Vikipediya

Arsène Wenger

Arsen Charlz Ernest Venger (1949-yil 22-oktabrda tugʻilgan) – sobiq fransuz futbol murabbiyi va futbolchisi, hozirda FIFAning Global futbolni rivojlantirish boʻyicha boshligʻi lavozimida ishlamoqda. U 1996-yildan 2018-yilgacha "Arsenal" ni boshqargan va u yerda klub tarixidagi eng uzoq vaqt ishlagan va eng muvaffaqiyatli boʻlgan. Uning ingliz futboliga qoʻshgan hissasi skautlik, oʻyinchilarning mashgʻulotlari va ovqatlanish rejimlarini oʻzgartirish orqali „Arsenal“ni jonlantirdi va 21-asrda sportning globallashuviga yordam berdi.

Arsène Wenger
Wenger in 2024
Shaxsiy maʼlumot
Toʻliq ismi Arsène Charles Ernest Wenger
Tavallud sanasi 22-oktyabr 1949-yil (1949-10-22) (75 yosh)
Tavallud joyi Strasburg, Fransiya
Boʻyi 1.91 m[1]
Ampluasi Yarim himoyachi
Yoshligida aʼzo boʻlgan klublar
1963–1969 FC Duttlenheim
1969–1973 Mutzig
Total 67+ (4+)

Strasburgda tugʻilib, Dutlenxaymda tadbirkor oilada oʻsgan Vengerni futbol bilan mahalliy qishloq jamoasi murabbiyi otasi tanishtirgan. Bir nechta havaskor klublarda oʻynagan kamtarona futbolchilik faoliyatidan soʻng Venger 1981-yilda menejerlik diplomini oldi. 1987-yilda „Nansi“dagi omadsiz davrdan soʻng Venger „Monako“ga qoʻshildi; klub 1988-yilda liga chempionligini qoʻlga kiritdi. 1991-yilda Venger „Monako“ni Fransiya kubogida gʻalabaga olib keldi. 1995-yilda u J.League jamoasi Nagoya Grampus Eight jamoasini boshqarish uchun Yaponiyaga koʻchib oʻtdi va oʻzining birinchi va yagona yilida Imperator kubogi va Yaponiya Superkubogini qoʻlga kiritdi.

Venger 1996-yilda „Arsenal“ bosh murabbiyi etib tayinlandi. Uning tayinlanishini ingliz OAVlari ham, jamoa futbolchilari ham unchalik ishtiyoq bilan kutib olishmadi. 1998-yilda u Premyer-liga va Angliya kubogida dublni qoʻlga kiritgan birinchi xorijlik murabbiyga aylandi. Venger 2002-yilda „Arsenal“ni boshqa liga va kubokda dublga olib chiqdi va 2004-yilda oʻzining uchinchi liga chempionligini qoʻlga kiritdi. Arsenal 2003-2004-yilgi mavsumda APLda 49 oʻyinlik magʻlubiyatsiz seriya qayd etdi va rekord oʻrnatdi. Uning qoʻl ostida klub 2006-yilda ilk bor Chempionlar ligasi finaliga chiqdi, ammo jamoa "Barselona" ga magʻlub boʻldi. Venger 7 marta Angliya Kubogi gʻalabasi bilan musobaqada eng koʻp gʻalaba qozonish boʻyicha rekordchi. U shuningdek 7 bor Angliya Liga Kubogi va 3 bor Angliya Chempionligini qoʻlga kiritgan. U 2018-yilda ketma-ket omadsiz mavsumlardan keyin murabbiylik lavozimini tark etgan."Le Professeur "(Muallim) taxallusi muxlislar va ingliz matbuoti tomonidan Vengerning tirishqoq xulq-atvorini aks ettirish uchun ishlatiladi. U oʻz avlodining eng mashhur menejerlaridan biri boʻlib, Angliyada va xorijda sport va kasb haqidagi tasavvurlarini oʻzgartirgan. Uning oʻyinga boʻlgan yondashuvi futbol maydonda qiziqarli boʻlishi kerak degan maqsadda hujumkor uslubga urgʻu bergan. Uning boshqaruvida „Arsenal“ hujumkor, jozibali oʻyin koʻrsatgan va koʻplab muhlislar mehrini qozongan.

Arsen Charlz Ernest Venger[2] 1949-yil 22-oktabrda Elzasning Strasburg shahrida Alfons va Luiza Vengerlar oilasida tugʻilgan. U uch farzandning eng kichigi edi. U 1950-yillarda Duppiggeymda yashagan, lekin koʻp vaqtini qoʻshni Dutlenxaym (10 milya (16 km) Strasburgdan janubi-gʻarbda) qishlogʻida oʻtkazgan[3][4]. Arsenning otasi Alfons, koʻplab alzaliklar singari, Germaniya Fransiyaning Elzas-Lotaringiya hududini avvalroq anneksiya qilganidan keyin nemis armiyasiga majburan chaqirilgan[5]. U 1944-yil oktyabr oyida 24-yoshida Sharqiy frontga jangga joʻnatilgan[5].

Vengerlar oilasi avtomobil ehtiyot qismlari biznesi va La Croix d’Or nomli bistroga ega edi[6]. „My Life in Red and White“ kitobida Venger bistro homiylarining „alkogol, janjal va zoʻravonlik“ inson psixologiyasiga boʻlgan qiziqishini uygʻotganini aytadi[7]. Venger oʻqigan boshlangʻich maktabni katolik cherkovi boshqargan[3] va uning eng yorqin oʻquvchilaridan biri sifatida u keyinchalik Obernaydagi oʻrta maktabga qabul qilingan[3].

Qishloq jamoasini ham boshqargan otasining soʻzlariga koʻra, Venger futbolga „taxminan olti yoshida“ kirib kelgan. Uni Germaniyadagi oʻyinlarga olib borishardi va u yerda Myonxengladbaxning „Borussiya“siga mehr qoʻydi[4].

Murabbiylik faoliyati

tahrir

1996-2018: Arsenal

tahrir

1996-1997: Uchrashuv va birinchi mavsum

tahrir

1996-yil avgustida „Arsenal“ Bryus Riochni klub murabbiyi lavozimidan ozod qildi. „Arsenal“ Styuart Xyustonni, keyinroq esa Pat Raysni vaqtinchalik asosiy jamoaga mas’ul etib tayinladi. Garchi „Barselona“ futbolchisi va murabbiyi Yoxan Kroyff bu lavozimni egallashni afzal koʻrgan boʻlsa-da, boshqaruv kengashi boshqa yoʻlni qidirdi va oxir-oqibat Deynning Vengerni olib kelish taklifini qoʻllab-quvvatladi. Uchrashuv bir necha haftaga kechiktirildi, chunki Venger „Nagoya Grampus“da shartnoma asosida edi va klub yakuniy qaror qabul qilish uchun vaqt talab qildi. Shu bilan birga, „Arsenal“ rahbariyati oʻzining keyingi murabbiyi kimligini tasdiqlashga shoshilmadi, ammo klub fransiyalik yarim himoyachilar Patrik Vieyra va Remi Gard bilan shartnoma imzolagandan soʻng, bu Venger boʻlishi mumkinligi haqidagi taxminlar kuchaydi. 1996-yil 22-sentyabrda Nagoya Grampus uni qoʻyib yuborishga ruxsat berganidan soʻng, Venger „Arsenal“ bosh murabbiyi sifatida tanishtirildi. U 1996-yil 1-oktabrda bu vazifani rasman qabul qilgan[8] .Birinchi matbuot anjumanida u jurnalistlarga shunday dedi: Kelishimning asosiy sababi shundaki, men ingliz futbolini yaxshi koʻraman, oʻyinning ildizlari shu yerda. „Arsenal“da menga klubning ruhi va uning salohiyati yoqadi.

 
Vengerning tantanali ochilish marosimi 1996 yil sentyabr oyida Xayberida boʻlib oʻtdi.

Vengerning „Arsenal“ga kelishini klubning baʼzi futbolchilari, muxlislari va mahalliy OAV hayajon bilan qarshi oldi. Garchi u Futbol Assotsiatsiyasining (FA) boʻlajak texnik direktori sifatida eʼtirof etilgan boʻlsa-da, u ingliz futbolida nisbatan nomaʼlum edi. Glenn Murning 1996-yil 24-sentabrdagi The Independent gazetasidagi hisobotida bu kayfiyat taʼkidlangan: "Bu ingliz oʻyinining oʻziga xosligidan dalolatdirki, Arsen Venger nomi „Arsenal“ning boʻsh boʻlgan bosh murabbiyi lavozimiga munosib nomzod sifatida paydo boʻlganida, koʻplab tarafdorlar: „Arsen? kim?“ Oʻzidan oldingilardan farqli oʻlaroq, Vengerga transferlar, shartnomalar va mashgʻulotlar ustidan nazorat berildi va „Arsenal“ rahbariyati jamoa ishlariga aralashmaslikni tanladi[9]. Uning murabbiy sifatidagi birinchi harakatlaridan biri tajribali oʻyinchilarni klubda kelajagi borligiga ishontirish edi, lekin u jamoa „biroz tor“ ekanligini va oʻrinlar uchun raqobat kerakligini taʼkidladi[9]. Venger mashgʻulotlarga amaliy yondashuvni qoʻlladi, bu jamoaga kuch berdi va „Arsenal“ga zarar etkazgan ichish madaniyatini oʻzgartirish uchun qadamlar qoʻydi[4]. U dastlab oʻyinchilarga bir litr pivo ichishga ruxsat bergan boʻlsa-da, ularga dam olish kunlari va oʻyinchilar xonasida ichish taqiqlangan. Keyinchalik u oʻz oʻyinchilariga tasodifan birga ichishni taqiqladi. Venger, shuningdek, makaronni oʻyindan oldingi taom sifatida targʻib qildi, qizil goʻsht oʻrniga qaynatilgan tovuqni ragʻbatlantirdi va arzimas ovqatlardan voz kechdi[4]. Oʻyinchilar ixtiyoriy vitamin inʼektsiyalarini va kreatinni oldilar, bu esa charchoqni kamaytirgan va chidamlilikni yaxshilagan[4].

Vengerning birinchi oʻyinida 1996-yil 12-oktyabrda Blekbern Rovers ustidan mehmonda 2:0 hisobida gʻalaba qozongan edi[10], ammo u klub boshqaruviga kelishidan toʻqqiz kun oldin, 24 sentyabrda Arsenalning UEFA Kubogida Myonxengladbaxning „Borussiya“sidan magʻlubiyatga uchraganida Raysga „bir yoki ikkita oʻzgartirish“ni taklif qilgan[11]. Aralashuv klub sardori Toni Adamsni xafa qildi, u murabbiy bilan birinchi uchrashuvida oʻzining hafsalasi pir boʻlganini aytdi: „Men unga qilgan ishini qilib, butun mavsumimizni xavf ostiga qoʻyganini aytdim“[9]. Venger yetib kelgach, tanqidni qabul qilishni tanladi va Adamsning klub haqidagi bahosini tinglashga harakat qildi[9]. Menejmentning bu oʻziga xos yondashuvi avvaliga uning gʻoyalariga shubha bilan qaragan boshqa oʻyinchilar bilan rezonanslashdi. Ingliz oʻyinchilari Vengerning adovatini yoʻqotish uchun tez-tez oʻyin-kulgilar uyushtirishdi va uning qoʻpol tabiati tufayli unga „Inspektor Kluzo“ laqabini berishdi[9]. Adamsning aytishicha, uning hazil tuygʻusi jamoaviy ruhni shakllantirishga yordam bergan: „Venger nafaqat kulgini yaxshi koʻradi, balki oʻzini ustidan kula oladi. U mana shunday qoʻpol donishmanddir“[9].

Vengerning shaxsiy hayotiga oid gʻarazli mish-mishlar 1996 yil noyabr oyida paydo boʻldi, London Siti uning tez orada „Arsenal“dan ketishi haqida xabar qildi[12]. Ota-onasini koʻrish uchun Strasburgga safardan qaytgan Venger matbuot anjumanida qatnashdi va bu daʼvolarni qatʼiyan rad etdi: „Agar biror narsa notoʻgʻri boʻlsa, men hujum qilaman. Agar siz shunchaki notoʻgʻri narsalarni yaratishingiz mumkin boʻlsa, bu jiddiy masala.“ [12] Matbuot anjumanida ishtirok etgan „Arsenal“ning matbuot xizmati xodimi Kler Tomlinson ertasi kuni Venger qoʻngʻiroq qilib, nima uchun bu voqeani chop etgani uchun matbuotga qarshi chora koʻra olmasligini tushuntirishini talab qilganini eslaydi. [13] Shaharda gʻiybat tarqatgan aybdor keyinchalik Vengerdan kechirim soʻradi[14]. Bu vaqt ichida „Arsenal“ Premer-ligada peshqadamlik qilayotgan edi, ammo 1997 yil fevralidagi yomon sport formasi Vengerni jamoasining chempion boʻlish imkoniyatlarini yoʻqqa chiqardi[15]. Ular oʻzining birinchi mavsumida uchinchi oʻrinni egallab, UEFA Chempionlar Ligasi saralashida "Nyukasl Yunayted "ga toʻplar nisbati boʻyicha yoʻllanmani qoʻldan boy berishdi – ochkolar boʻyicha teng boʻlgan jamoalar oʻrtasidagi reytingni aniqlash uchun taybreykdan foydalanilgan[16].

FIFAda ishlash

tahrir

2019-yil 13-noyabrda Arsène Wenger FIFAning global futbolni rivojlantirish boʻlimi rahbari lavozimiga tayinlandi, uning vazifalariga butun dunyo boʻylab futbolning oʻsishi va targʻiboti kiritildi. Shu bilan bir vaqtdaWenger IFAB tarkibiga kirdi, u yerda futbol qoidalarini takomillashtirish masalasiga eʼtibor qaratdi[17]. Ushbu lavozimlarni egallab, futbol qoidalarini oʻzgartirish boʻyicha turli tashabbuslar bilan chiqdi, ular orasida toʻpni oyoqlari bilan autdan kiritish, burchaklar berilganda maydon chegaralarini kengaytirish, bir necha tegish bilan jarima zarbasini bajarish, ofsaydni tuzatishning boshqa burchagi, oʻyin vaqtini qisqartirish, mavsum davomida ijaraga olingan oʻyinchilar sonini kamaytirish kiradi[18].

Shaxsiy hayoti

tahrir

Arsène Wenger sobiq basketbolchi Enni Brosterxaus bilan turmush qurgan, u bilan bitta qizi bor Lea. Wenger va Brosterxaus 2015-yilda ajrashishdi[19]. U Londonning tumanlaridan biri boʻlgan Totteridjda yashaydi, boʻsh vaqtini asosan futbol oʻyinlarini tomosha qilish va oʻrganish bilan oʻtkazadi[20]. Siyosatga qiziqadi[21]. Wenger katolik, u oʻzining dunyoqarashi va qadriyatlarini Elzasdagi diniy tarbiya bilan izohlaydi[22]. U frantsuz va nemis tillarida gaplashadi, Kembrijda uch haftalik kurslarda ingliz tilini oʻrgangan, shuningdek italyan va ispan tillarini oʻrgangan[23], yapon tilini ham yaxshi biladi[24].

Wenger murabbiylik ishidan tashqari, 2004-yildan 2014-yilgacha Frantsiyaning TF1 telekanalida futbol boʻyicha maslahatchi boʻlgan va 2016-yildan beri beIN Sports-da ishlagan[25][26]. U Castrol kompaniyasining vakili, jahon chempionati homiysi edi. Kelishuv doirasidaArsène butun dunyo boʻylab xalqaro yoshlar jamoalari uchun futbolchilarning statistik maʼlumotlarini yigʻish tizimi Castrol Performance Index-ga hissa qoʻshish uchun bir nechta oʻquv mashgʻulotlarini oʻtkazdi[27][28]. 2010-yilda Britaniya gazetasi Wengerni frantsuz qoʻshiqchisi bilan ishqiy munosabatda boʻlganini yoʻganidan soʻng, Wenger oshkor qilmaslikni soʻradi[29]. 2020-yilda Wenger „My Life in Red and White“ nomli avtobiografiyasini nashr etdi.(ingl. - „Mening hayotim qizil va oq rangda“)[30].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ „Wenger - Footballer“. Qaraldi: 2023-yil 1-yanvar.
  2. ↑ "Décret du 12 juillet 2002 portant promotion et nomination [Decree of 12 July 2002 on promotion and appointment]" (fr). Journal Officiel de la République Française 2002 (163): 12078. 14 July 2002. PREX0205724D. https://www.legifrance.gouv.fr/affichTexte.do?cidTexte=JORFTEXT000000597017. Qaraldi: 25 August 2019. Arsène Wenger]]
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Rees (2014).
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 Palmer (2008).
  5. ↑ 5,0 5,1 „Wenger emerges from cruel past“ (2004-yil 9-avgust). (subscription required)
  6. ↑ Rees.. „Inside the mind of Arsene Wenger (excerpt from Wenger: The Making of a Legend by Jasper Rees)“. The Guardian (2003-yil 18-avgust).
  7. ↑ „www.theguardian.com“. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  8. ↑ „www.arsenal.com“. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 9,4 9,5 Rivoire (2011).
  10. ↑ Culley, Jon. „Wenger begins on Wright lines“ (1996-yil 13-oktyabr).
  11. ↑ Whyte, Derrick. „Arsenal's dreams are ended by Juskowiak“ (1996-yil 25-sentyabr).
  12. ↑ 12,0 12,1 Wenger quick to deny rumours.
  13. ↑ Cross (2015).
  14. ↑ Wenger wronged.
  15. ↑ Lacey, David. Jones keeps Wimbledon on course. „"'Yes, for the title of course,' he replied when asked if the result had ended the team's interest in the Premiership, 'but for Europe, no.'"“.
  16. ↑ Stewart, Colin. Newcastle's firepower wins place in Champions League.
  17. ↑ „Арсен Венгер получил должность в ФИФА“. 2019-yil 14-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  18. ↑ „Венгер хочет радикально изменить футбол. Что предлагает Профессор?“. 2023-yil 9-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  19. ↑ Sheen, Tom. „Arsene Wenger: Arsenal manager splits from wife Annie with couple not together since June | The Independent“ (en). The Independent (2015-yil 22-sentyabr). Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  20. ↑ Rees, Jasper. „Who is he?“ (en-GB). The Guardian (2003-yil 18-avgust). Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  21. ↑ Ridley, Ian; Ridley, By Ian. „Chalk and chalk“ (en-GB). The Guardian (1999-yil 16-may). Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  22. ↑ „AP Interview: Wenger's faith, football and future“. 2022-yil 1-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  23. ↑ „Arsène Wenger: Patience wears thin with Le Professeur“. 2016-yil 24-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  24. ↑ McCarra, Kevin. „United by passion, divided by ambition, Ferguson and Wenger define an era“ (en-GB). The Guardian (2003-yil 15-aprel). Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  25. ↑ „Ligue des champions : « Mon cher Arsène », ce consultant vedette lâché par TF1“ (fr). Le Monde.fr (2015-yil 19-fevral). Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  26. ↑ „Euro 2016: Arsène Wenger sera consultant sur beIN Sports“. 2019-yil 14-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  27. ↑ „Arsène Wenger signs for Castrol“. 2013-yil 30-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  28. ↑ Szczepanik, Nick. „Arsene Wenger on a roll, statistically speaking“ (en) (2024-yil 19-may). Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  29. ↑ „Wenger appeals for privacy after affair claims“. 2017-yil 6-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-may.
  30. ↑ „My Life in Red and White: The Sunday Times Number One Bestselling Autobiography“. 2023-yil 22-aprelda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2024-yil 19-may.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Arsène_Wenger&oldid=5317981" dan olindi