Yashirin nuqtalar

Yashirin nuqtalar (fransuzcha: points secrets)- zarbxonani bildiruvchi va XIV asr oxiridan Fransiya tangalaridagi dumaloq afsonaning baʼzi harflari ostida zarb qilingan kichik nuqtalar.1389-yildan beri tanga zarb qilish joyini belgilashning ushbu usuli barcha 20 fransuz zarbxonalariga tatbiq etildi va 1539-yilda Fransisk I pul tizimini isloh qilish paytida nuqtalar zarbxonaning harf belgisi bilan almashtirildi .

Nuqtalarning koʻrinishi

1388-yil 3-noyabrda 1380-yilda toj kiygan voyaga etmagan Sharl VI qirollik kengashi majlisida nihoyat hokimiyatni oʻz qoʻliga oladi. Qirol ikkita amakisini kengash tarkibidan chetlatadi va aslida hokimiyatni boshqa sud partiyasi „Marmuzets“ ga oʻtkazadi, bu asosan otasi Sharl V ning sobiq maslahatchilaridan iborat edi. Qisqa tekshiruvdan soʻng maʼlum boʻldiki, kichik qirolning regentlari boʻlgan Sharl VI amakilari oʻzlarining bir nechta yurishlarini gʻazna hisobidan moliyalashtirganlar, gʻaznaning oʻzi katta talon-toroj qilingan va Languedok provinsiyasi hukmronlik ostida qolib ketgan. Berri gersogining boʻyinturugʻi. Bularning barchasi, shuningdek, Marmouzetning hashamatga boʻlgan muhabbati Fransiyani ogʻir moliyaviy ahvolga solib qoʻydi.

Ayni paytda mamlakatda pulni tashkil etish yoʻlida muhim chora koʻrilmoqda. 1389-yil 11-sentyabrda Sharl IV tanga zarb qilingan zarbxonani koʻrsatish uchun „ustaxona punktlari“ yoki ular ham maʼlum boʻlganidek „maxfiy nuqtalar“ni joriy etishga qaror qiladi:

Nuqtalarning turlari va joylashuvi

Nuqta toʻla yoki boʻsh boʻlishi mumkin (koʻproq ringlet kabi), shuningdek, yarim oy yoki xoch shaklida boʻlishi mumkin. Shakl emissiyaga bogʻliq edi, shuning uchun, masalan, 1389-yilgi birinchi tanga toʻliq nuqtaga ega, 1411-yilgi toʻrtinchi tanga esa boʻsh edi. Afsonaning harfi ostida tanganing ikki tomonida nuqta bor edi, uning seriya raqami ustaxona raqamiga toʻgʻri keladi (ortga sanash afsonaning birinchi harfidan soat yoʻnalishi boʻyicha boshlangan). Masalan, Parij zarbxonasi 18 harf ostida nuqta, Crémieu esa birinchi harf ostida. Ushbu chora ustaxonalarni nazorat qilishni osonlashtirdi, oʻsha paytdagi 20 ta fransuz zarbxonasining har bir mahsulotini farqlashga yordam berdi, qalbakilashtirishdan qoʻshimcha himoyani joriy qildi va tangalardagi metall tarkibini birlashtirishga imkon berdi.

Har bir zarbxona uchun seriya raqami oʻzboshimchalik bilan tanlangan va ustaxonaning geografik joylashuviga bogʻliq emas edi. Shuningdek, uni tartibga soluvchi qirollik farmoni ham maʼlum emas. Yangilikni kim boshlaganligi aniq emas — saroy marmuzets kengashi yoki qirolning oʻzi. Biroq, emissiya nuqtasi bilan tangalarni zarb qilish amaliyoti uzoq vaqtdan beri butun qirollikni qamrab olgan Dofine provinsiyasida mavjud edi. Sharl VI bilan boshlangan anʼanaga koʻra, taxt vorisi tugʻilganda daupin unvonini va xuddi shu nomdagi provinsiyani oldi. Bu haqiqat qirolning oʻz domenining amaliyotini butun davlatga kengaytirish istagini ham, marmuzetslarning qirolga oʻlpon toʻlash istagini ham, tanga zarb qilishni boshqarishning qulay usulini ham koʻrsatishi mumkin

davrining oxiri

Ehtimol, maxfiy nuqtalar faqat oltin ekyuda zarb qilingan, chunki ular oʻsha davrning boshqa tangalarida kuzatilmagan. Sharl VII, Lyudovik XI, Sharl VIII va Lyudovik XII tangalarida maxfiy nuqtalar zarb qilinishi davom etdi. Yashirin nuqtalar 1539-yil 17-yanvarda, Fransisk I oʻz farmoni bilan ularni har bir zarbxona uchun harf belgisi bilan almashtirganida rasman oʻz mavjudligini tugatdi. Biroq, anʼana davom etdi va rasman bekor qilingan maxfiy nuqtalar Lui XIV tangalarida, ular bekor qilinganidan keyin 100 yil oʻtgach topilgan.

• 
  Sharl VII afsonasining 5-harfi ostida yashirin teshikli oltin ekyu
• Afsonaning 20-harfi ostida yashirin nuqta boʻlgan Oltin Ekyu, Lui XI
  Afsonaning 20-harfi ostida yashirin nuqta boʻlgan Oltin Ekyu, Lui XI
• Sharl VIII afsonasining 18-harfi ostida yashirin nuqta bilan Oltin Ekyu
  Sharl VIII afsonasining 18-harfi ostida yashirin nuqta bilan Oltin Ekyu
• Qalqon ostida yashirin nuqta va harf belgisi boʻlgan Oltin Ekyu, Fransisk I
  Qalqon ostida yashirin nuqta va harf belgisi boʻlgan Oltin Ekyu, Fransisk I

Yashirin nuqtalarga boshqa havolalar

Yashirin nuqtalar, shuningdek, 1758-yilgi Anhalt-Bernburg knyazligining harbiy sexetellarida (kriegssextels) kichik nuqtalar deb ataladi. Taxminlarga koʻra, bu nuqta 1756-1763 yillardagi Etti yillik urush paytida emissiya belgisi boʻlib xizmat qilgan. Taxminan sekstel (nemischa sechtel — olti) 1/6 talerga teng tangani bildiradi.