Committee of Turkmenistan, Ashgabat, 1996.

[3] „Demoscope Weekly - Annex. Information-analytical system. 4 step“. 3-mart 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan.

[4] „United Nations Statistics Division - Demographic and Social Statistics“. 27 दिसंबर 2016da asl nusxadan arxivlangan.

[5] „ru:Естественное движение населения республик СССР, 1935“ (ru). Demoscope.ru. 2-aprel 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]