Yangi Volida masjidi

Uskudardagi Yangi Volida masjidi
Uskudardagi Yangi Volida masjidi
	Yeni Valide Camii
Umumiy maʼlumot
Maqomi	Masjid
Meʼmoriy uslubi	Usmonli diniy me'morchiligining "Sinon maktabi"
Manzili	Turkiyaning Istanbul shahri, Üsküdar tumani
Mamlakat	Turkiya
Qurilishi boshlangan	1708-yil
Qurilishi tugagan	1710-yil
	Yangi Volida masjidi

Yangi Volida masjidi (turkcha: Yeni Valide Camii) – Turkiyaning Istanbul shahri, Üsküdar tumanidagi 18-asrda qurilgan Usmonli masjidi.

Tarix

Uskudardagi Yangi Volida masjidining qurilishi 1708-yilda boshlanib, 1710-yilda qurib bitkazildi. U sulton Ahmad III uchun onasi Emetulloh Rabi’a Gulnush Sulton sharafiga qurilgan. ^[1] Majmua imaret (hospis), arasta, boshlangʻich maktab, Emetulloh Rabiʼa Gulnush Sulton qabri, hovli shodirvoni (favvora), muvakkitxona (soat minorasi) va idoralardan iborat. Bino klassik Usmonli davriga va Usmonli diniy meʼmorchiligining „Sinon maktabi“ga xosdir. U Istanbulning Üsküdar mahallasida joylashgan. Binoning asosiy qismi toʻrtburchak shaklda boʻlib, tekislangan bosh gumbaz va toʻrtta yarim gumbaz bilan qoplangan. Masjidning har biri ikkitadan balkonli ikkita minorasi bor. Masjid ichidagi xattotlik Hezarfen Mehmet afandining asari hisoblanadi.

Tashqi koʻrinish

Masjid Uskudar tumanidan ajratilgan devor bilan oʻralgan boʻlib, kirish eshigi katta darvoza hisoblanadi. Uning markazida mashhur favvorasi boʻlgan hovli mavjud boʻlib, odamlar bugungi kungacha suv olish uchun boradilar. Masjid hovlisida chinordan palmagacha turli xil daraxtlar, shuningdek, kashtanlar koʻp. ^[2]

Yangi Volida masjidi hovlisidagi jamoat favvorasi

Yangi Volida masjidining ichki naqshlari va arabcha matni

Masjidning asosi sakkiz burchakli, markaziy gumbazli. Uning rejasi Rüstem posho masjidiga oʻxshash, lekin burchak gumbazlari kabi oʻzgarishlar Rüstem posho masjididan koʻra klassikroq xarakterga ega. Bu, shuningdek, 18-asrda mutanosib ravishda balandroq va torroq boʻlgan gumbazlarga nisbatan tendentsiyaning eng qadimgi namunalaridan biridir. Usmonli masjidlari uchun xos boʻlgan kirish ayvonidagi besh gumbaz oʻrniga, Yangi Volida markaziy koʻrfaz ustidagi xochli gumbazdan foydalanadi. Ichki bezak tosh oʻymakorligi, jumladan, muqarnas – gulli naqshli murakkab tosh oʻymakorligi naqshlari koshinlardan iborat.

Ichki koʻrinish

Namozxona maydoni ichi, Yangi Volida masjidi minbari

Masjidning ichida gul naqshlari mavjud. Old tomonda mehrob va imom uchun minbar mavjud boʻlib, u namoz vaqtida imom musulmon jamoatiga imomlik qilishi va yoʻnaltirishi uchun masjidlarda zarur hisoblanadi. Yuqoridagi gumbazli shiftning ichki qismida turli arab yozuvlari, xususan, zulus xattotligi namunalar mavjud.^[3]

Masjidning derazalarida uchli va egri ravoqlardan foydalanilgan. Gumbazlardagi derazalar yumaloq darchalarga ega boʻlib, bu gumbazning ostidagi inshootni pastga itarib yuborish uchun yaratilgan. Kirish yoʻlagi va hovlidagi sakkiz qirrali favvora (shodirvon) chiroyli tosh oʻymakorligidan foydalanilgan. Gulnush qabri ochiq ustki va murakkab metall panjara bilan bezatilgan.

Yaqin yo'ldan Yangi Volida masjidi
Bog'dan Yangi Volida Camii old tomoni
Yangi Volida Camii hovliga kirish
Yeni Valide Camii hovlisi
Yeni Valide Camii Emetullah Rabi'a Gulnush Sultonning ochiq qabri
Yangi Volida Camii ichki qismi
Yeni Valide Camii ko'rinishidagi shift
Yeni Valide Camii gumbazlari tafsilotlari
Yangi Volida Camii gumbazlarining detallari
Yangi Volida Camii sebil
Sebil ichidagi Yeni Valide Camii
Yeni Valide Camii qush uyi
Yangi Volida masjidining asosiy darvozasi

Yana qarang

Masjidlar roʻyxati
Usmonli arxitekturasi
Kulliyye

Manbalar

↑ Goodwin 1971.
↑ „Yeni Valide Mosque“ (en-CA). The Art of Wayfaring (2018-yil 20-may). Qaraldi: 2021-yil 7-dekabr.
↑ Data-Src='https://Secure.gravatar.com/Avatar/8fdd2e88ff6b9c288035c1e26a4a8c2a?s=24, <img Alt= Height='24' Width='24'; #038;d=mm; Src='data:image/Gif;base64, #038;r=g' Class='avatar Avatar-24 Photo Lazyload'; data-src='https://secure.gravatar.com/avatar/8fdd2e88ff6b9c288035c1e26a4a8c2a?s=24, R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==' /><noscript><img alt= height='24' width='24'; #038;d=mm „Yeni Valide Mosque“ (en-GB). IslamicLandmarks.com (2014-yil 21-iyun). Qaraldi: 2021-yil 7-dekabr.

Qoʻshimcha oʻqish

Goodwin, Godfrey. A History of Ottoman Architecture. London: Thames and Hudson, 1971. ISBN 0-500-27429-0.
Hamadeh, Shirine (2002). "Splash and spectacle: the obsession with fountains in eighteenth-century Istanbul". Muqarnas 19: 123–148. doi:10.1163/22118993_01901007. A scan is available from Archnet (Wayback Machine saytida 2016-03-05 sanasida arxivlangan).
Kuran, Aptullah. Sinan: The Grand Old Master of Ottoman Architecture. Washington, D. C.: Institute of Turkish Studies, Inc., 1987. 242.
Kuban, Dogan. Ottoman Architecture. Woodbridge, Suffolk: Antique Collectors' Club Ltd, 2010. 384-86.

Havolalar

Üsküdardagi Yeni Valide majmuasi, Archnet
Yangi Volida masjidi tasvirlari (Wayback Machine saytida 2022-07-04 sanasida arxivlangan)
Masjid fotosuratlari Dik Osseman tomonidan

[FOOTNOTEGoodwin1971-1] Goodwin 1971.

[2] „Yeni Valide Mosque“ (en-CA). The Art of Wayfaring (2018-yil 20-may). Qaraldi: 2021-yil 7-dekabr.

[3] Data-Src='https://Secure.gravatar.com/Avatar/8fdd2e88ff6b9c288035c1e26a4a8c2a?s=24, <img Alt= Height='24' Width='24'; #038;d=mm; Src='data:image/Gif;base64, #038;r=g' Class='avatar Avatar-24 Photo Lazyload'; data-src='https://secure.gravatar.com/avatar/8fdd2e88ff6b9c288035c1e26a4a8c2a?s=24, R0lGODlhAQABAAAAACH5BAEKAAEALAAAAAABAAEAAAICTAEAOw==' /><noscript><img alt= height='24' width='24'; #038;d=mm „Yeni Valide Mosque“ (en-GB). IslamicLandmarks.com (2014-yil 21-iyun). Qaraldi: 2021-yil 7-dekabr.

[1]

[2]

[3]