Belarusda 2020-yilgi Prezidentlik saylovi

Belarusda 2020-yilgi Prezidentlik saylovlari (belaruscha: Выбары Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь 2020 года) — Belarus prezidentining oltinchi navbatdagi saylovidir. Saylovlar 2020-yil 9-avgustda boʻlib oʻtdi. Saylovda Aleksandr Lukashenko 6-marotaba qatnashdi va Belarus Respublikasi Markaziy saylov komissiyasining maʼlumotlariga koʻra, birinchi turda gʻalaba qozongan. 2020-yilgi saylovlarda koʻplab fuqarolarga koʻra, ovoz berish natijalari ommaviy ravishda soxtalashtirilgan va amalda prezidentlikka nomzod Svyatlana Sixanovskaya uchun koʻpchilik ovoz bergan. Natija eʼlon qilinganidan keyin Belarusning koʻplab shaharlarida saylov natijalarini keng miqyosda qalbakilashtirishda gumon qilingan va natijada ommaviy norozilik namoyishlari boshlandi.

← 2015 • Belarus • 2025 →
Belarusda 2020-yilgi Prezident saylovlari Belarus prezidenti
2020-yil 9-avgust
Tip						Prezidentlik
Davr						2020-2025
Saylov demografiyasi
Aholi soni					9 413 446
Saylovchilar						5 818 965
Qatnashdi
							84.27 %  3 %
Yaroqli ovozlar						5 749 460
Yaroqsiz ovozlar						69 505
Natijalar
			Aleksandr Lukashenko – partiyasiz
			Roʻyxat Belaya Rus (BR) Belarus Respublikasi Yoshlar ittifoqi (BRYI) Belarus Kommunistik Partiyasi (KPB) Respublika Mehnat va Adolat partiyasi (RPTS) Xalq roziligi Sotsial demokratik partiyasi (SdPZL) Respublika partiyasi (RP) Belarus Liberal Demokratik partiyasi (LDPB) Belarus Sotsialistik sport partiyasi (BSSP) Belarus Vatanparvarlik partiyasi (BPP) Agrar partiya (AP)
			Ovozlar			4,659,561  8.7 %
									80.08 %
			Svyatlana Sixanovskaya – partiyasiz
			Roʻyxat Belarus Birlashgan fuqarolar partiyasi (UCP) Belarus Sotsial-demokratik partiyasi (BSDP) Belarus xristian demokratlari (BXD) Belarus ayollar partiyasi „Nadejda“
			Ovozlar			587 411
									10.09 %
			Anna Kanopatskaya – partiyasiz
			Ovozlar			97 552
									1.68 %
			Andrey Dmitriyev – Haqiqatni ayt!
			Ovozlar			70 613
									1.21 %
			Sergey Cherechen – Belarus Sotsial-demokratik kengashi
			Ovozlar			66 695
									1.15 %
vybary2020.by

Yevropa Ittifoqi

Minskdagi tashviqot installyatsiyasi

Belarusdagi prezident saylovlari erkin va adolatli boʻlmadi, deyiladi Yevropa Ittifoqi (YI) diplomatiyasi rahbari Jozep Borrel bayonotida. Siyosatchi YI nomidan soʻzlar ekan, „Saylovlar erkin va adolatli boʻlmadi“, dedi.

Yevrokomissiya rahbari Ursula fon der Lyayyen Twitter sahifasida Borrelning bayonotini qoʻllab-quvvatladi va saylovga xuddi shu mazmunda baho berdi. „Davlat zoʻravonligiga, erkinlik va huquqlarning kuch bilan bostirilishiga yoʻl qoʻyib boʻlmaydi. YI Belarus bilan munosabatlarni tahlil qiladi va aybdorlarga qarshi chora koʻradi“, — deb yozdi u.

Belarusda 9-avgustda oʻtkazilgan prezident saylovi natijalaridan norozi boʻlgan odamlar va kuchishlatar idoralar xodimlari oʻrtasidagi toʻqnashuvlar davom etmoqda. Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, amaldagi davlat rahbari Aleksandr Lukashenko 80 foizdan ortiq, muxolifat yetakchisi Svyatlana Sixanovskaya esa 10 foizdan ortiq ovoz toʻplagan.

Toʻqnashuvlar paytida maxsus texnika, suvpurkagichlar, nurshovqinli granatalar, rezina oʻqlar qoʻllandi, politsiya va harbiylar namoyishchilarni tarqatishda ishtirok etdi. Rasmiy maʼlumotlarga koʻra, kecha tunda 39 nafar harbiy va 50 nafarga yaqin aholi jarohatlangan. Oʻlganlar haqida norasmiy maʼlumotlar ham bor.

Rasmiy natijalarni tanqid qilish

Nomzod Svetlana Tsixanovskaya saylovlarning dastlabki natijalarini tan olmasligini va oʻzini oxirgi saylovlarning gʻolibi deb bilishini aytdi. Uning soʻzlariga koʻra, uning shtab-kvartirasida muqobil ovozlarni sanash boʻyicha maʼlumotlar mavjud va uning jamoasi „barcha qonunbuzarliklarni isbotlashni“ rejalashtirmoqda. Toʻgʻridan-toʻgʻri saylov uchastkalarida joylashtirilgan ovoz berish natijalari bayonnomalari oʻnlab holatlarda Tixanovskayaning juda yuqori natijalarini namoyish etdi: baʼzi saylov uchastkalarida u Lukashenkadan bir necha marotaba koʻproq ovoz toʻplagan, boshqalarida esa — taqqoslanadigan ovozlarning soni. Ovoz berish natijalarini tekshirish uchun mustaqil onlayn platformadan foydalanuvchilarning 80 % dan koʻprogʻi Tsixanovskayani qoʻllab-quvvatlashgani haqida xabar berilgan (bu platformada byulletenlarning fotosuratlari toʻplangan).

2020-yil 12-avgustgacha prezidentlikka nomzodlar Svetlana Tsixanovskaya, Andrey Dmitriev, Sergey Cherechen va Anna Kanopatskaya saylov natijalarini haqiqiy emasligi toʻgʻrisida MSKga shikoyat yoʻlladilar. 2020-yil 14-avgustda Markaziy Saylov Komissiyasi raisi Lidiya Yermoshina ushbu shikoyatlarning barchasi rad etilganligini, shuningdek, uning fikriga koʻra biron bir saylov uchastkasida natijani aniqlab boʻlmasligini aytdi. Uchrashuvdan soʻng u barcha xodimlarni ishdan boʻshatdi va oʻzining xavfsizligidan qoʻrqqanligi sababli yolgʻiz oʻzi ketdi.

2020-yil 14-avgustda Svetlana Tsixanovskaya bayonnomalarning nusxalariga koʻra, „komissiyalar ovozlarni halol hisoblashganida, mening qoʻllab-quvvatlashim 60-70 % gacha edi … Belarusiyaliklar hech qachon oldingi hukumat bilan yashashni xohlamaydilar. Koʻpchilik uning gʻalabasiga ishonmaydi“.

2020-yil 14-avgust kuni Svetlana Tsixanovskaya Belorusiyada hokimiyatni topshirishni taʼminlash uchun Muvofiqlashtiruvchi kengash tashkil etilishini eʼlon qildi. Kengashga fuqarolik jamiyati vakillari, „hurmatli va taniqli belarusliklar, oʻz sohasidagi mutaxassislar“ kirishi mumkin. „Men xalqaro hamjamiyatga, Yevropa mamlakatlariga Belarus hukumati bilan muloqotni tashkil etishda yordam berishingizni soʻrab murojaat qilaman“, deyiladi murojaatda.

15-avgust kuni kechqurun rasmiy Telegram kanali Belarusiya SIM-kartalariga ega boʻlgan barcha foydalanuvchilar uchun mavjud boʻlgan (Belarusiya prezident saylovida kimga ovoz berdingiz?) Soʻrovnomasini yaratdi (faqat pasport bilan sotilgan). Yarim tunda, saylovda yuz minglab odamlar ovoz berishdi va Tsixanovskayaga koʻpchilik ovoz berildi.

17-avgust kuni Belorusiya prezidentligiga nomzod Svetlana Tsixanovskaya mamlakat „tinchlanib, normal ritmga kirishi uchun“ milliy lider boʻlishga tayyorligini eʼlon qildi.

Xalqaro munosabat

YXHT PA

13 avgust kuni YeXHT Parlament Assambleyasi raisi Georgiy Tsereteli Belorusiya hukumatini qatagʻonni toʻxtatishga va xalqaro inson huquqlari standartlariga toʻla rioya qilishga chaqirib, xavfsizlik kuchlarining namoyishchilar va jurnalistlarga nisbatan shafqatsizligini, shuningdek, mamlakatda Internetning uzilishini xalqaro majburiyatlarning jiddiy buzilishi deb atadi.

Xitoy

Aleksandr Lukashenkoni birinchi boʻlib saylovlarda gʻalaba qozongani bilan Xitoy Prezidenti Si Tszinpin tabrikladi.

Rossiya, Qozogʻiston

Rossiya Prezidenti Vladimir Putin va Qozogʻiston Prezidenti Qosim-Joʻmart Toqayev ham Aleksandr Lukashenkoni uning qayta saylangani bilan tabrikladilar.

AQSH

13 avgust kuni AQSh Davlat kotibi Mayk Pompeo xalqaro kuzatuvchilar ishtirokida Belorusiyada yangi prezidentlik saylovlarini oʻtkazishga chaqirdi.

Yevropa Ittifoqi mamlakatlari

Polsha

Polsha Bosh vaziri Mateush Moravitski Prezident saylovlaridan keyin Belorussiyadagi vaziyatga bagʻishlangan Yevropa Ittifoqining favqulodda sammitini oʻtkazish tashabbusi bilan chiqdi. 14-avgust kuni Mateush Morawiecki takroriy prezidentlik saylovlarini oʻtkazishga daʼvat qildi.

Germaniya

Germaniya hukumati Belorusiyada ovoz berish paytida hatto demokratik saylovlar oʻtkazish uchun minimal standartlarga rioya qilinmaganligini aytdi.

Litva

Litva Tashqi ishlar vazirligi Belarusiyada oʻtkazilgan prezidentlik saylovlari mamlakatning xalqaro majburiyatlariga va umuman qabul qilingan demokratik standartlarga javob bermasligini va erkin va adolatli emasligini aytdi [316]. Yevropa Ittifoqi saylovlar na erkin va na adolatli oʻtganligini aytdi.

Chexiya Respublikasi

Chexiya Respublikasi Bosh vaziri Andrey Babish Belorusiyada takroriy saylovlar oʻtkazish va xorijiy kuzatuvchilarni qabul qilish zarurligini eʼlon qildi.

Yevropa Ittifoqi

11 avgust kuni YI rasmiy ravishda saylovlarni adolatsiz va adolatsiz deb atadi, zoʻravonlikni qoraladi va norozilik namoyishlarida hibsga olinganlarning barchasini ozod qilishga chaqirdi. Agar ushbu talab bajarilmasa, sanktsiyalar boʻyicha ishlar boshlanadi. 14 avgust kuni Yevropa Ittifoqi diplomatiyasi rahbari Xosep Borrell EI saylov natijalarini tan olmasligini eʼlon qildi.

Buyuk Britaniya

17 avgust kuni Buyuk Britaniya tashqi ishlar vaziri Dominik Raab London Belorusiyada boʻlib oʻtgan prezidentlik saylovlarining rasmiy natijalarini tan olmasligini taʼkidladi.

Ukraina

11 avgustda Ukraina Oliy Radasi Belarus Respublikasida boʻlib oʻtgan prezident saylovlari natijalarini tan olinmaslik toʻgʻrisidagi bayonot loyihasini roʻyxatdan oʻtkazdi.

Boshqa davlatlar

Saylov natijalari ham tan olingan: Armaniston, Venesuela, Vetnam, Qirgʻiziston, Nikaragua, Moldova