„Hujayradagi Avliyo Jerom“ Dyurer oʻymakorligi
"Hujayradagi Avliyo Jerom" (nemischa: Hieronymus-im-Gehäus) — Shimoliy Uygʻonish davrining taniqli rassomi Albrecht Dyurer tomonidan 1514-yilda yaratilgan mis oʻymakorligi. Bu uchta „Master oʻyma“ deb ataladigan ikkinchisi (nemischa: Meisterstiche) Albrecht Dyurer tomonidan: " Ritsar, oʻlim va iblis ", „Hujayradagi Avliyo Jerom“, " Melanxoliya I ". Oʻymakorlik Nyurnbergda rassomning 1505-1506-yillarda Italiyaga ikkinchi safaridan soʻng, individual uslubning yetukligi, voqelikni falsafiy tushunishga boʻlgan yuksak mahorat va intilish davrida yaratilgan. Uning oʻlchamlari kichik: 24,7 × 18,8 sm. Qolgan Master oʻymakorlari singari, bu ish ikonografiyaning murakkabligi, ramzlar va allegoriyalarning noaniqligi bilan ajralib turadi.
Oʻymakorlik ikonografiyasi tahrir
Albreht Dyurer bir necha bor yozuvchi, zohid, zohid, cherkov oʻqituvchilaridan biri boʻlgan Avliyo Jeromni tasvirlagan. Rassom, bu oʻymakorlikda choʻldagi zohidning emas, balki oʻz hujrasida mashaqqatli mehnatkash, zamon ruhida, alkimyogarning xonasini eslatuvchi bilimdon ilohiyot olimi obrazini yaratgan. Stol ustidagi xoch , kalla suyagi, qum soati va tasbeh rohib-yozuvchining odatiy atributlaridir. Xona tinch yorugʻlik va osoyishta konfor bilan toʻldiriladi. Ostonada arslon (muqaddas zohidning atributi) va it (sodiqlik ramzi) mudrab oʻtirishmoqda[1].
Insonni hayot yoʻlida kutayotgan tartibsizlik va xavf-xatarlardan soʻng ("Ritsar, oʻlim va iblis"), Jeromning hijrasi ayniqsa xavfsiz va xotirjam koʻrinadi. Derazalardagi skameykalarda folio va yostiqlar sochilgan. Terlik skameyka ostiga qoʻyilgan poyabzal. Javonlarda sham va pufakchalar bor. Shiftdan qovoq osilgan. Bu yerda ilm-fan hukmron, dunyoviy shov-shuvlardan ajralgan holda. Hatto Jeromning boshi atrofidagi yorugʻlik ham ijodkor dahoning maʻnaviy kuchining namoyon boʻlishi sifatida qabul qilinadi. Va beixtiyor Dyurer tomonidan yaratilgan tasvirni gumanist olim, ehtimol Nikolay Kuza obrazi bilan taqqoslash paydo boʻladi (bu fikrga devordagi kardinalning shlyapasi olib keladi)[2].
Kichkina oʻlchamdagi mis plastinka bilan toʻsar bilan eng kichik detallarga qadar oʻyib chizish texnikasi diqqatga sazovordir, shuningdek, butun kompozitsiyaga yorugʻlik tuygʻusi kiradi. Tomoshabinning chap tomonida joylashgan derazadan, xarakterli "oy" oynasi orqali yorugʻlik tushadi.
„Maʼnaviy nur“ ni anglatuvchi olimning idrokini anglatuvchi xonaga yorugʻlikning kirib borishi gʻoyasi XV-XVI asrlardagi italyan rasmiga xos boʻlgan „ruhiy nur“ mavzusi bilan bogʻliq boʻlib, xususan, oʻzida mujassamlangan. Vittore Karpachchoning " Avliyo Jeromning Avliyo Avgustinga koʻrinishi " kartinasi. Olim stoli yonidagi derazadan ham yorugʻlik kirib keladi. Bu rasm, boshqa koʻplar singari, A. Dyurer Venetsiyada boʻlganida koʻrgan[3].
Avliyo Jeromning ikonografiyasi Dyurer asarlarida tahrir
-
A. Durer. Avliyo Jerom sherning panjasidan parcha olib tashlamoqda. 1492-yil. Yogʻochdagi oʻymakorlik -
A. Durer. Hujradagi Avliyo Jerom. 1511-yil. Qalam, siyoh. Ambrosian kutubxonasi, Milan. -
A. Durer. Avliyo Jerom. 1521-yil. Yogʻoch, tempera. Qadimgi sanʼat muzeyi, Lissabon
Manbalar tahrir
- ↑ Libman M. Ya. Dyurer i ego epoxa. Jivopis i grafika Germanii konsa XV i pervoy polovini XVI veka. — M.: Iskusstvo, 1972. — S. 74
- ↑ Либман М. Я. Дюрер и его эпоха. Живопись и графика Германии конца XV и первой половины XVI века. — М.: Искусство, 1972. — С. 74
- ↑ Vlasov V. G. „Yavlenie Svyatogo Ieronima Svyatomu Avgustinu“ // Vlasov V. G. Noviy ensiklopedicheskiy slovar izobrazitelnogo iskusstva. V 10 t. — SPb.: Azbuka-Klassika. — T. X, 2010. — S. 826—827
Adabiyotlar tahrir
- Puttfarken Т.. The Discovery of Pictorial Composition: Theories of Visual Order in Painting 1400—1800. New Haven & London: Yale University Press, 2000. ISBN 0-300-08156-1.
- Costantino Porcu. Dürer. Milano: Rizzoli, 2004.
- Frederick Hart. History of Renaissance Art. Thames and Hudson, 1987.
- David Bowman. Secret identity of Jerome. Arxivirovano 6 dekabrya 2006 goda.