Vaterite

Vaterit minerali, kalsiy karbonatning polimorfidir (CaCO₃). U nemis mineralogi Geynrix Vater sharafiga nomlangan. U mukaltsiy karbonat (m-CaCO₃) sifatida ham tanilgan. Vaterit olti burchakli kristall tizimga tegishli, kaltsit esa trigonal va aragonit ortorombikdir.

Vaterit, aragonit kabi, yer yuzasida atrof-muhit sharoitida kalsiy karbonatning metastabil fazasi hisoblanadi. Kalsit yoki aragonitga qaraganda kamroq barqaror boʻlganligi sababli, vaterit bu fazalardan biriga qaraganda yuqori eruvchanlikka ega. Shuning uchun, vaterit suvga taʼsir qilgandan soʻng, u kalsitga (past haroratda) yoki aragonitga (yuqori haroratda: ~ 60) aylanadi. Masalan, eritma vositasida vateritdan kalsitga oʻtish sodir boʻladi, bu yerda vaterit eriydi va keyinchalik Ostvald pishib yetish jarayoni yordamida kalsit sifatida choʻkadiga oʻtadi.

Biroq, vaterit tabiiy ravishda mineral buloqlarda, organik toʻqimalarda, oʻt toshlarida, buyrak toshlarida va oʻsimliklarda ham uchraydi. Bunday sharoitda baʼzi aralashmalar (metall ionlari yoki organik moddalar) vateritni barqarorlashtirishiga va uning kalsit yoki aragonitga aylanishiga toʻsqinlik qilishi mumkin.

Vaterit odatda rangsiz boʻladi.

Vaterit baʼzi aragonit qobiqli mollyuskalarda (masalan gastropodlar) tabiiy yoki eksperimental sabab boʻlgan qobiq shikastlanishini tiklaydigan birinchi mineral konlar sifatida ishlab chiqarishi mumkin. Qobiqning keyingi choʻkishi aragonit shaklida sodir boʻladi!

2018-yilda vaterit Kembrij universiteti botanika bogʻida Saxifraga barglarida hosil boʻlgan konning tarkibiy qismi sifatida aniqlangan.

Vateritning kristall tuzilishi

San-Vito (Monte-Somma, Italiya) vateritilari mikrokristalli bo'lib, eng katta kristallari 2 mm dan past. Bu vaterit aragonitdan keyin epitaktik hisoblanadi. Kristal uning ichida uchlik aragonitni o'z ichiga oladi. Uning oxirida aragonit uchligining egizak tikuvlari yaxshi ko'rinadi.

• Monogdrokalsit, CaCO3 · H2O
• Ikaite, CaCO3 · 6H2O
• Minerallar roʻyxati
• Odamlar nomi bilan atalgan foydali qazilmalar roʻyxati