Tuxulxa
Tuxulha ― etrus mifologiyasida oʻtkir quloqlar (ehtimol eshak), ilon sochli va tumshugʻi kalxatnikiga oʻxshash xtonik mavjudot. Tuxulxa Ayta deb nomlanuvchi yer osti dunyosida yashagan.
Koʻplab olimlar bu xudolarni erkaklar deb atashadi, chunki Tuxulxaning yuzida soqol kabi hayvon sochlari kabi erkak belgilariga ega. Biroq, Biroq, Nensi De Grummondning soʻzlariga koʻra, „ bu hayvon Erkak deb ataladi, lekin u ayol yoki hech qanday jinsiy yoʻq, chunki u ayol libos kiyadi, ochiq-oydin pushti teriga ega (Tse ning gʻisht-qizil terisi bilan Solishtiring) va hatto koʻkragi ham borga ox’shaydi“[1]. Tuxulha ilonlaridagi naqsh, uning fikricha, qora ilonni koʻrsatadi. Emeline Hill Richardson, Grem Barker va Tom Rasmussen ham Tukhulha ayol deb hisoblashadi. Biroq, klassik hikoyada Tuxulxaning kiyimi erkaklar va ayollar tomonidan kiyilishi mumkin boʻlgan hiton deb hisoblangan. Bundan tashqari, xuddi shu kiyimni boshqa erkak xudo — Horun (Charun) kiygan.
Tuxulxining yagona mashhur qiyofasi Italiyaning[2] Tarkvinia shahridagi Orka II qabridagi devor rasmida joylashgan. U yerda iloh Bularning (Teseyning) yer osti olamiga sayohati haqidagi hikoyada paydo boʻladi. Tese va uning doʻsti Peyrifus (freskada faqat boshi qolgan) stol oʻyinini oʻynashmoqda, Tuxulha yaqinda[3].
Feraska tasviri „Etrusklar hali ham oʻldiriladi“ (1972) filmidagi bir qator qotilliklar bilan bogʻliq.
Manbalar tahrir
Adabiyotlar tahrir
- Ambros Jozef Pfiffig : Die ettruskische Religion. Sakrale Staten. Gotter — Kulte — Ritual. Visbaden, 1998-yil. ISBN 3-928127-54-3.
- de Grummond, Nensi. Etrusk afsonasi, muqaddas tarix va afsona. Filadelfiya : Filadelfiya universiteti muzeyi, 2006-yil.
Havolalar tahrir
- Titus Livius : Ab Urbe Condita. VII kitob. Vikimanbada (lotin tilida)
- Tuxulxa // Mifologik lugʻat, M., „Buyuk rus entsiklopediyasi“, 1992, p. 554.