Vikipediya

Brewster Hopkinson Shaw

NASA astronavti

Brewster Hopkinson Shaw Jr (1945-yil 16-mayda tugʻilgan) – nafaqadagi NASA astronavti, AQSH Harbiy-havo kuchlari polkovnigi va Boeing kompaniyasining sobiq rahbarlaridan biri. Shaw 2006-yil 6-mayda AQSH astronavtlari shon-sharaf zaliga kiritilgan[1].

Brewster Shaw
Tavalludi
Brewster Hopkinson Shaw Jr.

16-may 1945-yil (1945-05-16) (79 yosh)
Cass City, Michigan, U. S.
Fuqaroligi AQSh
Kosmik karyera
Daraja polkovnik,
Tanlash NASA Astronavt guruhi 8
Missiyalar STS-9
STS-61-B
STS-28
Missiya belgisi

Shaw uchta Kosmik kema missiyasining faxriysi va 533 soatlik kosmik parvozni amalga oshirgan. U 1983-yil noyabr oyida Columbiya kosmik kemasining uchuvchisi, 1985-yil noyabr oyida Atlantis kosmik kemasining qoʻmondoni va 1989-yil avgust oyida Columbiya qoʻmondoni lavozimlarida ishlagan.

1986-yilda Kosmik kema Challenger halokatidan soʻng, u halokatni tergov qiluvchi Rogers Prezident komissiyasini qoʻllab-quvvatlagan[2]. Keyinchalik Shaw kosmik kemalarning xavfsizligini oshirish uchun kosmik kemaning Orbiter parvozga qaytish jamoasini boshqarib kelgan.

Shaw 1996-yilgacha NASAda menejer boʻlib ishlagan. U agentlikni tark etgach, havo kuchlaridan nafaqaga chiqqan va xususiy sektorda aerokosmik rahbar sifatida ishlagan.

Yoshligi va taʼlimi

tahrir

Shaw janob va xonim Brewster H. Shaw kattaning oʻgʻlidir. U 1945-yil 16-mayda tugʻilib, Michiganda voyaga yetgan. 1963-yilda Michigan shtatining Cass City shahridagi Cass City yuqori maktabini tamomlagan. Shaw 1968-yilda Wisconsin-Madison universitetida muhandislik mexanikasi boʻyicha bakalavr darajasini olgan. 1969-yilda esa xuddi shu universitetda muhandislik mexanikasi boʻyicha magistrlik darajasini qoʻlga kiritgan[3]. Shaw UW-Madisonda tahsil olayotgan paytida Delta Upsilon birodarligiga aʼzo boʻlgan[4].

Kollejda oʻqiyotganda Shaw The Gentlemen nomli guruhga qoʻshilgan. U oʻzining uchish karyerasini guruh aʼzosilari bilan chambarchas bogʻlaydi: „Bizning barabanchimiz Steve Schimming xususiy uchuvchi litsenziyasiga ega boʻlgan va bir kuni u meni samolyotida olib ketgan. Oʻsha paytdan boshlab men uchuvchi boʻlishni xohlaganman“[5].

AQSh havo kuchlari uchuvchisi

tahrir

Shaw 1969-yilda ofitserlarni tayyorlash maktabini tugatgandan soʻng, havo kuchlariga ishga kirgan va Alabama shtatidagi Craig havo kuchlari bazasida bakalavr uchuvchilar tayyorlash kursida oʻqigan. U 1970-yilda uchuvchi diplomini olgan va keyin Arizona shtatidagi Luke havo kuchlari bazasidagi F-100 oʻrnini bosuvchi uchuvchi sifatiga ishga tayinlangan[6].

1973-yil aprel oyida Shaw Californiya shtatidagi George havo kuchlari bazasiga F-4 uchuvchi-instruktori vazifasini bajarish uchun yoʻllanma olgan. Shaw 1975-yil iyul oyidan boshlab Californiyadagi Edwards havo kuchlari bazasidagi AQSH Havo kuchlari uchuvchilar maktabida tahsil olgan. Ushbu tayyorgarlikni tugatgach, u Edwardsda operativ sinov uchuvchisi sifatida xizmatini davom ettirgan. Shaw 1977-yil avgustidan 1978-yil iyuligacha AQSH Havo kuchlari uchuvchilar maktabida oʻqituvchi lavozimida faoliyat yuritgan[7].

NASAdagi faoliyati

tahrir

Shaw 1978-yil yanvar oyida NASA tomonidan astronavt sifatida tanlangan.

Kosmik parvoz tajribasi

tahrir

STS-9

Shawning koinotga birinchi sayohati 1983-yil 28-noyabrdan 8-dekabrgacha STS-9 Columbiyada uchuvchi sifatida boʻlgan[8].

Uning ekipaj aʼzolari qoʻmondon John W. Young, missiya mutaxassislari Owen Garriott va Robert Parker va foydali yuk boʻyicha mutaxassislar Byron Lichtenberg va Ulf Merbolddan iborat boʻlgan. Bu bitta kosmik kemada uchgan eng katta ekipaj, birinchi xalqaro Shuttle ekipaji va foydali yuk mutaxassislarini birinchi boʻlib olib chiqqan.

Ekipaj atmosfera fizikasi va yer kuzatuvlari, astronomiya va quyosh fizikasi, kosmik plazma fizikasi va materiallarni qayta ishlash sohalarida yetmishdan ortiq koʻp tarmoqli ilmiy-texnik tadqiqotlarni amalga oshirgan. Oʻn kunlik kosmik laboratoriya uskunalarini tekshirish va 24 soatlik ilmiy operatsiyalardan soʻng, Columbiya va uning laboratoriya yuklari (shuttle yuk koʻrfazidagi Yerga qaytarilishi kerak boʻlgan eng ogʻir foydali yuk) Californiyadagi Edwards havo kuchlari bazasidagi quruq koʻl tubiga qoʻngan.

STS-61

Brewster Shaw birinchi marta STS-61B Atlantisda shuttle komandiri boʻlib xizmat qilgan[9]. Missiya 26-noyabr kuni tunda uchirilgan va 1985-yil 3-dekabrda qaytib kelgan.

Ekipaj tarkibiga kosmik kema qoʻmondoni Brewster Shaw, uchuvchi Bryan OʻConnor, missiya mutaxassislari Mary Cleave, Jerry Ross va Woody Spring, shuningdek, foydali yuk mutaxassislari Rodolfo Neri Vela (Meksika) va Charles Walker (McDonnell Duglas) kirgan.

Missiya davomida ekipaj aloqa sunʼiy yoʻldoshlarini joylashtirgan, EASE/ACCESS tajribalari bilan kosmik stansiyani qurish texnikasini namoyish etish uchun olti soatlik ikkita kosmik yurishni amalga oshirgan, McDonnell Duglas uchun uzluksiz oqim elektroforezi (CRFES) tajribasini va Telesat, Canada uchun Getaway Special (GAS) konteynerini boshqargan, Mexico hukumati uchun bir nechta Mexico foydali yuk mutaxassislari tajribalarini oʻtkazgan. Bu kosmik kema tomonidan orbitaga olib chiqilgan eng ogʻir foydali yuk hisoblangan. 165 soatda Yerning 108 orbitasini tugatgandan soʻng, Shaw Atlantisni Californiyadagi Edwards havo kuchlari bazasidagi 22-qoʻnish yoʻlagiga qoʻngan.

STS-28

Shaw STS-28 Columbiya (1989-yil 8-13-avgust) qoʻmondoni boʻlgan. Missiyaga uchuvchi Dick Richards va uchta missiya mutaxassisi: Jim Adamson, Dave Leestma va Mark Brown faoliyat yuritgan[10].

NASA boshqaruvi

tahrir

Shaw 1989-yil oktyabr oyida Johson kosmik markazini tark etib, NASA shtab-kvartirasida Kennedy kosmik markazida joylashgan Space Shuttle operatsiyalari boʻyicha direktor oʻrinbosari lavozimini egallagan. Operatsiyalar menejeri sifatida Shaw Kosmik Kema Dasturining barcha operatsion jihatlari uchun mas’ul boʻlgan. U uchirish toʻgʻrisidagi yakuniy qaror qabul qiluvchi shaxs boʻlib, Missiyani boshqarish jamoasiga raislik qilgan.

Shaw Kennedy kosmik markazida joylashgan NASA shtab-kvartirasi xodimi sifatida Space Shuttle dasturi menejeri oʻrinbosari lavozimida ishlashni davom ettirdi. Ilgari oʻz zimmasidagi vazifalardan tashqari, u kosmik kema dasturi menejeri, kosmik kema dasturini oʻtkazish uchun toʻliq vakolat va mas’uliyatni ham baham koʻrdi.

Keyin u kosmik kemaning barcha elementlarini, shu jumladan Orbiter, tashqi tank, qattiq raketa kuchaytirgichlari, Space Shuttle asosiy dvigatellari, missiya operatsiyalarini qoʻllab-quvvatlash uchun zarur boʻlgan obyektlar va Space Shuttle operatsiyalarini samarali oʻtkazish uchun zarur boʻlgan rejalashtirish uchun mas’ul boʻlgan Space Shuttle Operations direktori boʻlib ishlagan.

Aerokosmik boshqaruvchisi

tahrir

Rockwell va Boeing

Shaw 1996-yilda AQSH Harbiy-havo kuchlari va NASAdagi 27 yillik faoilyatidan soʻng Rockwellga qoʻshilgan[11]. Boeing kompaniyasi 1996-yil dekabr oyida Rockwellni sotib olgan.

Dastlab, Shaw Boeing Space va Defense Groupning asosiy dasturlari direktori boʻlib ishlagan. Keyin u Rocketdyne Propulsion and Power kompaniyasida Xalqaro kosmik stansiya (XKS) elektr energetika tizimlari vitse-prezidenti va dastur menejeri lavozimlarida faoliyat yuritgan. Shartnoma bir nechta kosmik kemalarni uchirish paytida kosmosda yigʻiladigan elektr energetika tizimini ishlab chiqish, sinovdan oʻtkazish, baholash va ishlab chiqarishni oʻz ichiga olgan. Shawning keyingi roli Huntsville, Alabama, Canoga Park va Huntington-Beach, Californiyadagi birlashtirilgan Boeing guruhlarini ISS apparat va dasturiy taʼminotini loyihalash, ishlab chiqish, sinovdan oʻtkazish, baholash, va parvozga tayyorlashni boshqarihs boʻlgan.

Birlashgan Kosmik Alyans

tahrir

2003-yil oʻrtalarida Brewster Shaw Boeing kompaniyasini tark etgan va Birlashgan Kosmik Alyans (AQSH) bosh operatsion direktori boʻlgan. Bu lavozimda u AQShning kundalik operatsiyalari va umumiy boshqaruvi, Space Shuttle dasturining asosiy pudratchisi va uning Florida, Texas, Alabama va Rossiyadagi 10 000 xodimi uchun asosiy mas’uliyatni oʻz zimmasiga olgan[12].

Boeingga qaytishi

tahrir

2006-yil yanvar oyida Shaw Boeing kompaniyasining Houstondagi kampusiga qaytib, Boeing Xalqaro kosmik stansiyasi va Space Shuttle dasturlarini nazorat qiluvchi boʻlinmaning vitse-prezidenti va bosh direktori lavozimida ishlagan[13][14].

Brewster Shaw 2011-yil 26-avgustida Boeing kompaniyasidan nafaqaga chiqqan[15].

Shaxsiy hayoti

tahrir

Shaw turmush qurgan va uch farzandning otasi. Uning kenja oʻgʻli Brandon (1976-yilda tugʻilgan) 1997-yil iyul oyida Texasning Austin shahrida mashina oʻgʻrilari tomonidan oʻldirilgan[16]. Shaw Mayflowerlik William Brewsterning avlodidan[17].

Mukofotlari

tahrir

Shaw koʻplab faxriy unvonlar va mukofotlarga sazovor boʻlgan, shu jumladan Vienamda 28 ta medal bilan taqdirlangan[18].

Manbalar

tahrir
  1. ↑ U. S. Astronaut Hall of Fame Inductee Biographies Webarxiv andozasida xato: |url= qiymatini tekshiring. Boʻsh., retrieved February 10, 2011.
  2. ↑ Pearlman, Robert. „Three Pilots to Join Astronaut Hall of Fame“. Space.com (2005-yil 30-dekabr). 2018-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-noyabr.
  3. ↑ „Brewster H. Shaw Jr. VICE PRESIDENT & GENERAL MANAGER SPACE EXPLORATION BOEING, HOUSTON, TEXAS“. NASA (2008-yil noyabr). Qaraldi: 5-noyabr.
  4. ↑ „Go Greek“. Delta Upsilon website. Qaraldi: 5-noyabr.
  5. ↑ Cassutt, Michael. „Max Q Live: In space no one can hear you sing“. Air & Space Magazine (2009-yil 1-mart). Qaraldi: 5-noyabr.
  6. ↑ „Brewster H. Shaw, Jr. Biography“ (TXT). NASA (1989-yil noyabr). 2021-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  7. ↑ „Brewster H. Shaw, Jr. Biography“ (TXT). NASA (1989-yil noyabr). 2021-yil 16-iyunda asl nusxadan arxivlangan.
  8. ↑ „Brewster H. Shaw Jr. VICE PRESIDENT & GENERAL MANAGER SPACE EXPLORATION BOEING, HOUSTON, TEXAS“. NASA (2008-yil noyabr). Qaraldi: 5-noyabr.
  9. ↑ „Brewster H. Shaw Jr. VICE PRESIDENT & GENERAL MANAGER SPACE EXPLORATION BOEING, HOUSTON, TEXAS“. NASA (2008-yil noyabr). Qaraldi: 5-noyabr.
  10. ↑ „Brewster H. Shaw Jr. VICE PRESIDENT & GENERAL MANAGER SPACE EXPLORATION BOEING, HOUSTON, TEXAS“. NASA (2008-yil noyabr). Qaraldi: 5-noyabr.
  11. ↑ Pearlman, Robert. „Three Pilots to Join Astronaut Hall of Fame“. Space.com (2005-yil 30-dekabr). 2018-yil 28-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2011-yil 11-fevral.
  12. ↑ „USA Update“. Unites Space Alliance (2005-yil mart). 2010-yil 1-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-noyabr.
  13. ↑ „Brewster Shaw to head Boeing“. Chron (2006-yil 18-yanvar). Qaraldi: 5-noyabr.
  14. ↑ „Boeing Press Release“. Boeing (2006-yil 11-yanvar). 2011-yil 28-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 5-noyabr.
  15. ↑ „Boeing Press Release“. Boeing. Qaraldi: 2022-yil 15-aprel.
  16. ↑ Some murder victims' kin reject capital punishment, Death Penalty Information Center, December 22, 2003, retrieved February 11, 2011.
  17. ↑ „Brewster H. Shaw Jr. VICE PRESIDENT & GENERAL MANAGER SPACE EXPLORATION BOEING, HOUSTON, TEXAS“. NASA (2008-yil noyabr). Qaraldi: 5-noyabr.
  18. ↑ „Brewster H. Shaw Jr. VICE PRESIDENT & GENERAL MANAGER SPACE EXPLORATION BOEING, HOUSTON, TEXAS“. NASA (2008-yil noyabr). Qaraldi: 5-noyabr.

Havolalar

tahrir 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Brewster_Hopkinson_Shaw&oldid=5291817" dan olindi