Vikipediya

Bluefish

Bluefish(Pomatomus saltatrix) — Pomatomidae oilasining saqlanib qolgan yagona turi.Bu Tinch okeanining shimoliy qismidan tashqari, butun dunyo boʻylab moʻtadil va subtropik suvlarda uchraydigan dengiz pelagik baligʻidir.Bluefish Avstraliya va Yangi Zelandiyada tikuvchi[1],Janubiy Afrikada elf va shad sifatida tanilgan[2][3].

Bluefish oʻrtacha kattalikdagi baliq hisoblanib, dumi keng va vilkali bo'ladi.Tikanli birinchi orqa suzgichi, odatda, koʻkrak qanotlari kabi truba ichida orqaga buklanadi. Rangi dorsal qismida kulrang-koʻk-yashil tusga ega boʻlib, pastki tomonlarda va qorinda oq rangga aylanadi.Uning har bir jagʻidagi bir qator tishlari oʻlchami boʻyicha bir xil joylashgan, pichoq qirrali hamda oʻtkir boʻladi.Bluefishlarning oʻlchamlari odatda yetti dyuymli (18 sm) „snapperlar“dan ancha kattaroq boʻladi, baʼzan esa 40smga ham yetadi.

Sistematikasi tahrir

Bluefish hozirda Pomatomidae oilasiga kirgan yagona tur hisoblanadi.Bu turga bir vaqtlar gnom baliqlari kiritilgan, ammo hozir ular Scombropidae alohida oilasiga birlashtirilgan.Bluefishning yoʻq boʻlib ketgan qarindoshlaridan biri — Janubiy Kaliforniyaning kech Miotsen davridagi Lophar miocaenusdir.

Tarqalishi tahrir

 
Currier & Ives tomonidan Bluefish litografiyasi uchun trolling, 1866-yil

Bluefish dunyo boʻylab tropik va subtropik suvlarda keng tarqalgan.Ular sharqiy Amerika, Afrika, Oʻrta yer dengizi va Qora dengizlar, Janubi-Sharqiy Osiyo va Avstraliya boʻylab koʻpgina kontinental shelflardagi pelagial suvlarda uchraydi.Ular turli xil qirgʻoqlarga yaqin joylarda, qitʼa shelfining tepasida, sorf plyajlari yaqinidagi suvlarda yoki tosh tepaliklarda joylashgan[4].Ular shuningdek, estuariylarga kirib, shoʻr suvlarda yashaydilar[5][6][7].Vaqti-vaqti bilan ular qirgʻoqlarni tark etib, ochiq suvlar orqali turlari yoniga koʻchib ketishadi[8][9].AQShning sharqiy qirgʻogʻida Bluefish qishda Florida yaqinida uchraydi. Aprelga kelib, ular shimolga qarab ketishadi. Iyun oyiga kelib, ularni Massachusetts shtatidan topish mumkin. Moʻl-koʻlchilik yillarida stragglerslar shimolda Yangi Shotlandiyaga qadar topilishi mumkin.

Hayot tarixi tahrir

Bluefishlar odatda, 20 dan 60 smgacha uzunlikda, maksimal 120 smgacha boʻladi. Ular bahor va yozda koʻpayadi va 9 yilgacha yashashi mumkin[8][9].Bluefishlar zooplankton.Koʻpgina dengiz baliqlarida boʻlgani kabi, ularning yumurtlama odatlari ham yaxshi maʼlum emas. Shimoliy Atlantikaning gʻarbiy qismida, Cape Hatteras tomonidan ajratilgan Shimoliy Karolinada kamida ikkita populyatsiya mavjud.Ular Cape Hatteras janubiga tuxum qoʻyishi mumkin va girdoblar aylanib, tuxumlarni Atlantika okeanining oʻrtalari va Yangi Angliya shtatlari qirgʻoqlarida joylashgan populyatsiyalarga olib borishi mumkin[10].

Ovqatlanishi tahrir

 
Katta koʻk baliq.
  Tashqi videofayllar
  Bluefish blitz – YouTube
  Bluefish Feeding Frenzy – YouTube

Kattaroq Bluefishlar kuchli va tajovuzkor boʻlib, boʻsh guruhlarda yashaydi. Ular tez suzuvchilar boʻlib, em-xashak baliqlarini ovlaydilar va hatto toʻyib-toʻyib ovqatlangandan keyin ham ularga hujum qilishda davom etadilar[8][9]. Hudud va mavsumga qarab, ular menhaden va sardinaga oʻxshash boshqa baliqlarni (Clupeidae), domkratlarni (Scombridae), zaif baliqlarni (Sciaenidae), gʻirt (Haemulidae), chiziqli hamsi (Engraulidae), qisqichbaqalar va kalamarlarni yaxshi koʻradilar. Ular kannibalist va oʻz yoshlarini yoʻq qilishlari mumkin[11].

Oʻz navbatida, Bluefishlar hayotining barcha bosqichlarida kattaroq yirtqichlar tomonidan oʻlja qilinadi. Kichik baliqlar sifatida ular turli xil okean yirtqichlarining qurboni boʻlishadi, jumladan, chiziqli bosh, kattaroq koʻk baliq, chayqalish (yozgi kambala), zaif baliqlar, orkinoslar, akulalar, nurlar va delfinlar.Kattaroq boʻlganida Bluefishlar orkinoslar, akulalar, baliqlar, muhrlar, dengiz sherlari, delfinlar, choʻchqalar va boshqa koʻplab turlar uchun ozuqa boʻladi[12].

Bluefish tajovuzkor va baliqchilarni qattiq tishlashi maʼlum. Bluefishlarni boqish hududlari orasida suzish xavfli boʻlishi mumkin[13]. 2006-yil iyul oyida Ispaniyaning Alicante shahri yaqinidagi plyajda yetti yoshli qizga Bluefish hujum qilgan[14].

Parazitlar tahrir

 
Koʻrinadigan Philometra urgʻochi baliq tuxumdoni — pastki qator: koʻk baliq

Boshqa baliqlar singari, Bluefish ham bir qator parazitlarga ega. Keng tarqalgan parazitlardan biri bu Philometra saltatrix, tuxumdonlardagi filometrid nematodadir. Urgʻochilar jigarrang qizil rangga ega va uzunligi 80 mmga yetishi mumkin, erkaklari juda kichik boʻladi.

Baliqchilik tijoratidagi oʻrni tahrir

Qoʻshma Shtatlarda koʻk baliqlar,asosan,rekreatsion baliqchilikda oʻstiriladi, ammo muhim tijorat baliqlari moʻtadil va subtropik suvlarda ham mavjud[15]. Bluefish populyatsiyasining koʻpligi odatda siklik boʻlib, koʻpligi 10 yil yoki undan koʻproq vaqt oraligʻida oʻzgarib turadi[16].

Oziq-ovqat sifatida tahrir

Bluefish pishirilgan hamda brakonerlangan[17], yoki dudlangan boʻlishi mumkin[18].Kichikroqlari („snapper blues“) odatda qovuriladi, chunki ular juda yogʻli emas[19].

Manbalar tahrir

  1. ↑ CAAB taxon report for Pomatomus saltatrix (Wayback Machine saytida 2010-02-26 sanasida arxivlangan) at the CSIRO
  2. ↑ Heemstra, Phillip C.. Coastal Fishes of Southern Africa (en). NISC (PTY) LTD, 2004 — 187–188 bet. ISBN 9781920033019. 
  3. ↑ „Bluefish Identification“. 2009-yil 27-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2009-yil 17-fevral.
  4. ↑ „New England/Mid-Atlantic | NOAA Fisheries“ (20-iyul 2021-yil).
  5. ↑ McBride, R. S., Conover, D. O. 1991.
  6. ↑ McBride, R. S., Ross, J. L., Conover, D. O. 1993.
  7. ↑ McBride, R. S., Scherer, M. D., Powell, J. C. 1995.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Froese, Rainer; Pauly, Daniel (eds.) (2019).
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 Pomatomus saltatrix (Linnaeus, 1766) FAO, Species Fact Sheet.
  10. ↑ Kendall, A. W., Jr., Walford, L. A. 1979.
  11. ↑ Schultz, Ken (2009) Ken Schultz’s Essentials of Fishing John Wiley & Sons. ISBN 9780470444313
  12. ↑ „Monterey Bay Aquarium Seafood Watch. Bluefish“. SeaChoice.org (12-dekabr 2013-yil). 2022-yil 20-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 16-yanvar 2021-yil.
  13. ↑ Lovko, Vincent J. (2008) Pathogenicity of the Purportedly Toxic Dinoflagellates Pfiesteria Piscicida and Pseudopfiesteria Shumwayae and Related Species[sayt ishlamaydi] ProQuest. ISBN 9780549882640
  14. ↑ „Un depredador rápido y muy voraz con dientes de sierra (in Spanish)“ El País, July 14, 2006
  15. ↑ „Bluefish_ Status of Fishery Resources off the Northeastern US“ (20-iyul 2021-yil).
  16. ↑ Ulanski, Stan (2011) Fishing North Carolinaʼs Outer Banks University of North Carolina Press. ISBN 9780807872079
  17. ↑ Alan Davidson, Mediterranean Seafood, 3rd edition, 2002, ISBN 1580084516, p. 100
  18. ↑ Fish Market: A Cookbook for Selecting and Preparing Seafood — 87 bet. 
  19. ↑ Alan Davidson, North Atlantic Seafood, 1980, ISBN 0670515248, p. 92-93 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Bluefish&oldid=3679878" dan olindi