Uchinchi qorincha

Uchinchi qorincha sutemizuvchilar miyasi ichidagi qorincha tizimining to'rtta bog'langan qorinchalaridan biri hisoblanadi. Bu ikki ko`rish do`mbog`i orasidagi o`rta miyada, o'ng va chap yon qorinchalar orasidagi o'rta chiziqda hosil bo'lgan yoriqsimon bo'shliq bo'lib, likvor bilan to'ldirilgan^[1].

Uchinchi qorincha orqali intertalamiс sohasiga qo`shiladi, unda talamus neyronlari va ikkita ko'rish do`mbog` bog'lashi mumkin bo'lgan tolalar mavjud.

Tuzilishi

Uchinchi qorincha tor bo`lib, lateral tekislangan, noaniq to'rtburchaklar mintaqa bo'lib, likvor bilan to'ldirilgan va ependimotsitlar bilan qoplangan. U yuqori oldingi burchakda lateral qorinchalar bilan interventrikulyar teshiklar bilan tutashgan va orqa kaudal burchakda miya suv yo`li ( Sylvius suv yo`li ) aylanadi. Interventrikulyar teshiklar lateral chetda joylashganligi sababli, uchinchi qorincha burchagining o'zi oldingi chuqurcha deb nomlanuvchi piyozchani hosil qiladi (u qorincha piyozchasi deb ham ataladi). Qorinchaning tomi koroid plecsusdan iborat bo'lib, tela choroideaning pastki markaziy qismini tashkil qiladi; tela choroideaning yuqori markaziy qismidan darhol yuqorida fornix joylashgan.

Qorinchaning lateral tomoni qorinchalararo teshikning pastki qismidan bosh miya suv yo`lining old tomonigacha bo'lgan sulcus - gipotalamus bo'shlig'i bilan belgilanadi. Bo'g'izning orqa yuqori lateral chegarasi talamusni, sulcusning oldingi pastki tomoni esa gipotalamusni tashkil qiladi. Intertalamic qo`shilish odatda qorinchaning talamus qismi orqali tunnel bo'lib, talamusning chap va o'ng yarmini birlashtiradi, garchi u ba'zan bo'lmacha yoki qorincha orqali bir necha tunnelga bo'linadi; Hozircha noma'lum nerv tolalari chap va o'ng talamus o'rtasida yopishqoqlik orqali o'tadi (u comissuradan ko'ra churraga ko'proq o'xshaydi).

Qorinchaning orqa chegarasi birinchi navbatda epitalamusni tashkil qiladi. Orqa chegaraning yuqori qismi habenular comissurani, markaziy qismida esa uyquni nazorat qiluvchi va yorug'lik darajasiga ta'sir qiluvchi g`urrasimon bezni tashkil qiladi. G`urrasimon bezning kaudal qismi - posterior comissura ; nerv tolalari qo'shni o'rta miyadan orqa comissuraga yetib boradi, ammo ularning keyingi aloqasi hozircha noaniq. Comissuralar orqa qorincha chegarasi shakliga konkavlik hosil qiladi, bu esa habenular ustidagi g`urrausti chuqurchaga habenular va posterior comissuralar o'rtasida chuqurroq g`urrasimon chuqurchaga sabab bo'ladi; chuqurchalar g`urrasimon chuqurchaning epifiz bilan chegaralanganligi sababli shunday nomlanadi.

Uchinchi qorinchaning gipotalmic qismi (yuqori o'ng) va uning atrofidagi tuzilmalar

Qorinchaning old devori lamina terminalisni hosil qilib, uning ichidagi qon tomir qonning osmotik muvozanatini nazorat qilib tartibga soladi; bosh miya laminadan (plastinka) tashqarida yotadi va uning bir oz konkav shaklga ega bo'lishiga olib keladi. Optic chuqurcha - lamina terminalisning pastki uchini belgilaydi, ko`rik nervi kesishmasi darhol qo'shni qavatni hosil qiladi.

Ko`ruv nervi kesishmasining darhol orqa tomonidagi qavatning qismi pastga va biroz oldinga cho'zilib, tunnelni hosil qiladi; tunnelga olib boradigan chuqurchaga quyg`ich chuqurchalar deb ataladi. Tunnelning chegarasi - gipotalamusdan nerv tolalari to'plamini tashkil etuvchi kulrang do`mboq . Tunnel gipofiz bezining orqa bo'lagida tugaydi, shuning uchun u kulrang do`mboq orqali gipotalamus bilan uzviy bog'langan. Venoz sinus ( dumaloq sinus ) kulrang do`mboqning yuqori qismini o'rab oladi; dairesel sinus, aslida, orqa va old <i>kaverna orasidagi</i> sinus bilan birlashtirilgan ikki lateral kavernoz sinus oddiygina bir qismidir.

So`rg`ichsimon tanalar kulrang do`mbog`ning pastki qavatini hosil qilib, fornixs va gipotalamus o'rtasidagi bog'lanish vazifasini bajaradi. So`rg`ichsimon tananing orqa tomonida qorincha miya suv yo`lining ochilishiga aylanadi, pastki chegaralari esa o'rta miya oyoqchalarining (ba'zan tarixda miya poyasi deb ataladi) ga aylanadi.

Rivojlanishi

Uchinchi qorincha, miyaning qorincha tizimining boshqa qismlari singari, nerv naychasining nerv kanalidan rivojlanadi. Xususan, u nerv naychasining eng tumshuq tomonidan kelib chiqadi, u dastlab oldingi miyaga aylanadi. Lamina terminalis - bu nerv naychasining tumshuq tomoni tugashi. Taxminan besh hafta o'tgach, oldingi miyaning turli qismlari bir-biridan aniq rivojlanish yo'llarini o'tkaza boshlaydi - tumshuq tomon qanchalik ko'p bo'lsa, oxirgi miya bo'ladi, kaudal qismi esa oraliq miya aylanadi^[2]. Oxirgi miya asta-sekin dorsal yoki qorin bo'shlig'iga qaraganda ko'proq lateral ravishda kengayadi va uning nerv naychasining qolgan qismi bilan aloqasi interventrikulyar teshikka qisqaradi. Oraliq miya bir tekisda kengayadi, lekin oraliq miyadan kaudal kanal tor bo'lib qoladi. Uchinchi qorincha oraliq miyaning kengayuvchi kanalidan hosil bo'lgan bo'shliqdir.

Qorinchaning gipotalamus sohasi nerv naychasining qorin bo'shlig'idan, ko`ruv do`mbog`i sohasi esa dorsal qismidan shakllanadi; do`mboq devori qalinlashadi va mos ravishda gipotalamus va talamusga aylanadi. Qorinchaning gipotalamus sohasi homila rivojlanishning 5-haftasida qorin bo'shlig'ining kengayishi boshlanadi, infundibulum va orqa gipofizni hosil qiladi; stomodeum (keyinchalik og'iz) dan o'simta asta-sekin unga qarab cho'zilib, oldingi gipofiz bezini hosil qiladi.

Optik chuqurlik homila rivojlanishining 6-haftaning oxiriga kelib sezilarli o`zgarish kuzatiladi, bu vaqtda qorincha chegarasining orqa qismida egilish ajralib turadi. Bukilishning oldingi qismi, qorinchaning medial oqra qismi tekislana boshlanadi va sekretor (ya'ni xoroid plecsus) bo'lib, qorincha tomini hosil qiladi. Burilishning kaudal, qorincha chegarasi epitalamusni hosil qiladi va parietal suyagi tomon cho'zila boshlaydi (pastki umurtqali hayvonlarda u parietal ko'zga aniqroq tarqaladi); oraliqdagi masofa g`urrasimon bezni hosil qiladi.

Klinik ahamiyati

Uchinchi qorincha ostida gipotalamus tuzilmalari hosil bo'ladi va bu endoskopik uchinchi ventrikulostomiya deb ataladigan jarayon so`rg`ichsimon bezlari va gipofiz bezi oralig`i jarrohlik yo'li bilan ochilishi mumkin. Bosh istisqosiga sabab bo'lgan qo'shimcha suyuqlikni chiqarish uchun endoskopik uchinchi ventrikulostomiya qilish mumkin.

Bir qator tadqiqotlar qorincha kengayishining asosiy sabab depressiya, ayniqsa uchinchi qorincha kengayishi bilan bog'liqligi isbotlangandi^[3]. Ushbu kuzatuvlar kengaygan qorinchaga tutashgan miya mintaqalarida nerv to'qimalarining yo'qolishini ko'rsatadi, bu esa sitokinlar va neyrodegeneratsiyaning tegishli vositachilari kasallikning paydo bo'lishida asosiy rol o'ynashi mumkinligi haqidagi gipotezalarga olib keladi^[4]^[5]^[6].

Chordoid glioma - uchinchi qorinchada paydo bo'lishi mumkin bo'lgan kam uchraydigan o'sma^[7].

Manbalar

↑ Singh, Vishram. Textbook of Anatomy Head, Neck, and Brain ; Volume III, 2nd, Elsevier, 2014 — 386–387-bet. ISBN 9788131237274.
↑ Le, Tao. First Aid for the USMLE Step 1: 2010 20th Anniversary Edition. USA: The McGraw-Hill Companies, Inc., 2010 — 126-bet. ISBN 978-0-07-163340-6.
↑ Sheline, Yvette (August 2003). „Neuroimaging studies of mood disorder effects on the brain“. Biological Psychiatry. 54-jild, № 3. 338–352-bet. doi:10.1016/s0006-3223(03)00347-0. PMID 12893109. Qaraldi: September 25, 2013.
↑ Manji, Husseini K.; Quiroz, Jorge A.; Sporn, Jonathan; Payne, Jennifer L.; Denicoff, Kirk; Gray, Neil A.; Zarate Jr., Carlos A.; Charney, Dennis S. (April 2003). „Enhancing neuronal plasticity and cellular resilience to develop novel, improved therapeutics for difficult-to-treat depression“. Biological Psychiatry. 53-jild, № 8. 707–742-bet. doi:10.1016/s0006-3223(03)00117-3. PMID 12706957. Qaraldi: September 25, 2013.
↑ Miller, A. H.; Maletic, V.; Raison, C. L. (2009). „Inflammation and its discontents: the role of cytokines in the pathophysiology of major depression“. Biological Psychiatry. 65-jild, № 9. 732–741-bet. doi:10.1016/j.biopsych.2008.11.029. PMC 2680424. PMID 19150053.
↑ Raison, C. L.; Capuron, L.; Miller, A. H. (2006). „Cytokines sing the blues: inflammation and the pathogenesis of depression“. Trends in Immunology. 27-jild, № 1. 24–31-bet. doi:10.1016/j.it.2005.11.006. PMC 3392963. PMID 16316783.
↑ Bongetta, D; Risso, A; Morbini, P; Butti, G; Gaetani, P (28 May 2015). „Chordoid glioma: a rare radiologically, histologically, and clinically mystifying lesion“. World Journal of Surgical Oncology. 13-jild. 188-bet. doi:10.1186/s12957-015-0603-9. PMC 4453048. PMID 26018908.

[Singh-1] Singh, Vishram. Textbook of Anatomy Head, Neck, and Brain ; Volume III, 2nd, Elsevier, 2014 — 386–387-bet. ISBN 9788131237274.

[2] Le, Tao. First Aid for the USMLE Step 1: 2010 20th Anniversary Edition. USA: The McGraw-Hill Companies, Inc., 2010 — 126-bet. ISBN 978-0-07-163340-6.

[3] Sheline, Yvette (August 2003). „Neuroimaging studies of mood disorder effects on the brain“. Biological Psychiatry. 54-jild, № 3. 338–352-bet. doi:10.1016/s0006-3223(03)00347-0. PMID 12893109. Qaraldi: September 25, 2013.

[4] Manji, Husseini K.; Quiroz, Jorge A.; Sporn, Jonathan; Payne, Jennifer L.; Denicoff, Kirk; Gray, Neil A.; Zarate Jr., Carlos A.; Charney, Dennis S. (April 2003). „Enhancing neuronal plasticity and cellular resilience to develop novel, improved therapeutics for difficult-to-treat depression“. Biological Psychiatry. 53-jild, № 8. 707–742-bet. doi:10.1016/s0006-3223(03)00117-3. PMID 12706957. Qaraldi: September 25, 2013.

[5] Miller, A. H.; Maletic, V.; Raison, C. L. (2009). „Inflammation and its discontents: the role of cytokines in the pathophysiology of major depression“. Biological Psychiatry. 65-jild, № 9. 732–741-bet. doi:10.1016/j.biopsych.2008.11.029. PMC 2680424. PMID 19150053.

[6] Raison, C. L.; Capuron, L.; Miller, A. H. (2006). „Cytokines sing the blues: inflammation and the pathogenesis of depression“. Trends in Immunology. 27-jild, № 1. 24–31-bet. doi:10.1016/j.it.2005.11.006. PMC 3392963. PMID 16316783.

[Bongetta-7] Bongetta, D; Risso, A; Morbini, P; Butti, G; Gaetani, P (28 May 2015). „Chordoid glioma: a rare radiologically, histologically, and clinically mystifying lesion“. World Journal of Surgical Oncology. 13-jild. 188-bet. doi:10.1186/s12957-015-0603-9. PMC 4453048. PMID 26018908.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]