BL 15"/42 Mark I — Britaniyaning birinchi 15 dyuymli (381 mm) dengiz quroli. 1912-yilda ishlab chiqilgan. Qurol Britaniya dengiz flotida ham, qirgʻoq artilleriyasida ham keng qoʻllanilgan va rekord darajada uzoq vaqt xizmat qilgan[1].

Qoʻllanishi tahrir

Qurollar 1915 yildan 1944 yilgacha har xil turdagi jangovar kemalarga oʻrnatildi. HMS Vanguard 1944-yilda Qirollik dengiz floti uchun ushbu turdagi qurol bilan qurollangan oxirgi kema edi.

15 dyuymli Mark I qurollari bilan qurollangan kemalar:

  • Qirolicha Yelizaveta sinfidagi kemalar (har biri sakkizta qurolli 5 ta kema)
  • Rivenge sinfidagi jangovar kemalar (har biri sakkizta qurolli 5 ta kema)
  • Rinaun sinfidagi jangovar kreyserlar (har biri oltita qurolli 2 ta kema)
  • HMS Hood — Battlecruiser (8 ta qurol)
  • Glories sinfidagi jangovar kreyserlar (har biri toʻrtta qurolli 2 ta kema)
  • Erebus tipidagi monitorlar (har biri ikkita qurolli 2 ta kema)
  • „Marshal Ney“ kabi monitorlar (har biri ikkita qurolli 2 ta kema)
  • Roberts sinfidagi monitorlar (har biri ikkita qurolli 2 ta kema)
  • HMS Vanguard — chiziq kemasi (Korages va Glories jangovar kreyserlaridan 8 ta qurol)

Qurol qirgʻoq himoyasida ham ishlatilgan. 1930-yillarda Singapurda beshta qurol oʻrnatilgan. 1940 yilda Kentdagi Wenstone fermasi yaqinida ikkita qirgʻoq qurollari („Clam“ va „Jane“) oʻrnatildi.

Ishlab chiqarish tahrir

 
Imperial urush muzeyi oldida ikkita qurol; HMS Ramillies dan yaqin, HMS Qarori dan uzoqda.

Hammasi boʻlib 184 ta qurol ishlab chiqarilgan. Keyinchalik ular kemalardan olib tashlandi, taʼmirlandi va boshqa kemalarga qaytarildi, shu bilan ularning xizmat muddati uzaytirildi. Zavodlar boʻyicha mahsulot quyidagicha taqsimlandi:

  • Armstrong Uitvort, Elsvik, Nyukasl : 34
  • Armstrong Uitvort, Openshou, Manchester : 12.
  • William Beardmore & Company, Parkhead, Glasgow : 37
  • Koventri ordnance Works, Koventri : 19
  • Qirollik Arsenal, Vulvich : 33
  • Vickers Limited, Sheffild : 49

Ikkita qurol, biri HMS Ramillies jangovar kemasidan (chapda) va biri HMS Resolution jangovar kemasidan (oʻngda), Imperator urush muzeyi, London oldida oʻrnatilgan.

Tavsif va ishlash xususiyatlari tahrir

 
Britaniyaning 381 mm dengiz qurolining boʻlimi Mark 1. 1 — panjur ramkasi; 2 — kamar; 3 — barrel korpusi; 4 — simni oʻrash; 5 — astar; 6 — ichki quvur A; 7 — tashqi quvur B; 8 — ushlab turuvchi halqa; 9 — pistonli oʻrindiq; 10 — debriyaj; 11 — zaryadlash kamerasi; 12 — kesishning boshlanishi; 13 — mashinaning chanasi bilan bogʻlanish uchun halqasimon protrusionlar

Bu qurol anʼanaviy boʻlib, oʻsha paytdagi inglizlar uchun sim konstruktsiyasi (toʻrtburchaklar kesimdagi poʻlat simlarning bir necha qatlamlari barrelning ichki trubkasiga oʻralgan, ustki qismi tashqi quvur korpusi bilan yopilgan) edi. piston tipidagi toʻsiq. Toʻpponchaning ogʻirligi, shu jumladan toʻpning ogʻirligi 101,6 tonnani tashkil etdi (qalqonsiz 98,7 tonna).

Qurol barrelining uzunligi 15 715 mm (42 kalibr), barrelning umumiy uzunligi 16 520 mm (43,36 kalibr) edi. Qurol 732–785 m/s tezlikda ogʻirligi 871 kg boʻlgan snaryadlar bilan jihozlanga edi. Qurol 30 kalibrli zarba va kalibrning 1 % dan kam chuqurligi bilan — 3,16 mm, truba kengligi 11,3 mm (kesish soni 76 ta) boʻlgan nozik miltiqqa ega edi. Maydon kengligi 4,44 mm.

Dastlab, uch turdagi qobiqlar ishlatilgan: zirhni teshuvchi, yarim zirhni teshuvchi va yuqori portlovchi — barchasi bir xil massa — 871 kg, liddit bilan jihozlangan (yarim zirhli teshilishda 52,3 kg). Yumshoq zirhli teshuvchi qalpoqli dastlabki ikki turdagi qobiq. 1918-1919-yillarda 20 kg shellit (2/3 trinitrofenol va 1/3 kamroq portlash qobiliyatiga ega dinitrofenol aralashmasi) boʻlgan qattiq zirhli teshuvchi qalpoqli bir xil massadagi zirhli teshuvchi raketa qabul qilindi. Shu bilan birga, shellit boshqa turdagi qobiqlarda liddit oʻrnini egalladi. Baʼzi maʼlumotlarga koʻra, shellit bilan parallel ravishda ammotol va trinitrotoluol ishlatilgan. Zaryad MD45 korditdan iborat edi. Toʻliq zaryad ogʻirligi 194 kg, qisqartirilgan — 146 kg.

Mark I qurolining maksimal otish masofasi 22 400 metrni (20 ° balandlik burchagida) va 29 720 metrni (30 ° balandlik burchagida) tashkil etdi, ammo balandroq burchakka moslashtirilgan qirgʻoq artilleriya qurollari uchun maksimal otish masofasi[2]. 40,370 m ga yetdi, barrelning omon qolish qobiliyati toʻliq zaryad bilan 350 ta zarbani tashkil etdi.

Ikkinchi jahon urushi vaqtidagi snaryadlar tahrir

 
 
108 lb (49 kg) kordit zaryadi, 1/4 zaryad
Zirhni teshuvchi snaryad Mk XXII BNT

Yana qarang tahrir

  • Langer Max — nemis analogi

Adabiyotlar tahrir

Havolalar tahrir

  1. Raven and Roberts, p. 17
  2. John Campbell, p. 25.