Vikipediya

UEFA Yevro-2016 finali

(UEFA Euro 2016 Finaldan yoʻnaltirildi)

UEFA Yevro-2016 finali, UEFA davlatlarining milliy futbol jamoalari oʻrtasida har toʻrt yilda boʻladigan futbol musobaqasi. Yevro-2016 final oʻyini, futbol boʻyicha oʻn beshinchi Yevropa chempionati finali boʻlgan. Final oʻyini 2016-yilning 10-iyulida Fransiyaning Parij shahridagi „Stade de France“ stadionida Portugaliya va Fransiya jamoalari oʻrtasida boʻlib oʻtdi. 24 jamoa ishtirok etayotgan futbol musobaqasi guruh bosqichidan boshlandi. Guruh bosqichidan 16 ta jamoa pley-off bosqichiga yoʻllanma oldi. Finalga yetib borish yoʻlida Portugaliya jamoasi Islandiya, Avstriya va Vengriya jamoalari bilan durang oʻynab, "F" guruhda uchinchi oʻrinni egalladi. Keyin Portugaliya jamoasi 1/8 finalda Xorvatiya jamoasini magʻlub etib, chorak finalda penaltilar seriyasida Polsha jamoasini ham magʻlubiyatga uchratdi. Yarim finalda Uels jamoasini magʻlub etib, finalga yoʻl oldi. Fransiya, Shveysariya jamoalari bilan durang oʻynashdan oldin Ruminiya va Albaniya jamoalarini magʻlub etib, guruh bosqichini A guruhi gʻolibi sifatida yakunladi. Pley-off bosqichida Fransiya jamoasi Irlandiya Respublikasi va Islandiya jamoasini magʻlub etib, yarim finalda Germaniya jamoasini ham magʻlub etdi.

UEFA Euro 2016 Final
Yevro-2016 o'yinidagi Stade de Francening ichki ko'rinishi
Finalga “Stade de France” stadioni mezbonlik qildi
Turnir UEFA Euro 2016
Portugaliya Fransiya
1 0
Ekstra taym
Sana 10-iyul, 2016-yil(2016-07-10)
Oʻyin oʻtkazilgan joy Stade de France, Saint-Denis
Uchrashuvning eng
yaxshi o'yinchisi		 Pepe (Portugaliya)
Hakam Mark Clattenburg (Angliya)
Tomoshabinlar soni 75,868
Ob-havo Quyoshli
28 °C (82 °F)
38 % namlik
← 2012
2020 →

Finalni 75 868 kishi tomoshabin toʻgʻridan-toʻgʻri stadiondan kuzatib bordi. Finalni ingliz rasmiysi Mark Clattenburg hakam sifatida boshqardi. Birinchi boʻlim oʻrtalarida portugaliyalik Cristiano Ronaldo jarohat olib, oʻyindan chetlatildi va uning oʻrniga Ricardo Quaresma maydonga tushdi. Cristiano Ronaldo oʻyindan chiqib ketgandan soʻng, Nani hujumda yolgʻiz oʻynay boshladi. Birinchi boʻlim golsiz yakunlandi va tanaffus davomida hech bir jamoa oʻyinchilar tarkibini oʻzgartirishmadi. Ikkala tomon ham gol urish imkoniyatiga ega boʻlishiga qaramay, asosiy vaqt 0:0 hisobida yakunlandi. Oʻyin qoʻshimcha boʻlimda ham davom etdi. Qoʻshimcha boʻlim ham golsiz tugayotgan edi, lekin qoʻshimcha boʻlimning ikkinchi yarmi boshlanishiga uch daqiqa qolganida Raphaël Guerreiro 25 yard (23 m) uzoqlikdan jarima zarbasini amalga oshirdi. Bu zarba Fransiya jamoasi darvoza ustunining pastki qismiga tegib, koptok maydondan chiqib ketdi. Bir daqiqadan soʻng Portugaliya jamoasi Ederning goli orqali hisobda oldinga chiqib oldi. Uning 25 yard (23 m) uzoqlikdan bergan zarbasini Fransiya darvozaboni Hugo Lloris qaytara olmadi. Ikki daqiqalik toʻxtalish vaqtidan soʻng oʻyinni yakunlovchi hushtak chalindi va Portugaliya 1:0 hisobida gʻalaba qozonib, oʻzining birinchi yirik turnir chempionligini qoʻlga kiritdi.

Portugaliyalik Pepe uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi deb topildi, fransiyalik Antoine Griezmann esa turnirning eng yaxshi futbolchisi sovrinini oldi. Finalda gʻalaba qozongan Portugaliya 2004-yilgi turnirda oʻz uyida birinchi finalda magʻlub boʻlganidan oʻn ikki yil oʻtib, Yevropa chempionatida gʻalaba qozongan oʻninchi davlat boʻldi. Fransiya Portugaliyadan keyin finalda magʻlub boʻlgan ikkinchi mezbon jamoa boʻldi va Chexoslovakiyaga qarshi 1960-yilda Yevropa Millatlar Kubogida uchinchi oʻrin uchun pley-off oʻyinlaridan keyin mamlakatda oʻtkazilgan yirik turnirda ilk magʻlubiyatini qabul qildi. Bu Yevropa chempionatining 90 daqiqalik oʻyindan soʻng durang bilan yakunlangan beshinchi finali va 1960-yildagi ilk finaldan soʻng gʻoliblari qoʻshimcha vaqtlarda aniqlangan ikkinchi final boʻldi. Gʻolib sifatida Portugaliya jamoasi 2017-yilda Rossiyada boʻlib oʻtadigan birinchi FIFA Konfederatsiyalar kubogiga yoʻllanmani qoʻlga kiritdi.

Musobaqa tashkil etilishi

tahrir

UEFA Yevropa chempionati 2016-yilning 10-iyunidan 10-iyuliga qadar Fransiyada boʻlib oʻtgan. Musobaqa UEFAning milliy terma jamoalar oʻrtasidagi futbol musobaqasi boʻlgan oʻn beshinchi Yevropa futbol chempionati boʻldi.[1][2] Saralash bosqichlari 2014-yil sentabridan 2015-yilning noyabrigacha boʻlib oʻtgan, unda 53 ta jamoa besh yoki oltitadan toʻqqizta guruhga boʻlingan holda uy-mehmon oʻyini tizimida oʻzaro oʻynagan. Har bir guruhda eng yaxshi ikki oʻrinni egallagan jamoalar, mezbon Fransiya bilan bir qatorda, eng yaxshi uchinchi oʻrinni qayd etgan Turkiya bilan finalga yoʻllanma olgan. Qolgan toʻrtta oʻrin uchinchi oʻrinni egallagan qolgan sakkizta jamoa ishtirokidagi ikki oʻyinli pley-off oʻyinlari orqali aniqlangan.[3] Yakuniy turnirda 24 ta jamoa toʻrttadan oltita guruhga boʻlingan boʻlib, har bir jamoa guruh ichida bir martadan oʻzaro bir-biri bilan oʻynagan. Har bir guruhdan ikkita eng yaxshi jamoa va uchinchi oʻrinni egallagan toʻrtta eng yaxshi jamoa pley-off bosqichiga yoʻl olgan.[2]

Fransiya avvalroq ikkita Yevropa chempionati finalida oʻynagan. 1984-yilda Ispaniyaga qarshi turnir mezboni sifatida gʻalaba qozongan va 2000-yilda Gollandiyada Italiya jamoasigan qarshi oltin gol evaziga gʻalaba qozongan. Portugaliya jamoasi bundan oldin bitta finalda oʻynagan va 2004-yilda oʻz mamlakatida Gretsiya jamoasiga yutqazgan.[4] Ikki jamoa avvalroq 24 marta toʻqnash kelishgan, ularning ilk toʻqnashuvi 1926-yilda Fransiya Tuluza shahrida 4:2 hisobida gʻalaba qozonganida boʻlgan. Finalgacha boʻlgan uchrashuvlarning oʻn sakkiztasida Fransiya, beshtasida Portugaliya gʻalaba qozonib, bittasida durang qayd etgan edi. Portugaliyaning soʻnggi gʻalabasi 1975-yilda Fransiyada oʻtkazilgan oʻrtoqlik oʻyinida boʻlgan, shundan soʻng Fransiya keyingi oʻnta uchrashuvning barchasida gʻalaba qozongan. Oldingi uchta musobaqada — Yevro-1984, Yevro-2000 va 2006 FIFA Jahon Chempionati yarim finallarida Fransiya gʻalaba qozongan.[5] Turnir boshida Portugaliya FIFA Jahon reytingida sakkizinchi, Fransiya esa oʻn yettinchi oʻrinni egallagan edi.[6]

Final Parij chekkasida joylashgan Saint-Denis shahridagi „Stade de France“ stadionida boʻlib oʻtdi. UEFA tomonidan 2014-yil 25-aprel kuni Parijda boʻlib oʻtgan yigʻilish yakunlari boʻyicha toʻliq turnir jadvali bilan birga maydon eʼlon qilingan edi.[7] Fransiya poytaxti Parij 1960 va 1984-yillarda Parc des Princes stadionida ikkita oldingi Yevropa chempionatining final bosqichiga mezbonlik qilgan.[8] UEFAning Toʻrtinchi toifadagi stadioni, Stade de France Yevro-2016 musobaqasining eng katta stadioni boʻlib, turnir uchun maksimal sigʻimi 80 000 kishini tashkil qilgan. Final Yevro-2016 da stadionda oʻtkazilgan yettinchi oʻyin boʻldi, unda turnirning ochilish oʻyini Fransiya va Ruminiya oʻrtasida oʻtkazildi.[9]

Finalgacha boʻlgan yoʻl

tahrir

Portugaliya

tahrir
Portugaliyaning finalgacha boʻlgan yoʻli
Raqib Natija
1 Islandiya 1-1
2 Avstriya 0-0
3 Vengriya 3-3
R16 Xorvatiya 1-0 (q.v)
QF Polsha 1-1 (q.v) (5-3)
SF Uels 2-0

Yevro-2016 saralash bosqichida I guruh gʻolibi sifatida sakkizta oʻyindan yettitasida gʻalaba va bittasida magʻlubiyatga uchragan Portugaliya terma jamoasi final turniri uchun „F“ guruhiga yoʻl oldi. Ularning guruhdagi birinchi oʻyini 14-iyun kuni Saint-Étienne shahridagi „Stade Geoffroy-Guichard“ stadionida Islandiya jamoasiga qarshi boʻlib oʻtdi. Gylfi Sigurðsson Islandiya jamoasini oldinga olib chiqish uchun ikkita imkoniyatga ega boʻldi, ammo ikkala zarbani Portugaliya darvozaboni Rui Patrício qaytardi va 31-daqiqada Nani Portugaliyani Andre Gomeshning uzatmasidan keyin oldinga olib chiqdi. Ikkinchi boʻlim boshlanishiga besh daqiqa qolganida Islandiya jamoasi hisobni tenglashtirdi va Birkir Bjarnason portugaliyalik Vieirinhaning oʻtkazib yuborgan toʻpini Jóhann Berg Guðmundssonga uzatib golga aylantirdi. Oʻyin davomida toʻpga egalik qilish va koʻproq zarbalarga ega boʻlishiga qaramay, Portugaliya ustunlikni qaytara olmadi va oʻyinni 1:1 hisobida yakunladi.[10][11] Portugaliya jamoasining ikkinchi raqibi toʻrt kundan keyingi „Parc des Princes“ stadionida boʻlib oʻtadigan oʻyinda Avstriya jamoasi boʻldi. Birinchi boʻlim golsiz yakunlandi, ammo ikkinchi boʻlim oxirida Portugaliya penalti tepish huquqiga ega boʻldi. Oʻsha oʻyinda oʻz mamlakatining milliy jamoasida eng koʻp oʻyin oʻtkazgan futbolchisiga aylangan Cristiano Ronaldoga Avstriya jarima maydonchasida himoyachi Martin Hinteregger tomonidan qoʻpollik ishlatildi. Shuningdek, uning boshi bilan bergan zarbasi ofsayd tufayli bekor qilindi va uchrashuv 0:0 hisobida yakunlandi.[12][13]

 
Cristiano Ronaldo (chorak finalda Polshaga qarshi oʻyindagi sur’ati) musobaqa davomida oʻz mamlakati jamoasida eng koʻp oʻyin oʻtkazgan futbolchiga aylandi.

Guruhdagi soʻnggi oʻyinida Portugaliya 22-iyun kuni Décines-Charpieu shahridagi Parc Olympique Lyonnais stadionida Vengriya jamoasi bilan toʻqnash keldi. Oʻyinning 19-daqiqasida Zoltán Gera Vengriya jamoasini golli uzatma bilan oldinga olib chiqdi. Nani Ronaldoning uzatmasidan soʻng Vengriya jamoasi darvozaboni Gábor Király pastroq kuch bilan zarba yoʻlladi va hisobni tenglashtirdi. Tanaffusdan ikki daqiqa oʻtib Balázs Dzsudzsák darvozabon tomonidan qaytarilgan zarba bilan Vengriyaning hisobdagi ustunligini tikladi, faqat Ronaldo oradan uch daqiqa oʻtib hisobni 2:2 ga yetkazdi. Dzsudzsák 55-daqiqada ikkinchi zarbasini amalga oshirdi, ammo Ronaldo yana bir bor hisobni tenglashtirdi. Uchrashuv 3:3 hisobida yakunlandi va Islandiya jamoasining Avstriya jamoasiga qarshi kechgan gʻalabali goli bilan Portugaliya guruh bosqichini uchinchi oʻrinda yakunladi. Uchinchi oʻrinni egallagan oltita jamoadan faqat toʻrttasi saralashdan oʻtdi. Portugaliya oltilik orasida uchinchi oʻrinni egalladi va Slovakiya, Irlandiya Respublikasi va Shimoliy Irlandiya jamoalari bilan birga keyingi bosqichga oʻtdi.[14][15]

1/8 finalida Portugaliya terma jamoasi 25-iyun kuni Lens shahridagi Bollaert-Delelis stadionida „D“ guruhi gʻolibi Xorvatiya jamoasi bilan toʻqnash keldi. Uchrashuvni BBC Sport muxbiri Saj Chowdhury „Gʻalati oʻyin“ deb taʼriflagan va The Guardian gazetasida Barry Glendenning tomonidan „Hech kimning xotirasida uzoq umr koʻrmaydigan“ oʻyin sifatida qayd taʼriflagan.[16][17] Dastlabki 24 daqiqada birorta ham zarbasiz, asosiy vaqt esa golsiz yakunlandi. Qoʻshimcha vaqt tugashiga uch daqiqa qolganida Ronaldoning zarbasini Xorvatiya terma jamoasi darvozaboni Danijel Subašić qaytara oldi, biroq Ricarduo Quaresma yaqin masofadan toʻpni boshi bilan darvozaga yoʻlladi va Portugaliyaga 1:0 hisobidagi gʻalabani keltirdi.[16][18]

Portugaliyaning chorak finaldagi raqibi 30-iyun kuni Marseldagi „Vélodrome“ stadionida birinchi ikki daqiqasida Robert Lewandowski tomonidan uzatilgan toʻpni Portugaliya jamoasi darvozasiga Kamil Grosicki golga aylantirgandan soʻng, birinchi oʻrinni egallagan Polsha terma jamoasi boʻldi. Birinchi boʻlim tugashiga 17 daqiqa qolganida Renato Sanches Nani bilan toʻpni bir-biriga uzatib oʻynadi va Grzegorz Krychowiak qoʻriqlayotgan Polsha jamoasi darvozasiga yoʻlladi va hisobni tenglashtirdi — 1:1. Uchrashuvning ikkinchi boʻlimi va qoʻshimcha boʻlimning ikki boʻlimi ham golsiz oʻtdi, shuning uchun oʻyin penaltilar seriyasiga qadar davom etdi. Portugaliya terma jamoasi safida Ronaldo, Sanches va João Moutinho oʻz penaltilarini aniq amalga oshirgan boʻlsa, Polsha jamoasidan Lewandowski, Arkadiusz Milik va Kamil Glik javob qaytardi va hisob 3:3 boʻldi. Jakub Błaszczykowski zarbasini Rui Patricio qaytarmasdan oldin Nani Portugaliya jamoasini hisobda oldinga olib chiqdi. Quaresma Portugaliya darvozasiga beshinchi penaltini kiritib, gʻalaba va yarim finalga yoʻl olib chiqdi.[19][20]

Portugaliya terma jamoasi 6-iyul kuni Parc Olympique Lyonnais shahriga qaytib, 1958-yilgi futbol boʻyicha jahon chempionatidan keyingi ilk yirik turnirida ishtirok etayotgan Uels jamoasi bilan toʻqnash keldi. Birinchi boʻlim golsiz oʻtgandan soʻng, intervaldan besh daqiqa oʻtib Portugaliya jamoasi hisobda oldinga chiqib oldi, Ronaldo oʻtkir burchakdan yoʻllagan zarbasini Wayne Hennessey qoʻriqlayotgan Uels darvozasiga boshi bilan yoʻlladi. Oradan 3 daqiqa oʻtgach, Nani Ronaldoning uzoqdan yoʻllagan zarbasini Hennessey darvozasiga yoʻlladi. Bu bilan u Portugaliyaga 2:0 hisobida gʻalaba qozonishi uchun zamin yaratdi va ular UEFA Yevropa chempionati finaliga yoʻl olishdi[21][22].

Fransiya

tahrir
Fransiyaning finalgacha boʻlgan yoʻli
Raqib Natija
1 Ruminiya 2-1
2 Albaniya 2-0
3 Shveysariya 0-0
R16 Irlandiya Respublikasi 2-1
QF Islandiya 5-2
SF Germaniya 2-0

Yevro-2016ga avtomatik tarzda mezbon sifatida yoʻl olgan Fransiya final bosqichi uchun yoʻlni „A“ guruhi bilan boshladi. Guruhdagi birinchi oʻyinda ular 10-iyun kuni „Stade de France“ stadionida Ruminiya jamoasiga qarshi bahs olib borishdi. Antoine Griezmann birinchi boʻlimda gol urishga eng yaqin kelgan futbolchi boʻldi va u Ruminiya darvozasi ustuniga boshi bilan zarba berdi. Ikkinchi boʻlimning 13-daqiqasida Dimitri Payetning uzatgan toʻpini Olivier Giroud boshi bilan darvozaga yoʻllab golga aylantirdi va Fransiya hisobda oldinga chiqib oldi. Oradan yetti daqiqa oʻtib, Patrice Evra Fransiya jarima maydonchasida ruminiyalik Nicolae Stanciuga nisbatan qoʻpollik ishlatdi va Bogdan Stancu penaltidan hisobni tenglashtirdi. Uchrashuv tugashiga bir daqiqa qolganida Payet 20 yard (18 m) masofadan zarba yoʻllab, Fransiya jamoasini 2:1 hisobida gʻalaba qozonishiga yordam berdi.[23][24]

Fransiya jamoasining navbatdagi raqibi Albaniya jamoasi boʻlib, ular besh kundan keyin „Stade Vélodrome“ stadionida oʻynashdi. Albaniya jamoasi himoya pozitsiyasida yaxshi himoyalandi va Ledian Memushajning zarbasi darvoza ustuniga tegib, Fransiya jamoasini oldinga chiqib olishga yaqin keldi. Oʻyinning soʻnggi daqiqasida Griezmann Adil Ramining uzatgan toʻpini boshi bilan darvozaga yoʻlladi va Fransiya jamoasi hisobda oldinga chiqib oldi. Oʻyinning qoʻshib berilgan vaqti tugashiga 6 daqiqa qolganida Payet ham gol urdi va Fransiya 2:0 hisobida gʻalaba qozondi.[25][26] Guruhdagi soʻnggi oʻyinni Fransiya 19-iyun kuni Villeneuve-d'Ascq shahridagi „Stade Pierre-Mauroy“ stadionida Shveysariya jamoasi bilan oʻynadi. Paul Pogba Shveysariya darvozasiga ikki marta zarba berdi. Bacary Sagna Fransiya jarima maydonchasida qoʻshib berilgan vaqtda shveysariyalik Blerim Džemailining futbolkasini tortdi, biroq penalti belgilanmadi va oʻyin 0:0 hisobida yakunlandi. Fransiya A guruhi gʻolibi sifatidaguruh bosqichini yakunlandi va 1/8 finalga chiqdi.[27][28]

Fransiya jamoasi 26-iyun kuni Parc Olympique Lyonnais stadionida E guruhining uchinchi oʻrindagi jamoasi Irlandiya Respublikasi jamoasi bilan bilan toʻqnash keldi. Ikkinchi daqiqada Pogba Fransiya jarima maydonchasi ichida Shane Longga nisbatan qoʻpollik ishlatdi va Robbie Brady penaltini aniq amalga oshirib, Irlandiya Respublikasini 1:0 hisobida oldinga olib chiqdi. Tanaffusdan 12 daqiqa oʻtib Griezmann boshi bilan Fransiya darvozasini ishgʻol qildi va toʻrt daqiqa oʻtib ikkinchi golini urib hisobni 2:1 koʻrinishiga keltirdi. Shane Daffyga 66-daqiqada Griezmannga nisbatan qoʻpollik ishlatgani uchun qizil kartochka koʻrsatildi va Fransiya oʻyinda 2:1 hisobida gʻalaba qozongan boʻlsa-da, Rami ham, NʼGolo Kante ham keyingi bosqichda ishtirok eta olmaydigan boʻldilar.[29][30]

Fransiyaning chorak finaldagi raqibi avvalgi turda Angliyani nokautga uchratgan Islandiya jamoasi edi. Giroud 12 daqiqadan soʻng kuchsiz zarba bilan Fransiya jamoasini oldinga olib chiqdi, oradan sakkiz daqiqa oʻtib Pogba ham boshi bilan darvozani ishgʻol qilib, dublga erishdi. Payet 43-daqiqada 30 yard (27 m) masofadan zarba yoʻllab Islandiya darvozaboni Hannes Þór Halldórsson qoʻriqlayotgan darvozaga gol urdi va hisobni 4:0 ga yetkazdi. Tanaffusdan oʻn bir daqiqa oʻtgach, Kolbeinn Sigþórsson Islandiya darvozasini ishgʻol qildi, shundan soʻng Giroud Payetning jarima zarbasidan oshirgan toʻpini boshi bilan darvozaga yoʻllagan holda Fransiyaning toʻrtta gol farqini tikladi. Uchrashuv tugashiga olti daqiqa qolganida Bjarnason boshi bilan gol urdi, ammo bu oʻyinning yakuniy goli boʻldi va oʻyin 5:2 hisobida yakunlandi.[31][32]

Yarim finalda Fransiya terma jamoasi raqibi, 2014-yilgi Jahon chempionati gʻolibi Germaniya jamoasi bilan 7-iyul kuni Stade Vélodrome stadionida boʻlib oʻtdi (Germaniya 1:0 hisobida gʻalaba qozongan). Birinchi boʻlim tugashiga ikki daqiqa qolganida, Bastian Schweinsteiger jarima maydonchasi ichida Evraga qoʻpollik qilgan deb topildi va Griezmann penaltini aniq amalga oshirib, Fransiyani 1:0 hisobida oldinga olib chiqdi. Uchrashuv tugashiga 18 daqiqa qolganida Manuel Neuer Pogbaning uzatmasini bartaraf eta olmaganidan keyin Griezmann yaqin masofadan gol urdi. Joshua Kimmich Germaniya darvozasiga gol urishga sal qoldi, biroq uning zarbasi Fransiya darvozasi doirasiga tegib qaytganida uning boshi bilan bergan zarbasini Hugo Lloris qaytardi. Uchrashuv 2:0 hisobida yakunlandi va Fransiya 1958-yilgi FIFA Jahon chempionatidan keyingi yirik turnirda Germaniya jamoasi ustidan ilk gʻalabasini qoʻlga kiritdi.[33][34]

Oʻyindan oldingi holat

tahrir

Pley-off bosqichi va final uchun rasmiy oʻyin toʻpi Germaniyaning Adidas sport anjomlari kompaniyasi tomonidan taqdim etilgan Adidas Fracas boʻldi. Turnir davomida eʼlon qilingan toʻp 20-iyun kuni rasman olib kelindi.[35]

 
Mark Clattenburg final oʻyinini boshqargan.

2016-yil 8-iyul kuni UEFA Hakamlar qoʻmitasi futbol assotsiatsiyasidan turnir uchun 41 yoshli ingliz hakami Mark Clattenburg boshchiligidagi hakamlar guruhi tayinlanganini eʼlon qildi. Uning hamyurtlari Simon Beck va Jake Collin yordamchi hakamlar, qoʻshimcha yordamchilar sifatida esa inglizlar Anthony Taylor va Andre Marriner saylangan edi. Toʻrtinchi hakam sifatida vengriyalik Viktor Kassai, zaxira yordamchisi sifatida uning hamyurti György Ring tanlangan. Clattenburg 2012-yilda Pedro Proencadan keyin bir mavsumda UEFA Chempionlar Ligasi finali va Yevropa chempionati finalini boshqargan ikkinchi hakamga aylandi. Bu chempionat Clattenburg uchun 2016-yilgi Angliya kubogi finali va 2016-yilgi UEFA Chempionlar ligasi finalidan keyin yetti haftalik vaqt ichida kubok finalida xet-trik boʻldi. 2007-yildan beri FIFA roʻyxatiga kiritilgan va UEFA Elite hakami boʻlgan Clattenburg 2012-yilgi Olimpiada oltin medali va 2014-yilgi UEFA Superkubogi bahslarini ham boshqargan. U 1964-yilda Arthur Hollanddan keyin birinchi Angliyalik Yevropa chempionati final hakamiga aylandi. Bu Clattenburgning Yevro-2016ga toʻrtinchi marta hakam sifatida tayinlanishi edi.[36]

Finalga bir necha soat qolganda Eiffel minorasi muxlislar zonasiga kirishga urinayotgan odamlarning haddan tashqari toʻlib ketishining oldini olishga urinayotgan politsiya oʻrtasida toʻqnashuvlar yuz berdi.[37] Politsiya stadion majmuasi yaqinida qoldirilgan paketda boshqariladigan portlashni amalga oshirdi, muxlislar esa axlat qutilarini yoqib yuborishdi. Tartibsizlik ikkinchi boʻlimda nazorat ostida boʻldi, biroq oʻyindan soʻng stadion tashqarisida muxlislar oʻrtasida mushtlashuv boshlandi. Politsiya odamlarga Eiffel minorasi yoki Élysées saroyiga bormaslikni maslahat berdi, chunki hudud xavfsiz emas edi.[38]

Uchrashuv boshlanishidan oldin soat 8:45da yopilish marosimi boʻlib oʻtdi. Unda 600 nafar raqqosa va turli musiqachilar, jumladan Parij oʻt oʻchirish brigadasi aʼzolari, Fransiya respublika gvardiyasi va Fransiya radiosi xori tomonidan „Yetti millat armiyasi“ qoʻshigʻi jonli ijroda fransiyalik DJ David Guetta va shved qoʻshiqchisi Zara Larssonning jonli ijrosi yordamida namoyish etildi.[39] Oʻyin boshlanishidan oldin stadionni Y paryalari bosib oldi, bu esa futbolchilar, xodimlar va murabbiylarni biroz gʻazablantirdi. Stadion ishchilari oʻyindan bir kun oldin chiroqlarni oʻchirib qoʻyishgan, bu esa juda koʻp hasharotlarni oʻziga jalb qilgan edi. Har bir jamoaning oʻyinchilari va murabbiylari isinish paytida kuyalarni yuvib tashlashga harakat qilishdi va yer xodimlari devor, yerdan va boshqa joylardan kuyalarni tozalash uchun choʻtkalardan foydalanishdi.[40][41]

Fransiyaning asosiy tarkibi yarim finald oʻzgarmadi, Portugaliya esa Bruno Alves va Danilo uchun jarohat va diskvalifikatsiya qilingani tufayli yarim finalni oʻtkazib yuborgan Pepe va William Carvalho qaytarib oldi. Fransiya 4-2-3-1 sxemasini qoʻlladi, Portugaliya esa 4-1-3-2 koʻrinishida oʻynadi.[22] Oʻyin oldidan Portugaliya terma jamoasi bosh murabbiyi Fernandu Santos oʻz jamoasining turnir davomida olgan tanqidlariga munosabat bildirdi va „Men buni davom ettirishni xohlayman“ dedi.[42]

Match

tahrir

Xulosa

tahrir

Birinchi yarmi

tahrir

Portugaliya finalni soat 9:00 atrofida boshladi. 2016-yil 10-iyul kuni CEST 75 868 tomoshabin oldida, quyoshli sharoitda 28 °C (82 °F) daraja haroratda va 38 % namlik sharoitida oʻyin boshlandi.[43][44] Jose Fonte va Carvalhoning dastlabki xatolaridan soʻng, toʻrtinchi daqiqada Cédric Soares Naniga uzoq masofali uzatmani yoʻlladi, uning zarbasi 15 yard (14 m)ni tashkil etgan. Sakkizinchi daqiqada Payet Ronaldoga kuchli zarba berdi, keyinchalik u ogʻriqli koʻrinish oldi. Oʻyinning 10-daqiqasida Pepening Payetga toʻp uzatishdagi xatosi tufayli, Griezmann boshi bilan zarba berdi, lekin darvozabon Rui Patrício uni qaytardi. Giroudning keyingi burchakdan gol urishga urinishini ham portugaliyalik darvozabon qaytarib qoldi.[22] Oʻyinning 18-daqiqasida Ronaldo tibbiy yordam uchun maydonni tark etdi va u tizzasini bogʻlab maydonga qaytdi va Sissoko darvoza toʻsinidan biroz oʻtib qaytgan zarbani amalga oshirdi. Taym oʻrtalarida João Mario Fransiya darvozasini ishgʻol qildi va Ronaldo maydondan zambilda olib chiqildi va Quaresma uning oʻrniga maydonga tushdi va Portugaliya 4-1-4-1 sxemasi asosida oʻynay boshladi. Nani hujumda yolgʻiz oʻynay boshladi. 34-daqiqada Sissoko Adrien Silvaning uzatmasini zarbaga aylantirib darvozaga yoʻlladi va Rui Patrício uni qaytara olmadi. Keyin Cédric Payetga nisbatan qoʻpollik ishlatgani uchun sariq kartochka oldi. Oradan 3 daqiqa oʻtib Nani Fransiya jarima maydonchasi ichida toʻp surgan Adrien Silvaga uzatma berdi. Olingan burchak zarbasidan keyin Fonte boshi bilan darvoza toʻsiniga zarba berdi. Taym tugashiga 4 daqiqa qolganida Payetning zarbasini Pepe qaytib keldi. Qoʻshib berilgan vaqtga ikki daqiqa qolganida, João Marioning Nani tomon uzatgan toʻpi darvoza ustunidan uzoq masofada oʻtib ketdi va boʻlim golsiz yakunlandi.[45]

Oʻyinning Ikkinchi yarmi

tahrir

Tanaffus davomida hech bir tomon oʻyinchilar tarkibini oʻzgartirmadi va Fransiya jamoasi ikkinchi boʻlimni boshladi.[45] Oradan toʻrt daqiqa oʻtgach, Sissoko Pepega qoʻpollik ishlatdi, Pepe esa Payetni toʻp tepishga ulgurmay turib, uni maydondan chiqarib yubordi. Oʻyinning 53-daqiqasida Fransiya Pepening zarbasidan soʻng burchak toʻpini qoʻlga kiritdi, uni Rui Patrício ikkinchi urinishda ushlab oldi. Keyin Pogba 30 yard (27 m) masofada Portugaliya darvozasi toʻsini ustidan zarba berdi. Xavfsizlik xodimlari tomonidan maydondan bosqinchi olib tashlangan bir paytda oʻyinda qisqacha kechikish boʻldi. 56-daqiqada João Marioning oshirgan toʻpini Samuel Umtiti boshi ustidan oʻtkazib yuborgan boʻlsa-da, Quaresmaning keyingi burchakdan uzatgan toʻpini Evra boshi bilan darvozaga joylab qoʻydi. Oradan 3 daqiqa oʻtgach, Fransiya oʻyindagi birinchi oʻzgarishni Payet oʻrniga Kingsley Comanni maydonga tushirdi. Comanning birinchi muhim hissasi Grizmannga uzatma bergani boʻldi, uning zarbasini Rui Patrício ushlab oldi. 62-daqiqada João Mario Giroudni qoʻlidan ushlab olgani uchun sariq kartochka oldi va toʻrt daqiqadan soʻng Pogbaning uzatmasi Comanga yetib keldi va Grizmann boshi bilan 6 yard (5.5 m) masofada darvozani ishgʻol qildi.[46]

Shundan soʻng Portugaliya jamoasi ikkinchi oʻzgarishni ham amalga oshirdi, Adrien Silva oʻrniga João Moutinhoni maydonga tushirdi. 17 daqiqa qolganida Coman Giroud bilan oʻynadi, biroq Comanning Portugaliya jarima maydonchasiga bergan toʻpini jamoadoshlaridan birortasi golga aylantira olmadi. Ikki daqiqadan soʻng Coman toʻpni Portugaliya darvozasi tomon yoʻllagan Giroudga uzatdi, ammo uning zarbasini Rui Patrício qaytardi. 78-daqiqada ikkala tomon uchinchi almashtirishni amalga oshirdi, Giroud oʻrniga André-Pierre Gignac maydonga tushdi, Renato Sanches oʻrniga Eder maydonga tushdi. Keyin Umtiti sariq kartochka oldi va Nani 25 yard (23 m) masofada chap oyoq bilan Fransiya darvozasiga zarba berdi, lekin toʻp darvoza toʻsini ustidan oʻtdi.[46] 84-daqiqada Sissoko toʻp bilan yugurib, 25 yard (23 m) masofada zarba berdi va uning zarbasini Rui Patrício qaytarib qoldi. Qoʻshib berilgan vaqtga ikki daqiqa qolganida Evra Gignacga past uzatma bilan oʻynadi, u Pepeni aldab oʻtdi va toʻpni Portugaliya darvozasi ustunining ichki qismiga qaratib zarba berdi. Asosiy vaqt 0:0 hisobi bilan yakunlandi va oʻyin qoʻshimcha boʻlimga oʻtdi.[47]

Qoʻshimcha vaqt

tahrir

Fransiya jamoasi qoʻshimcha vaqtning birinchi boʻlimini boshladi va toʻrt daqiqada Eder Umtiti tomonidan qoʻpollik ishlatib, jarima zarbasini amalga oshirdi. Quaresma 35 yard (32 m) masofada zarba berdi va Pepe oʻyindan tashqari holatda boʻlgan boʻlsada boshi bilan darvozani ishgʻol qildi. Oʻshanda Raphaël Guerreiro Sissokoga nisbatan qoʻpollik ishlatgani uchun sariq kartochka oldi, Blaise Matuidi esa Ederga qoʻpollik qilgani uchun sariq kartochka oldi. Bir daqiqadan soʻng Carvalho Comanga nisbatan professional qoidabuzarligi uchun sariq kartochka oldi. Tanaffusga bir daqiqa qolganida Portugaliya jamoasi aʼzosi Quaresma burchak toʻpini amalga oshirdi. Eder boshi bilan toʻpni darvoza tomon yoʻlladi va Lloris himoyasi toʻpni bartaraf etib, uni uzoqlashtirdi. Ikkinchi boʻlimga 3 daqiqa qolganida Laurent Koscielny qoʻl bilan toʻp oʻynagani uchun sariq kartochka oldi (garchi telekoʻrsatuvlar toʻp haqiqatda Ederning qoʻliga tegib ketganini koʻrsatgan boʻlsa-da)[48] va Guerreiro 25 yard (23 m) masofada jarima zarbasini amalga oshirdi. Bir daqiqadan soʻng Portugaliya Ederning goli orqali oldinga chiqib oldi. Rui Patrisio Evra zarba toʻpini ushlab oldi va Portugaliya Fransiya burchak toʻpini toʻxtatib qoʻyganidan soʻng Nani zarba berdi. 114-daqiqada Pogba João Marioni turtib yuborgani uchun sariq kartochka oldi. Toʻrt daqiqa qolganida Nani zarba toʻpini Sagna bartaraf etdi, u ham qoʻshimcha boʻlimning soʻnggi daqiqasida João Marioga zarba berdi. Ikki daqiqalik toʻxtash vaqtida yakuniy hushtak chalindi va Portugaliya 1:0 hisobida gʻalaba qozondi.[47]

Tafsilotlar

tahrir
10-iyul, 2016-yil(2016-07-10)
21:00 CEST
 Portugaliya   1–0 (q.v) Fransiya   Stade de France, Saint-Denis
Tomoshabinlar: 75,868[49]
Hakam: Mark Clattenburg Angliya
Report
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Portugaliya[44]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Fransiya[44]
GK 1 Rui Patrício   120+3'
RB 21 Cédric   34'
CB 3 Pepe
CB 4 José Fonte   119'
LB 5 Raphaël Guerreiro   95'
DM 14 William Carvalho   98'
RW 16 Renato Sanches   79'
AM 23 Adrien Silva   66'
LW 10 João Mário   62'
CF 17 Nani
CF 7 Cristiano Ronaldo (c)   25'
Almashtirishlar:
FW 20 Ricardo Quaresma   25'
MF 8 João Moutinho   66'
FW 9 Eder   79'
Menejer:
Fernando Santos
 
GK 1 Hugo Lloris (c)
RB 19 Bacary Sagna
CB 21 Laurent Koscielny   107'
CB 22 Samuel Umtiti   80'
LB 3 Patrice Evra
RM 18 Moussa Sissoko   110'
CM 15 Paul Pogba   115'
CM 14 Blaise Matuidi   97'
LM 8 Dimitri Payet   58'
SS 7 Antoine Griezmann
CF 9 Olivier Giroud   78'
Almashtirishlar:
MF 20 Kingsley Coman   58'
FW 10 André-Pierre Gignac   78'
FW 11 Anthony Martial   110'
Menejer:
Didier Deschamps

Uchrashuvning eng yaxshi oʻyinchisi:
Pepe (Portugaliya)[50]

Yordamchi hakamlar:[36]
Simon Beck (Angliya)
Jake Collin (Angliya)
Toʻrtinchi hakam:
Viktor Kassai (Vengriya)
Qoʻshimcha hakam yordamchilari:
Anthony Taylor (Angliya)
Andre Marriner (Angliya)
Zaxira hakami yordamchisi:
György Ring (Vengriya)

Oʻyin qoidalari[51]

  • 90 minut
  • Agar kerak boʻlsa 30 daqiqa qoʻshimcha vaqt
  • Penaltilar seriyasi agar hisoblar teng boʻlsa
  • Maksimal uchta almashtirish

Statistika

tahrir

Oʻyindan keyingi vaziyatlar

tahrir
 
Pepe (Polshaga qarshi chorak finalda tasvirlangan) uchrashuvning eng yaxshi oʻyinchisi deb topildi.

Portugaliyalik Pepe uchrashuvning eng yaxshi futbolchisi deb topildi.[53][54] Turnirning eng yaxshi futbolchisi mukofoti Griezmannga topshirildi va olti nafar futbolchi, toʻrt nafari Portugaliya va ikki nafari Fransiya terma jamoasi UEFA tomonidan turnirning terma jamoasiga kiritildi.[2] Oʻyin Portugaliyaning Fransiyaga qarshi birinchi raqobatbardosh gʻalabasi boʻldi. 1975-yildan beri Fransiyaga qarshi birinchi umumiy gʻalaba Portugaliyaga birinchi yirik kubogini taqdim etdi.[5][40] Gʻalaba Portugaliyani 2017-yilda Rossiyada boʻlib oʻtadigan FIFA Konfederatsiyalar kubogiga yoʻllanmani qoʻlga kiritishiga yordam berdi.[55]

Finalda gʻalaba qozongan Portugaliya 2004-yilgi turnirda oʻz uyida birinchi finalda magʻlub boʻlganidan oʻn ikki yil oʻtib, Yevropa chempionatida gʻalaba qozongan oʻninchi mamlakat boʻldi.[1] Fransiya 2004-yilda Portugaliyadan keyin finalda magʻlub boʻlgan ikkinchi mezbon jamoa boʻldi.[1] Bu Yevropa chempionatining 90 daqiqalik oʻyindan soʻng durang bilan yakunlangan beshinchi finali va golsiz yakunlangan birinchi final boʻldi.[2][56] Bu chempionat shuningdek, 1960-yildagi ilk finaldan soʻng, gʻoliblar qoʻshimcha taymlarda aniqlangan ikkinchisi final edi.[56]

Turnirdan bir necha hafta oldin „Benfica“ jamoasi bilan shartnoma imzolagan Bavariya futbolchisi Renato Sanches 18 yoshu 328 kun ichida Yevropa chempionligini qoʻlga kiritgan eng yosh futbolchiga aylandi. Keyinchalik Sanches UEFA tomonidan turnirning eng yaxshi yosh futbolchisi deb topildi.[57] Ronaldo gʻalabani „faoliyatimdagi eng baxtli lahzalardan biri“ deb taʼrifladi. . . Bu men uchun noyob daqiqa va unutilmas lahzalar edi."[58][58] Uning taʼkidlashicha, uning jamoasi „Kabutarlar kabi sodda va ilonlar kabi dono“ edi.[42] Uning hamkasbi Didier Deschamps xafa boʻlib, „Asosiy tuygʻu — bu katta umidsizlik“ deb taʼkidladi. Finalda shunday magʻlub boʻlish shafqatsizlikdir".[58] Uning taʼkidlashicha, „Biz oʻz mamlakatimizda Yevro yutib olish uchun noyob imkoniyatni qoʻldan boy berdik. Soʻz yoʻq.“[42] Jamoaning sardori Lloris jamoasi oʻz imkoniyatlaridan unumli foydalana olmaganini, ammo magʻlubiyatda astoydil oʻyin koʻrsatganini tushuntirib, uning raqibini maqtab: „Biz Portugaliyani tabriklashimiz kerak, chunki ular butun mavsum davomida ruhiy jihatdan juda kuchli edi“.[58]

Portugaliya gazetasi Jornal de Notícias gʻalaba „Portugaliya futboli tarixidagi eng buyuk lahza“[59] ekanligini taʼkidladi va A Bola har bir portugaliyalik futbolchini „Qahramon“ deb eʼlon qildi.[59][59] Le Parisien Griezmann turnirni eng yaxshi toʻpurar sifatida yakunlaganidan taskin topdi, buni Michel Platini Yevro-1984dan beri eng yuqori natija ekanligini taʼkidladi.[59] Ispaniyaning Diario AS nashri Portugaliyaning yondashuvini tanqid qilib, ular „Albatta, chiroyli oʻyin yilnomasida qolish uchun futbol oʻynamagan“ degan, Italiyaning „Corriere della Sera“ nashri esa „Ular bu gʻalabaga toʻliq loyiq edi“ deb xabar berdi.[59] Keyinroq Le Monde nashri turnir 1,22 yevro ishlab topgani haqida xabar berdi.[60] Oʻsha nashr 2016-yilgi finalni yevro ligadagi eng yaxshi 30 ta oʻyinda 10-oʻringa qoʻydi.[61]

Keyingi xalqaro turnirda, FIFA Jahon chempionati-2018da, Portugaliya Ispaniyadan keyin ikkinchi oʻrinda guruh bosqichini tugatgandan soʻng, birinchi pley-off bosqichida Urugvayga qarshi oʻyin oʻtkazdi.[62] Deschamps boshqargan Fransiya jamoasi finalda Xorvatiyani 4:2 hisobida magʻlub etib, turnir gʻolibiga aylandi.[63] Portugaliya UEFA Yevro-2020da Yevropa chempionligi unvonini himoya qila olmadi, Belgiyaga 1/8 finalda magʻlub boʻldi va Fransiya ham oʻsha bosqichda Shveysariyadan penaltilar seriyasida magʻlub boʻldi.[64]

Manbalar

tahrir
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Augustyn, Adam; C. Shepherd, Melinda; Chauhan, Yamini; Levy, Michael; Lotha, Gloria; Tikkanen, Amy (19-noyabr 2020-yil). "European Championship". Encyclopædia Britannica. Archived from the original on 29-iyun 2021-yil. https://web.archive.org/web/20210629092747/https://www.britannica.com/sports/European-Championship. Qaraldi: 10-iyul 2021-yil. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 „Euro 2016: all you need to know“. UEFA (21-fevral 2020-yil). 28-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 23-sentabr 2021-yil.
  3. ↑ Stokkermans. „European Championship 2016“. RSSSF (15-oktabr 2020-yil). 12-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-sentabr 2021-yil.
  4. ↑ „Most titles“. UEFA. 2021-yil 7-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-iyun 2021-yil.
  5. ↑ 5,0 5,1 „Portugal national football team: record v France“. 11v11. AFS Enterprises. 21-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-iyun 2021-yil.
  6. ↑ „Mens rankings – 2 Jun 2016“. FIFA. 25-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-sentabr 2021-yil.
  7. ↑ „UEFA Euro 2016 match schedule announced“. UEFA (25-aprel 2014-yil). 3-may 2015-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-iyun 2021-yil.
  8. ↑ „Parc des Princes“. UEFA (1-yanvar 2014-yil). 9-yanvar 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-iyun 2021-yil.
  9. ↑ McCoy. „Euro 2016 venue by venue: France's 10 stadiums for finals“. BBC Sport (6-iyun 2016-yil). 24-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-iyun 2021-yil.
  10. ↑ Sanghera. „Portugal 1–1 Iceland“. BBC Sport (14-iyun 2016-yil). 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  11. ↑ „Portugal 1–1 Iceland“. UEFA. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  12. ↑ Fletcher. „Portugal 0–0 Austria“. BBC Sport (18-iyun 2016-yil). 3-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  13. ↑ „Portugal 0–0 Austria“. UEFA. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  14. ↑ Sanghera. „Hungary 3–3 Portugal“. BBC Sport (22-iyun 2016-yil). 13-iyun 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  15. ↑ „Hungary 3–3 Portugal“. UEFA. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  16. ↑ 16,0 16,1 Chowdhury. „Croatia 0–1 Portugal“. BBC Sport (25-iyun 2016-yil). 24-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  17. ↑ Glendenning. „Croatia 0–1 Portugal: Euro 2016 – as it happened“. The Guardian (25-iyun 2016-yil). 8-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  18. ↑ „Croatia 0–1 Portugal“. UEFA. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  19. ↑ Dawkes. „Poland 1–1 Portugal“. BBC Sport (30-iyun 2016-yil). 22-may 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  20. ↑ „Poland 1–1 Portugal“. UEFA. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  21. ↑ McNulty. „Portugal 2–0 Wales“. BBC Sport (6-iyul 2016-yil). 16-yanvar 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Smyth. „Portugal 1–0 France: Euro 2016 final – as it happened (4 of 4)“. The Guardian (20-fevral 2017-yil). 3-iyul 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  23. ↑ Bevan. „France 2–1 Romania“. BBC Sport (10-iyun 2016-yil). 22-fevral 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  24. ↑ „France 2–1 Romania“. UEFA. 7-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  25. ↑ Jurejko. „France 2–0 Albania“. BBC Sport (15-iyun 2016-yil). 20-yanvar 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  26. ↑ „France 2–0 Albania“. UEFA. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  27. ↑ Begley. „Switzerland 0–0 France“. BBC Sport (19-iyun 2016-yil). 8-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  28. ↑ „Switzerland 0–0 France“. UEFA. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  29. ↑ Hafez. „France 2–1 Republic of Ireland“. BBC Sport (26-iyun 2016-yil). 25-avgust 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  30. ↑ „France 2–1 Republic of Ireland“. BBC Sport. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  31. ↑ Fletcher. „France 5–2 Iceland“. BBC Sport (2016-yil 3-iyul). 24-oktabr 2018-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  32. ↑ „France 5–2 Iceland“. UEFA. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 18-iyun 2021-yil.
  33. ↑ McNulty. „Germany 0–2 France“. BBC Sport (7-iyul 2016-yil). 12-yanvar 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-iyun 2021-yil.
  34. ↑ „Germany 0–2 France“. UEFA. 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 19-iyun 2021-yil.
  35. ↑ „Ball for UEFA Euro 2016 knockout rounds unveiled“. UEFA (20-iyun 2016-yil). 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 31-mart 2020-yil.
  36. ↑ 36,0 36,1 „Clattenburg named referee for UEFA Euro 2016 final“. UEFA (8-iyul 2016-yil). 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 8-iyul 2016-yil.
  37. ↑ „Paris police fire tear gas and water cannons in Euro Cup fan zone“. Canadian Broadcasting Corporation. Thomson Reuters (10-iyul 2016-yil). 11-iyul 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyul 2016-yil.
  38. ↑ Stevens. „Euro 2016: French riot police fire tear gas at supporters as fans told not to travel to Eiffel Tower and Champs Elysees“. The Independent (10-iyul 2016-yil). 2016-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyul 2016-yil.
  39. ↑ „All stops pulled out for closing 'Euro symphony'“. UEFA (10-iyul 2016-yil). 22-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-iyul 2016-yil.
  40. ↑ 40,0 40,1 McNulty. „Portugal 1–0 France (AET)“. BBC Sport (11-iyul 2016-yil). 2016-yil 10-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyul 2016-yil.
  41. ↑ Barkham. „Why the Euro 2016 final was overrun by moths“. The Guardian (11-iyul 2016-yil). 2016-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyul 2016-yil.
  42. ↑ 42,0 42,1 42,2 O'Brien 2021.
  43. ↑ „Portugal v France, 10 July 2016“. 11v11. AFS Enterprises. 1-iyun 2017-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 20-iyun 2021-yil.
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 „Tactical Line-ups – Portugal v France“. UEFA (2016-yil 10-iyul). 2016-yil 16-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2016-yil 10-iyul.
  45. ↑ 45,0 45,1 Smyth. „Portugal 1–0 France: Euro 2016 final – as it happened (3 of 4)“. The Guardian (20-fevral 2017-yil). 19-oktabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyun 2021-yil.
  46. ↑ 46,0 46,1 Smyth. „Portugal 1–0 France: Euro 2016 final – as it happened (2 of 4)“. The Guardian (20-fevral 2017-yil). 8-noyabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyun 2021-yil.
  47. ↑ 47,0 47,1 Smyth. „Portugal 1–0 France: Euro 2016 final – as it happened (1 of 4)“. The Guardian (20-fevral 2017-yil). 15-aprel 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 21-iyun 2021-yil.
  48. ↑ „Focus on European Championship Final referee Mark Clattenburg“. Eurosport (10-iyul 2016-yil). 2-aprel 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-iyun 2021-yil.
  49. ↑ „Full Time Summary – Portugal v France“. UEFA (10-iyul 2016-yil). 16-iyul 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-iyul 2016-yil.
  50. ↑ Kell, Tom. „Portugal spoil France's party with extra-time win“. UEFA (10-iyul 2016-yil). 13-iyul 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-iyul 2016-yil.
  51. ↑ „Regulations of the UEFA European Football Championship 2014–16“. UEFA. 16-iyun 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyul 2016-yil.
  52. ↑ 52,0 52,1 52,2 52,3 „Team statistics“. UEFA (10-iyul 2016-yil). 11-oktabr 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-iyul 2016-yil.
  53. ↑ Kell, Tom. „Portugal spoil France's party with extra-time win“. UEFA (10-iyul 2016-yil). 13-iyul 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 10-iyul 2016-yil.
  54. ↑ „Eder scores winning goal as Portugal stun France to win Euro 2016“. ESPN. 2016-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 11-iyul 2016-yil.
  55. ↑ „Eder's extra-time winner puts Portugal in Confederations Cup“. FIFA (10-iyul 2016-yil). 2016-yil 11-iyulda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 12-iyul 2016-yil.
  56. ↑ 56,0 56,1 Stokkermans. „European Championship“. RSSSF (22-iyul 2021-yil). 17-iyul 2012-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 1-oktabr 2021-yil.
  57. ↑ „Renato Sanches named Young Player of the Tournament“. UEFA (2016-yil 10-iyul). 13-iyul 2016-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 14-iyul 2016-yil.
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 Kell. „Ronaldo: One of the happiest moments of my career“. UEFA (10-iyul 2016-yil). 24-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-sentabr 2021-yil.
  59. ↑ 59,0 59,1 59,2 59,3 59,4 „The world's media react to the UEFA Euro 2016 final“. UEFA (11-iyul 2016-yil). 28-iyun 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-sentabr 2021-yil.
  60. ↑ „L'Euro 2016 a généré 1,22 milliard d'euros de retombées financières“ (fransuzcha). Le Monde (10-yanvar 2017-yil). 14-aprel 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-sentabr 2021-yil.
  61. ↑ Pedro. „Retour sur … Portugal — France 2016 : Eder, Ronaldo et les papillons de nuit“ (fransuzcha). Le Monde (9-iyul 2020-yil). 3-iyul 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-sentabr 2021-yil.
  62. ↑ Morrison. „World Cup 2018 – Match Details“. RSSSF (2-avgust 2018-yil). 28-oktabr 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-sentabr 2021-yil.
  63. ↑ McNulty. „France 4–2 Croatia“. BBC Sport (15-iyul 2018-yil). 25-mart 2019-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 24-sentabr 2021-yil.
  64. ↑ Morrison. „European Championship 2021 (Details Final Tournament)“. RSSSF (22-iyul 2021-yil). 29-sentabr 2021-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 29-sentabr 2021-yil.


Bibliografiya

tahrir

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=UEFA_Yevro-2016_finali&oldid=3973337" dan olindi