Drama uyushmasi
Drama uyushmasi (dramatik uyushma) — markazi Sankt-Peterburg, Petrograd, Leningrad shaharlarida joylashgan drama va musiqali yozuvchilar hamda bastakorlar jamiyati.
Tarixi
tahrir1904-yildan 1930-yilgacha faoliyat olib borgan. 1904-yilda Rus drama yozuvchilari va opera bastakorlari jamiyatining boʻlinib ketishi natijasida paydo boʻlgan. 1930-yilda MODPIK (Moskva drama yozuvchilari va bastakorlari jamiyati)[1]. bilan birgalikda Butunrossiya drama qoʻmitasi tarkibiga kiritilgan.
VOSRdan keyin Drama uyushmasi RSFSR Xalq Maorif Komissarligining Sanʼat boshqarmasi tasarrufida boʻlgan. Shu tariqa Sanʼat boshqarmasi agentlari drama uyushmasi aʼzolaridan oʻz asarlarini omma oldida namoyish qilganliklari uchun haq yigʻish bilan shugʻullanishgan. Toʻlov hokimiyat tomonidan drama uyushmasi aʼzolarining ish haqi sifatida belgilab qoʻyilgan. Pul yigʻish bilan drama uyushmasi agentlari shugʻullanishgan va yigʻilgan mablagʻning maʼlum foizini oʻzlariga olishgan.
Drama uyushmasi tarkibiga cherkov (xor) boʻlimi ham kirgan[2]. Ushbu boʻlim cherkov sohasida ishlagan odamlarga — masalan, cherkov regentlari va bastakorlariga yordam koʻrsatgan.
Bolsheviklar davrida Drama uyushmasi rus pravoslav cherkovidan mablagʻ yigʻishi bilan ham ajralib turgan. Shunday qilib, cherkovlar „bastakorlarning musiqiy va vokal asarlarini“ ijro etganlari uchun ijrochilar, jumladan cherkov xori yoki koʻrsatmalarda aytilganidek, „korxonaning badiiy qismida ishtirok etuvchi sanʼatkorlar“ daromadining 5% miqdorida mualliflik toʻlovini toʻlashlari kerakligi belgilab qoʻyilgan[3] (jild. e. ibodat). Agar xor bepul qoʻshiq kuylagan boʻlsa yoki psalomchi, deakon va ruhoniy qoʻshiq aytsa, unda hech qanday toʻlov olinmagan. Chaykovskiy, Bortnyanskiy, Lvov asarlariga soliq solinmagan, biroq Lomakin, Sarti, Baxmetyev, Kanuppi, Ivanov, Strokin, Sokolov, Kyu, Balakirev, Glinka, Viktorov, Solomatin, Arenskiy, Poluektov, Lvovskiy, Vasilev, Skvortsov kabi bastakorlarning asarlarini ijro etish uchun Maorif Xalq Komissarligiga haq toʻlash majburiy qilib qoʻyilgan. Shunday qilib, nafaqat Drama uyushmasi, balki Narkompros ham rus pravoslav cherkovidan pul olib turgan.
Toʻlov cherkov kengashlaridan (CPC) undirilgan[4]. Natijada, haq yigʻuvchilar va toʻlovchilar — cherkov va dindorlar oʻrtasida qarama-qarshiliklar kelib chiqqan, ular cherkovlardan haq undirish bemaʼni fikr deb hisoblashgan, ushbu masala boʻyicha haq undirishning qonuniyligini asoslash talabi bilan Sovet hokimiyatiga — sudlarga, davlat muassasalariga, matbuotga murojaat qilganlar. Shunga qaramasdan, Drama uyushmasi 1930-yilgacha, Butunrossiya Markaziy Ijroiya Qoʻmitasi va Xalq Komissarlari Kengashining 20-iyuldagi „Diniy birlashmalar toʻgʻrisida“gi qaroriga muvofiq, cherkovlarda kuylangan qoʻshiqlar uchun mualliflik haqini yigʻishda davom etib kelgan.
Maʼmuriyat va xodimlar
tahrir- Aleksandrov, Aleksandr Vasilevich;
- Astafiev A. N.;
- Bohemskiy, Dmitriy Anisimovich — estrada boʻlimi;
- Bulgakov, Mixail Afanasevich[5];
- Grechaninov, Aleksandr Tixonovich ;
- Izvekov, Georgiy Yakovlevich — xor boʻlimi;
- Ippolitov-Ivanov, Mixail Mixaylovich ;
- Myasnikov F. V.;
- Chesnokov, Pavel Grigoryevich;
- Ryutov G. I.;
- Nikolskiy, Aleksandr Vasilevich;
- Saxnovskiy, Yuriy Sergeyevich;
- Shvedov, Konstantin Nikolayevich.
Manbalar
tahrir- ↑ „Театральная энциклопедия, т.3, П. А. Марков, "Сов.энциклопедия", 1961“ (ru). books.google.ru. Qaraldi: 2012-yil 2-may.
- ↑ „Статья Г. А. Цветковой“ (ru). pstgu.ru. 2012-yil 5-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 2-may.
- ↑ RGALI. F. 645. Op. 1. D. 398. L. 8
- ↑ // Чудак. — Ноябрь, 1929. — № 46. — С. 10.
- ↑ „Дневник, письма 1914-1940 гг.“ (ru). books.google.ru. Qaraldi: 2012-yil 2-may.
Havolalar
tahrir- „Энциклопедия театра“ (ru). top-actions.info. 2012-yil 16-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2012-yil 2-may.
Adabiyotlar
tahrir- Татьяна Михайловна Горяева. [„Политическая цензура в СССР 1917-1991. Серия: "Культура и власть от Сталина до Горбачева: Исследования"“ (ru). books.google.ru. Qaraldi: 2012-yil 2-may. ].