William Allen White - amerikalik gazeta muharriri, siyosatchi, muallif, (1868-yil 10-fevral – 1944-yil 29-yanvar). U bundan tashqari Progressiv harakat rahbari ham boʻlgan edi. 1896-yildan vafoti orasida White Oʻrta Amerikaning vakili boʻldi.

William Allen White
Tavalludi 10-fevral 1868-yil
Emporia, Kansas, United States
Vafoti 29-yanvar 1944-yil(1944-01-29)
(75 yoshda)
Emporia, Kansas
Fuqaroligi AQSh
Kasbi Newspaper editor, author
Turmush oʻrtogʻi Sallie Lindsay
Bolalari William Lindsay White, Mary
Imzosi

1937-yilda Kansas tahririyat assotsiatsiyasi tomonidan uning sharafiga uyushtirilgan ziyofatda u Kansas matbuotining "eng sevimli va eng taniqli aʼzosi" deb ataldi[1]:39

Yoshligi tahrir

White Kansas shtatining Emporiya shahrida tugʻilgan va ota-onasi Allen va Mary Ann Hatten White bilan El Doradoga (Kansas) koʻchib oʻtgan va u yerda bolaligining koʻp qismini oʻtkazgan. U hayvonlarni va kitob oʻqishni yaxshi koʻrardi[2][3]. U Emporia kolleji va Kanzas universitetida oʻqigan va 1889-yilda Kansas City Star gazetasida muharrir yozuvchisi sifatida ish boshlagan.

Respublikachilar 1896-yildagi qizgʻin kurashlar ostida boʻlib oʻtgan prezidentlik saylovlarida William McKinleyni qoʻllab-quvvatlash uchun tahririyatning yuz minglab nusxalarini yuborib, Whitega milliy taʼsir koʻrsatdi.

 
tax. White 1920–1925-yillarda

Oʻzining iliq hazil tuygʻusi, soʻzli tahririy qalami va hayotga gʻayrioddiy munosabati bilan Uayt tez orada butun mamlakat boʻylab tanildi. Uning "Gazette" tahririyati koʻplab qayta nashr etilgan, u George Matthew Adams xizmati tomonidan sindikatlangan siyosat haqida hikoyalar yozgan va u koʻplab kitoblarni, jumladan Woodrow Wilson va Calvin Coolidgening tarjimai hollarini nashr etdi. "Kansasga nima boʻldi?" va "Mary White" (1921-yilda 16 yoshli qizining oʻlimiga bagʻishlangan hurmat) uning eng mashhur yozuvlari edi. Mahalliy miqyosda u Emporia uchun eng katta kuchaytiruvchi sifatida tanilgan.

Kichik shahar ideallari tahrir

Oʻzining roman va hikoyalarida White kichik shaharcha haqidagi gʻoyasini ijtimoiy oʻzgarishlarni tushunish va jamiyat zarurligini targʻib qilish uchun metafora sifatida rivojlantirdi[4]. U oʻz fikrlarini kichik shaharcha nuqtai nazaridan bildirgan boʻlsa-da, u oʻz ritorikasini rivojlanayotgan shahar Amerikasining ehtiyojlari va qadriyatlariga moslashtirdi. Birinchi jahon urushidan keyingi dunyoning kinikligi uning xayoliy adabiyotini susaytirdi, ammo umrining oxirigacha u kichik shaharlar jamoasi haqidagi qarashlarini targʻib qilishda davom etdi. U asosiy koʻchada biznes egasiga tahdid sifatida zanjir doʻkonlari va pochta buyurtma firmalariga qarshi chiqdi. Buyuk Depressiya uning kooperativ, fidoyi, oʻrta sinf Amerikaga boʻlgan ishonchini silkitdi. Koʻpgina eski progressivlar singari, uning Yangi kelishuvga munosabati ikki xil edi: Prezident Franklin D. Roosevelt mamlakatga gʻamxoʻrlik qildi va shaxsan jozibador edi, ammo White oʻz echimlarini tasodifiy deb hisobladi. White 1940-yilga kelib, xorijiy tahdidlar oldida mamlakat eski ideallar ortida birlashganini koʻrdi[5].

Siyosati tahrir

 
Vaqt muqovasi, 1924-yil 6-oktyabr

White Kansasdagi Progressiv harakatning yetakchisiga aylandi va 1912-yilda temir yoʻllarga qarshi turish uchun Kansas Respublika Ligasini tuzdi[6]. WhiteTheodore Rooseveltga 1912-yilgi prezidentlik saylovlarida amaldagi respublikachi prezident William Howard Taft atrofidagi konservativ kuchlarga qarshi Progressiv (Bull-Moose) partiyasini tuzishda yordam berdi[7].

Qizil qoyalarga mashhur mehmonlar (Emporiyadagi Oq oila uyi) tahrir

 
William Allen Oq uyi, Kansas shtatidagi tarixiy joy

Oʻlimidan keyingi mukofotlari tahrir

 
Kansas shtatining Topeka shahridagi shtat kapitolidagi oq haykal

Emporiya shahri Ikkinchi Jahon urushi paytida 25 000 dollarlik urush obligatsiyalarini yigʻdi va 1945-yil boshida B-29 bombardimonchi samolyotiga nom berish huquqini oldi. Ajablanarlisi shundaki, ular buni oʻzlarining eng mashhur fuqarolari William Allen White sharafiga nomlashni tanladilar. Ushbu bombardimonchi ekipaj bilan Tinch okeanining janubidagi Tinian oroliga yuborilgan va Enola Gay boʻlgan oʻsha bombardimonchilar eskadronining bir qismi edi.

Ikkinchi jahon urushi paytida William Allen White Liberty kemasi 1944-yil 8-mayda Kaliforniyaning Richmond shahridan suvga tushirildi[8].

1946-yilda vafotidan keyin nashr etilgan uning tarjimai holi 1947-yilda Biografiya yoki avtobiografiya boʻyicha Pulitzer mukofotiga sazovor boʻldi.

 
AQSh pochta markasi, 1948-yil

Manbalar tahrir

  1. Kendall, M. Sue.. Rethinking Regionalism: John Steuart Curry and the Kansas Mural Controversy. Washington, D.C.: Smithsonian Institution Press, 1986. ISBN 0-87474-568-3. 
  2. „William Allen White House: History“. Kansas State Historical Society (2008). 8-aprel 2008-yilda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-mart 2008-yil.
  3. „William Allen White Biography“. Kansas University School of Journalism (2008). 2012-yil 14-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 30-mart 2008-yil.
  4. Griffith (1989)
  5. Agran (1998)
  6. Griffith ch 5
  7. Johnson, Walter F.. William Allen White's America. Henry Holt and Company, 1947 — Chapter 10 bet. 
  8. Roberts, Tod. „Ships in World War II Bearing Kansas Names“. KSHS.org. Kansas Historical Society. 2018-yil 16-dekabrda asl nusxadan arxivlangan.