Vikipediya

Ultimate Fighting Championship

K Fighting Championship (ruscha: Абсолютный бойцовский чемпионат — Ultimate Fighting Championship) Amerika Qoʻshma Shtatlarining Las-Vegas shahrida joylashgan aralash yakkakurashlar (shuningdek, MMA nomi bilan ham tanilgan) bilan shugʻullanuvchi sport tashkiloti (inglizcha: Mixed Martial Arts). Bu tashkilot butun dunyo boʻylab eng sara sportchilarni raqobatlashishi uchun tashkil etilgan boʻlib, „Endeavour Group Holdings“ shoʻba korxonasi „Zuffa“ kompaniyasiga tegishli hisoblanadi va ular tomonidan boshqariladi.

1993-yilda Denverda oʻtkazilgan birinchi turnirning muvaffaqiyati yangi musobaqalarni oʻtkazishga turtki boʻlgan, ammo Nevada shtatining bosimi ostida kompaniya qoidalarni sezilarli darajada oʻzgartirishga majbur boʻldi va musobaqani tomoshadan sportga aylanishiga olib keldi[1].

2001-yilda Station Casinos egalari Lorenzo va Frank Fertittalar tomonidan sotib olinganidan va sobiq boks promouteri Dana Uayt tashkilot prezidenti etib tayinlanganidan soʻng, KFC AQSh va boshqa mamlakatlarda agressiv kengayishini boshladi.

2007-yilda Yaponiyaning Pride Fighting Championships tashkiloti asosiy raqibi sotib olinganidan soʻng, UFC aralash yakkakurash janglarining dunyodagi eng yirik targʻibotchilaridan biriga aylangan[2].

2012-yil holatiga koʻra, UFC dunyoning eng yaxshi MMA jangchilariga mezbonlik qilgan[3]. Shuningdek, janglar 130 mamlakatda 20 xil tilda translyatsiya qilib efirga uzatiladi[4].

Sakkizburchak (yoki oktagon) — janglar oʻtkaziladigan qafas UFC ramziga aylangan va birinchi turnirdan beri oʻzgarmagan.

Dastlabki UFC turnirlari ochiq vazn toifasida oʻtkazilgan va UFC 3 turnirida Keyt Xekni va Emmanuel Yarboro oʻrtasidagi jangda boʻlgani kabi, ikki jangchi oʻrtasidagi vazn farqi baʼzan 180 kilogrammga yetgan[5][6][7]. Biroq, UFC janglari boʻy va vazn gʻalaba uchun hal qiluvchi omil emasligini tez-tez isbotlab turgan.

Qarama-qarshilik va islohotTahrirlash

Islohotlardan oldin senator Jon Makkeyn UFCga faol qarshilik qilgan

UFC oʻzining yangiligi, realizmi va ommaviy axborot vositalarida keng yoritilishi tufayli deyarli darhol ommaviy mashhurlikka erishgan. Janglarning shafqatsizligi va targʻib qilish usullari, xususan, turnirlarni „qoidalarsiz janglar“ deb reklama qilish orqali tezda tanqidiy eʼtiborni tortgan[8]. Senator Jon Makkeynga birinchi UFC tadbirining lentasi yuborilganida, Makkeyn darhol bu turnirni jirkanch deb hisoblagan. Makkeyn shaxsan UFCni taqiqlash uchun faol qarshilik olib borgan va buni „odamlarning xoʻroz urishishi“ deb atagan. Makkeyn AQShning 50 ta shtatlarining hukumatlariga turnirni taqiqlashni soʻrab xatlar yuborgan[9].

UFC shuningdek, boshqa shtatlarda, jumladan Ayova, Missisipi, Luiziana, Vayoming va Alabamada raqobatni davom ettirib, davlat sport qoʻmitalari bilan ishlashda davom etgan.

„Zuffa“ni sotib olishTahrirlash

 
Dana Uayt 2001 yildan beri UFCning amaldagi prezidenti.

Janglar oʻtkazish uchun ruxsat olish bilan uzoq sinovlardan soʻng, SEG bankrotlik yoqasida qolgan. 2001-yilda kompaniya sobiq boks promouteri Dana Uayt va „Station Casinos“ rahbarlari Frank va Lorenzo Fertittadan UFCni sotib olish taklifini oldi. Bir oy oʻtgach, 2001-yil yanvar oyida Fertitta UFC tomonidan maxsus yaratilgan „Zuffa“ kompaniyasi orqali 2 million dollarga sotib olindi (italyancha: zuffa — kurash)[10].

 
Nyu-Yorkdagi Tayms maydonida Chak Liddell va Rashad Evans ishtirokidagi UFC 88 posteri.

2007-yil mart oyida UFC va yaponiyalik raqib „Pride Fighting Championships“ kelishuvni eʼlon qildi, natijada aka-uka Fertitta va UFC Pride aktivlarini 70 million dollardan kamroqqa sotib olishgan[11][12].

„Strikeforce“ sotib olinishiTahrirlash

2011-yil mart oyida Dana Uayt „Strikeforce“ni sotib olganini eʼlon qilgan. Uaytning fikriga koʻra, „Strikeforce“ avvalgidek ishlashda davom etadi[13]. Biroq, u hozirda ishlamasligini maʼlum qilgan.

EBITDA (foizlar, soliqlar va amortizatsiyadan oldingi daromad) 2005 va 2006-yillar orasida ikki baravardan koʻproq oʻsdi, bu 2006-yilda daromadning 40 % dan ortigʻini tashkil etdi. „Wrestling Observer Newsletter“ sharhlovchisi Deyv Meltzerning soʻzlariga koʻra, „Zuffa“ 2006-yilda 190 million dollar ishlab, 76 million dollar foyda koʻrgan (soliqlardan oldin) [14].

QoidalarTahrirlash

 
Politsiya zobiti Jon Makkarti (chapda) oʻz faoliyati davomida 535 ta jangni nazorat qilgan oktagonda hakam sifatida mashhurlikka erishgan.

UFC uchun amaldagi qoidalar dastlab Nyu-Jersi sport boshqaruvi departamenti tomonidan oʻrnatilgan[15]. Nyu-Jersida qabul qilingan „Aralash jang sanʼatining yagona qoidalari“ Nevada, Luiziana va Kaliforniyada ham tasdiqlangan. Ushbu qoidalar Qoʻshma Shtatlardagi boshqa promoshinlari tomonidan qoʻllanilib, ushbu shartlarni qabul qilgan shtatlar uchun majburiy boʻlib qolgan va shu bilan professional MMA sportchilari uchun „de-fakto“ standart qoidalar roʻyxati shakllantirilgan.

RaundlarTahrirlash

UFC musobaqasining har bir bosqichi besh daqiqa davom etadi. Chempionlik uchun o‘yinlar (chempionlik kamari uchun) yoki asosiy musobaqalar uchun jang davomiyligi besh raund, oddiy o‘yinlar uchun esa uch raund deb belgilangan. Davralar orasida bir daqiqalik tanaffus mavjud.

Ogʻirlik toifalariTahrirlash

2016-yil yanvar holatiga koʻra UFCda 9 ta vazn toifasi mavjud boʻlgan (nomdor boʻlmagan janglarda yarim kilogrammdan ortiq vaznga ruxsat berilgan):

Ogʻirligi (kg) Ogʻirligi (lbs) Oʻzbekcha turkum nomi Ingliz turkumi nomi Qavat
93 — 120 206 — 265 Ogʻir vazn Heavyweight Erkak
84 — 93 186 — 205 engil ogʻir vazn Light heavyweight Erkak
77 — 84 171 — 185 Oʻrtacha vazn Middleweight Erkak
70 — 77 156 — 170 Yarim oʻrta vazn Welterweight Erkak
66 — 70 146 — 155 Engil vazn Lightweight Erkak
61 — 66 136 — 145 Tuk ogʻirligi Featherweight Erkak Ayol
57 — 61 126 — 135 Ogʻir vazn Bantamweight Erkak Ayol
53 — 57 116 — 125 Parvoz vazni Flyweight Erkak Ayol
48 — 52 106 — 115 Minimal vazn Strawweight Ayol
Ogʻirligi (kg) Ogʻirligi (lbs) Ruscha turkum nomi Ingliz turkumi nomi
120 dan 266 dan ogʻir vaznli Super Heavyweight

QoidabuzarliklarTahrirlash

Nevada shtati Atletika komissiyasi hozirda quyidagi qoidabuzarliklar roʻyxatini tuzgan:

Toʻliq roʻyxat
  • Bosh zarbalari
  • Har qanday yoʻl bilan koʻzlarni ochish
  • tishlash
  • Soch tortish
  • Barmoqlarni yonoqda ushlash
  • Barmoqlarni tanadagi teshiklarga tiqiish (burun, quloq va boshqalar).)
  • Raqibni kesish yoki jarohatlash
  • Kichik boʻgʻinlar (barmoqlar) bilan manipulyatsiyalar
  • Orqa miya yoki boshning orqa qismiga zarbalar
  • Tirsakning oʻtkir nuqtasi yordamida pastga zarba berish (shuningdek, „oʻn ikki-olti“ deb ham ataladi)
  • Tomoqqa har qanday yoʻl bilan urish, traxeyani ushlash
  • Terini choʻzish, chimchilash yoki burish
  • Klavikula tutqichi
  • Moyil raqibni boshiga tepish
  • Moyil raqibni tizzalari bilan boshiga urish
  • Moyil qolgan raqibni oyoq osti qilish
  • Buyrak tovoniga urish
  • Raqibni boshi yoki boʻyni bilan teskari qilib yerga urish
  • Raqibni ring yoki oʻralgan maydondan tashqariga uloqtirish
  • Raqibning shorti yoki qoʻlqopini ushlab turish
  • Raqibga tupurish
  • Raqibga shikast yetkazishi mumkin boʻlgan sportchiga xos boʻlmagan xatti-harakatlar
  • Devordan ushlab olish
  • Ringda yoki oʻralgan maydonda soʻkinish
  • Tanaffus vaqtida raqibga hujum qilish
  • Hakam nazoratidagi raqibga hujum qilish
  • Raund tugashini eʼlon qilgan gongdan keyin raqibning hujumi
  • Hakamning koʻrsatmalariga yomon niyatli eʼtiborsizlik
  • Ikkilanish, raqib bilan aloqa qilmaslik, qasddan yoki qasddan ogʻiz qoʻriqchisini tupurish yoki yaralangandek tuyulish.
  • Halqa burchagi yordamida shovqin
  • Oʻyin davomida sochiqni tashlash.

Moliyaviy mukofotlashTahrirlash

Qoidaga koʻra, UFC jangchilari barqaror maosh olmaydilar va ularning daromadlari shartnoma shartlariga qarab oʻzgaradi. Taniqli boʻlmagan jangchilar 4000 dollargacha daromad olishlari mumkin[16]. Chempionlar va mashhur jangchilar esa har bir jang uchun 1 million dollargacha daromad olishlari mumkin[17][18]. Har bir jang uchun 1 million dollar olgan birinchi jangchi irlandiyalik Konor Makgregor boʻlgan[19]. Oʻsha yillarda Konor har bir jang uchun 3 million dollar ishlab olgan birinchi jangchi boʻlgan[20]. Jangchining oʻzi murabbiylar, menejerlar, burchaklar va boshqalar xizmatlarini toʻlash uchun javobgardir. Koʻpgina jangchilar homiylik orqali ham pul ishlashadi, bu koʻpincha asosiy toʻlovdan ancha ortadi[16].

Shuningdek, „Tunning ijrosi“ (2 ta mukofot) va „Tunning eng yaxshi jangi“ (ikkala ishtirokchi ham mukofotlanadi) uchun asosiy to‘lov ustiga 50 000 dollar bonus tizimi ham mavjud.

Hozirgi chempionlarTahrirlash

(2022-yil 23-avgust holatidagi maʼlumotlar)

Boʻlim Chempion Gʻoliblik sanasi Himoya soni
Erkaklar
Ogʻir vazn  Frensis Ngannou 2021-yil 27-mart (UFC 260) 1
Yengil ogʻir vazn  Jiri Prochazka 2022-yil 11-iyun (UFC 275) 0
Oʻrta vazn braziliya

Alex Pereira

2022-yil 12-noyabr (UFC 281) 0
Yarim oʻrta vazn   Leon Edvards 2022-yil 20-avgust (UFC 278) 0
Yengil vazn   Islam Mahachev 2022-yil, 22-oktabr (UFC 280) 0
Tuk ogʻirligi   Aleksandr Volkanovskiy 2019-yil 15-dekabr (UFC 245) 2
o'ta yengil vazn   Aljameyn Sterling 2021-yil, 6-mart (UFC 259) 1
Parvoz vazni  Deiveson Figueiredo 2022-yil 26-yanvar (UFC 270) 0
Ayollar
Tuk ogʻirligi  Amanda Nunes 2018-yil 30-dekabr (UFC 232) 2
Ogʻir vazn   Amanda Nunes 2021-yil 11-dekabr (UFC 269) 0
Parvoz vazni Valentina Shevchenko 2018-yil 8-dekabr (UFC 231) 6
Minimal vazn AQS

Rose Namajunas

2021-yil 25-aprel (UFC 261) 1

ManbalarTahrirlash

  1. ↑ „From Sport to Spectacle“. 20-avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 19-avgust 2010-yil.
  2. ↑ „The History of MMA“ (26-dekabr 2009-yil). — „Meanwhile, numerous events have sprung up and then folded after making brief attempts to challenge the UFC as the world’s biggest event.“. 29-yanvar 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 18-08--2008.
  3. ↑ „Sherdog Rankings“. 13-may 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 9-avgust 2010-yil.
  4. ↑ „UFC Inks TV Deal with Asia's ASN HD Sportst“ (9-mart 2010-yil). 20-avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 9-avgust 2010-yil.
  5. ↑ „Fight card for UFC 3“. Sherdog. 15-yanvar 2007-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 5-dekabr 2006-yil.
  6. ↑ „Fighter profile for Keith Hackney“. Sherdog. 7-fevral 2007-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 5-dekabr 2006-yil.
  7. ↑ „Fighter profile for Emmanuel Yarborough“. Sherdog. 30-aprel 2007-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 5-dekabr 2006-yil.
  8. ↑ „The How the Ultimate Fighting Championship Works“. 29-yanvar 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-avgust 2010-yil.
  9. ↑ Plotz, David „Fight Clubbed“. Slate.com (7-noyabr 1999-yil). 29-yanvar 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-mart 2007-yil.
  10. ↑ Granatstein, Solly „Mixed Martial Arts: A New Kind Of Fight“. CBS News (10-dekabr 2006-yil). 29-yanvar 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 11-dekabr 2006-yil.
  11. ↑ „UFC buys Pride for less than $70M“ (27-mart 2007-yil). 29-yanvar 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 15-avgust 2010-yil.
  12. ↑ The Hot List, ESPNews, data efira 27 marta, 2007
  13. ↑ „Zuffa Purchases Strikeforce“ (11-mart 2011-yil). 20-avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 12-mart 2011-yil.
  14. ↑ Swift, Adam „Behind the Curtain: Zuffa's Finances Come Into Focus“. 30-oktabr 2020-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-avgust 2010-yil.
  15. ↑ „Mixed Martial Arts Unified Rules of Conduct, Additional Mixed Martial Arts Rules“. 29-yanvar 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 3-aprel 2006-yil.
  16. ↑ 16,0 16,1 „More money than meets the eye in the UFC“. — „At the UFC show, the lowest base pay for any of the 18 fighters on the card was the $4, 000 that Kyle Bradley made“. 29-yanvar 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 20-avgust 2010-yil.
  17. ↑ „UFC 76 Salaries: Chuck Liddell Earns $500000; Jardine Gets 194000“. 20-avgust 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi.
  18. ↑ „UFC 88 fighter salaries: Despite KO loss, Chuck Liddell top earner“. 29-yanvar 2011-yilda asl nusxadan arxivlandi.
  19. ↑ „Зарплаты участников UFC 196: Макгрегор - первый боец UFC, заработавший 21 млн“. www.bloodandsweat.ru. Qaraldi: 25-mart 2016-yil.
  20. ↑ „Конор Макгрегор получит гарантированную часть гонорара за UFC 202 в размере 3 миллионов долларов, его соперник Нэйт Диас— 2 миллиона. Энтони Джонсон— 135 тысяч и столько же за победу. Гловер Тейшейра— 65 тыс. +65 тыс., Дональд Серроне 85 тыс. +85 тыс.“ (21-avgust 2016-yil). 21-avgust 2016-yilda asl nusxadan arxivlandi. Qaraldi: 21-avgust 2016-yil. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Ultimate_Fighting_Championship&oldid=3535473" dan olindi