Zomin davlat tog‘-archa qo‘riqxonasi

Zomin davlat togʻ-archa qoʻriqxonasi – Pomir-Oloy (Jizzax viloyati, Oʻzbekiston) Turkiston tizmasining gʻarbiy qismining shimoliy yon bagʻrida joylashgan qoʻriqxona. Asosiy himoya obyektlari – baland togʻli archa tizimlari (1760-3500 m balandlikda), oq tirnoqli ayiq, soqolli kalxat, qora laylak va boshqalar. Har hil hayvonlar ham bor

Tarixi

Maʼlumki, XIX asrning 60-yillarida keyinchalik Zomin qoʻriqxonasiga aylangan hudud rus tabiatshunosi A. P. Fedchenko tomonidan oʻrganilgan. Ushbu hudud florasining birinchi ilmiy tavsifi 1916-yilda Rossiya imperiyasi Qishloq xoʻjaligi vazirligining koʻchirish boshqarmasi xodimi Olga Norring tomonidan berilgan. 1926-yildan 1929-yilgacha va 1934-yildan 1951-yilgacha mavjud boʻlgan Guralash qoʻriqxonasini (taxminan 8500 gektar maydon) yaratish uchun asos boʻlgan hududlarni toʻliq oʻrmon xoʻjaligi sifatida shakllantirilishi amalga oshirildi^[1].

Intensiv yaylovlar, oʻrmonlarning tartibsiz kesilishi (birinchi navbatda, archa) va brakonyerlik subalp landshaftlarini saqlashga jiddiy xavf tugʻdirdi, buning natijasida 1959-yilda Zomin qoʻriqxonasini tashkil etish toʻgʻrisida qaror qabul qilindi. 1978-yilda qoʻriqxona bilan yagona massivni tashkil etgan Oʻzbekiston xalq bogʻi (31500 ga) tashkil etildi.

SSSR parchalanishidan oldin qoʻriqxona Oʻzbekiston SSR Oʻrmon xoʻjaligi vazirligining Ovchilik va qoʻriqxonalar bosh boshqarmasi tasarrufida boʻlgan.