Zakariya al-Qazviniy

Zakariya al-Qazviniy (toʻliq ismi: Abu Yahyo Zakariyyaʼ ibn Muhammad ibn Maxmud al-Qazviniy, arabcha: أبو يحيى زكرياء بن محمد بن محمود القزويني)(tahminan 1203-yil, Qazvin, Eron – 1283-yil) – Qazviniy (forscha: قزوینی) nomi bilan ham tanilgan fors kosmografi va geografi.

Hayoti

U al-Qazviniy tugʻilishidan ancha oldin Qazvinda mustahkam asos solingan Anas ibn Molik (Islom paygʻambari Muhammadning sahobasi) naslidan boʻlgan huquqshunoslar oilasiga mansub edi.

Uning eng mashhur asari kosmografiyada muhim asar boʻlgan „Ajāʾib al-maxluqāt va-gharāʾib al-mavjūdāt“ („Yaratilish moʻjizalari va borliqning noyob hodisalari“)dir. U geografik lugʻatning ham muallifi Atar al-bilod va-axbar al-ibod (lit. „Yodgorliklar va ularning xalqlari haqidagi tarixiy anʼanalar“).

Faoliyati

Eronning Qazvin shahrida tugʻilgan al-Qazviniy Eronning bir qancha joylarida huquqshunos va qozi boʻlib ishlagan. U Mesopotamiya va Levant boʻylab sayohat qildi va nihoyat, Bagʻdodning Ilxoniylar hukmdori Ota-Malik Juvayniy (milodiy 1283-yilda vafot etgan) homiylik qilgan davraga kirdi.

Al-Qazviniy oʻzining „Ajoib al-maxluqat va-gʻaroib al-mavjudot“ („Yaratilish moʻjizalari va borliqning noyob hodisalari“ nomli mashhur kosmografiyasini aynan ikkinchisiga bagʻishlagan. Bu risola tez-tez yoritilgan. juda mashhur va bugungi kunda koʻplab nusxalarda saqlanib qolgan. U oʻzining ona tili fors tiliga, keyinroq turk tiliga ham tarjima qilingan. Al-Qazviniy oʻzining geografik lugʻati „Athār al-bilod va-axbar al-ʻibod“ („Yerlar yodgorliklari va ularning xalqlari haqidagi tarixiy anʼanalar“) bilan ham mashhur edi. Ushbu risolalarning ikkalasi ham keng koʻlamli fanlar boʻyicha keng qamrovli oʻqish va oʻrganishni aks ettiradi.