Eduard Mixaylovich Sagalayev (1946-yil 3-oktyabr, Samarqand – 13-may 2023-yil Moskva) – sovet va rus televideniyesi arbobi, jurnalist, Teleradiokompaniyalar milliy assotsiatsiyasi prezidenti, TV-6 telekanali asoschilaridan biri[1][2], Rossiya televideniyesi akademiyasining aʼzosi. Rossiya Federatsiyasining xizmat koʻrsatgan jurnalisti (2018). SSSR Davlat mukofoti laureati (1978).

Eduar Sagalayev
Tavalludi 3-oktyabr 1946
Vafoti 13-may 2023-yil(2023-05-13)
(76 yoshda)
Moskva
Fuqaroligi SSSR va Rossiya
Kasbi Jurnalist

Hayoti tahrir

Eduard Sagalayev 1946-yil 3-oktyabrda Samarqand shahrida tugʻilgan.

1967-yilda Samarqand davlat universitetining filologiya fakultetini tamomlagan[3][4].

1975-yilda televideniyaga kelgan[5]. 1975-yildan 1980-yilgacha – SSSR Markaziy televideniyesining yoshlar uchun dasturlari bosh muharriri oʻrinbosari lavozimida ishlagan. Galina Shergova va Anatoliy Lisenko bilan birgalikda „Nasha biografiya“ (1977) hujjatli teleserialini yaratishda ishtirok etgan.

1980–1984-yillarda „Yunost“ radiostansiyasining bosh muharriri boʻlgan.

1984-yildan 1988-yilgacha – SSSR Markaziy televideniyesining yoshlar uchun dasturlari bosh muharriri. „Bitli perestroyki“ kitobida aytilishicha, „Vzglyad“ diniy dasturining nomini aynan Sagalayev oʻylab topgan[6].

1988-yildan 1990-yilgacha u SSSR Markaziy televideniyesi[3] axborotining, xususan, „Vremya“ dasturining[7] bosh muharriri boʻlgan. Suhandon sifatida u dastlab „12-etaj“ dasturida paydo boʻlgan, keyin 1989-yildan 1990-yilgacha „Sem dney“ haftalik axborot-tahliliy dasturini olib borgan[8].

1989-yildan 1991-yilgacha – SSSR Televideniye va radioeshittirish davlat qoʻmitasi raisining oʻrinbosari lavozimida ishlagan. 1990-yilda – SSSR Markaziy televideniyesining toʻrtinchi dasturining bosh direktori boʻlgan.

1991-yilda – SSSR Jurnalistlar uyushmasi raisi boʻlgan. 1991-yilda SSSR xalq deputati boʻlgan[4].

1991-yil 27-avgustdan 27-dekabrgacha – Butunittifoq davlat teleradiokompaniyasi raisining birinchi oʻrinbosari va bosh direktori lavozimlarida ishlagan.

1991-yil 27-dekabrdan 1992-yil iyulgacha – Ostankino Rossiya davlat teleradiokompaniyasi raisining birinchi oʻrinbosari va bosh direktori lavozimlarida ishlagan[9].

1992-yil iyuldan[10] 1996-yil 15-fevralgacha – Moskva mustaqil teleradiokompaniyasi (TV-6) prezidenti boʻlgan. 1995-yil martidan 1996-yilgacha TV-6 telekanalida „V mire lyudey“ mualliflik dasturini boshqargan[11].

1995-yil 31-avgustdan[12] – Teleradiokompaniyalar milliy assotsiatsiyasi (NAT) prezidenti lavozimiga tayinlangan[2][13][14]. 2001-yilda u NTV kanalini himoya qilish uchun xat imzolagan[15]. 2004-yilda katta televideniyeni tark etgach, Sagalayev tasavvufga qiziqib qolgan[16][17]. 2009-yilda u TNT kanalidagi „Misticheskie puteshestviya“ dasturining boshlovchisi boʻlgan[18].

1996-yil 15-fevraldan 1997-yil 10-fevralgacha – Butunrossiya davlat teleradiokompaniyasi raisi boʻlib faoliyat yuritdi[19][20]. Shu bilan birga, 19961997-yillarda Svetlana Sorokina bilan birgalikda RTR telekanalidagi „Otkritiye novosti“ dasturining boshlovchisi boʻlgan[21][22]. 1997-yil 3-fevralda VGTRKning bir nechta yuqori lavozimli menejerlari „Novaya gazeta“ da „TV-magazin: prodaem programmu na zavtra“ deb nomlangan ochiq xatni nashr etishdi[23], unda ular telekompaniyaning moliyaviy, ijodiy va kadrlar degradatsiyasini daʼvo qilishdi, shuningdek kompaniyani shaxsiy boyitish manbaiga aylantirishda Sagalayevni ayblashdi[24]. 1997-yil 7-fevralda Sagalayev oʻz iltimosiga binoan isteʼfoga chiqish toʻgʻrisida ariza berdi. 10-fevral kuni Boris Yeltsin Nikolay Svanidzeni[25] Butunrossiya davlat teleradiokompaniyasi raisi etib tayinladi, biroq xatda koʻrsatilgan faktlar Rossiya Federatsiyasi Prezidenti huzuridagi Axborot nizolari boʻyicha sud palatasi tomonidan ishonchsiz deb topildi[26].

1997-yil 10-fevraldan 2001-yil fevralgacha – Moskva mustaqil radioeshittirish korporatsiyasi prezidenti boʻlgan[27][28]. 1999-yilda Sagalayevga tegishli MNVKning 37,5% Boris Berezovskiyga oʻtdi[29][30]. Natijada, tadbirkor ushbu telekompaniyaning 75% aksiyalari ustidan nazoratni qoʻlga kiritdi. Sagalayevning bunday qarorga kelishiga uning aksiyalarni xaridor bilan kontseptual farqlari sabab boʻldi: Berezovskiy TV-6 dan siyosiy maqsadlarda foydalanishga umid qilgan va Sagalayev haqiqatan ham dastlab moʻljallanganidek, oilaviy koʻngilochar eshittirish kanali boʻlib qolishini xohlagan[31]. 2001-yil fevral oyidan Teleradiokompaniyalar milliy assotsiatsiyasidagi ishiga eʼtibor qaratish uchun nihoyat TV-6 kanalini tark etdi[32][33].

2004-yilda katta televideniyeni tark etgach, Sagalayev mistikaga qiziqa boshladi[34][35]. 2009-yilda TNT kanalidagi „Misticheskie puteshestviya“ dasturining boshlovchisi boʻlgan[36].

Sagalayev 2009-yildan beri „Psixologiya 21“ telekanalining badiiy rahbari, „Mudrost idiota, ili Ensiklopediya oshibok Eduarda Sagalayeva“ koʻrsatuvining boshlovchisi boʻlgan[37].

Eduard Sagalayev 2023-yil 13-mayda 77 yoshida toʻsatdan vafot etgan[38][39][40]. U Troyekurovskiy qabristoniga dafn qilingan.

Manbalar tahrir

  1. Из первых рук. Российская газета, 6 сентября 1996. „Я создавал один из первых в России независимых телеканалов - "ТВ-6 Москва", вложил в него много сил. Там образовалась замечательная команда, мы даже пользовались словом "семья"...“ 
  2. 2,0 2,1 „Его кино. Заявление телекомпании "ТВ-6 Москва"“. Новая газета (1997-yil 10-fevral). 2022-yil 23-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 1-sentyabr.
  3. 3,0 3,1 „ЭДУАРД САГАЛАЕВ: "БЫТЬ СЕМЬЕЙ И НЕ ПОСЯГАТЬ НА СВОБОДУ ДРУГ ДРУГА"“. Труд (2008-yil 10-iyul).
  4. 4,0 4,1 „Сагалаев, Эдуард. Президент Национальной ассоциации телерадиовещателей“. Lenta.ru.
  5. „"Особое мнение" Эдуарда Сагалаева“. Лениздат (2006-yil 3-oktyabr). 2018-yil 24-mayda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 1-sentyabr.
  6. „Додолев. Не «Взглядом» единым“ (ru-RU). Издательский Дом «Новый Взгляд». Qaraldi: 2023-yil 13-may.
  7. „Эдуард Сагалаев: "Юрий Дудь – достойный наследник "Взгляда"“. Собеседник (2017-yil 2-oktyabr).
  8. „ЭТО Я – ЭДИК“. Горец (2018-yil 12-aprel).
  9. Л. Зелькова. Эдуард Сагалаев. Союза нет, распался «центр», но так и не решён вопрос: кому достанется телевидение?. Московская правда, 11 января 1992. „Кто сейчас управляет и владеет бывшим Центральным телевидением? Чье оно теперь?
    —В соответствии с указом Бориса Ельцина — это российская государственная телерадиокомпания «Останкино». Она должна осуществлять информационные, культурные интересы стран-членов СНГ и России... <...> Из старых сотрудников останутся те, кто может что-то предложить“
     
  10. „Телевидение. Шестой канал?“. Культура (1992-yil 1-avgust).
  11. „Эдуард Сагалаев“. 7 дней.
  12. „Телевидение очень похоже на страну, в которой мы живем“. Broadcasting. Телевидение и радиовещание (2015-yil 1-iyun).
  13. „ЧЕЛОВЕК С 12-ГО ЭТАЖА“. Труд (2001-yil 4-oktyabr).
  14. „Эдуард Сагалаев: «В целом наше телевидение прекрасное! Такого разнообразия я не мог себе представить, когда начинал работать»“. Комсомольская правда (2013-yil 3-oktyabr).
  15. „Письмо видных деятелей науки, культуры и политики в защиту НТВ“ (ru). NEWSru.com (2001-yil 28-mart). Qaraldi: 2023-yil 13-may.
  16. „«Если человек о правильных вещах мечтает, деньги бегут к нему и просят: «Возьмите нас». Президент Национальной ассоциации телерадиовещателей Эдуард Сагалаев“. Slon.ru (2009-yil 16-oktyabr).
  17. „Эдуард Сагалаев: «Моя душа рассталась с телом»“. Правда.ру (2007-yil 1-oktyabr).
  18. „Сагалаев, второе пришествие“. Вокруг ТВ (2009-yil 7-sentyabr).
  19. „Действующие лица“. Коммерсантъ (1996-yil 20-fevral).
  20. „ЗАВТРА РОССИЙСКОГО ТЕЛЕВИДЕНИЯ. "При Ельцине существует шанс..."“. Аргументы и факты (1996-yil 11-iyun).
  21. Слава Тарощина. Пипифаксовый смех. Литературная газета, 29 января 1997. „...главное блюдо на РТР (если судить по участию в его приготовлении царственных особ), выдаётся весьма экономно, раз в месяц. Запевалы "Открытых новостей" Светлана Сорокина и Эдуард Сагалаев такие уж хороводы затевают, что и не замечают, вероятно, как помаленьку становятся похожими на коллективную Валентину Леонтьеву из сусальной передачи "От всей души"...“ 
  22. „С НОВОГО ГОДА 2-Й КАНАЛ СТАНЕТ БУДИТЬ НАС ГИМНОМ. Эдуард Сагалаев: "Государственного ТВ у нас нет!"“. Аргументы и факты (1996-yil 28-avgust).
  23. „ТВ-магазин: продаем программу на завтра. Даже в критические дни нам сыто!“. Новая газета (1997-yil 3-fevral). 2022-yil 13-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2023-yil 23-sentyabr.
  24. „Скандал вокруг ВГТРК разрастается. Госдума намерена вызвать Сагалаева на ковёр“. Коммерсантъ (1997-yil 7-fevral).
  25. Гураускайте, Юрате. „Николай Сванидзе возглавит Российское телевидение“. Коммерсантъ, № 8 (1997-yil 11-fevral), s. 1. Qaraldi: 2015-yil 2-yanvar.
  26. „Решение № 4 (115) от 20 февраля 1997 г. «Об обращении Э. М. Сагалаева в связи с публикацией „ТВ-магазин: продаём программу на завтра“ в „Новой газете“ № 5 за 1997 год»“. Судебная палата по информационным спорам при Президенте Российской Федерации. Сайт «Интернет и Право» (1997-yil 20-fevral). — Информационные материалы. Qaraldi: 2016-yil 21-avgust.
  27. „Эдуард Сагалаев: я здесь играю не в деньги, а в телевидение“. Коммерсантъ (1998-yil 26-mart).
  28. „Эдуарда Сагалаева обменяли на немцев“. Коммерсантъ (2001-yil 6-fevral).
  29. „ЭДУАРД САГАЛАЕВ ПРОДАЛ АКЦИИ ТВ-6 И ЖДЕТ НОВОГО НАЗНАЧЕНИЯ“. Правда.ру (1999-yil 3-iyun).
  30. „Бесконечное прощание Березовского“. Профиль (2002-yil 18-fevral).
  31. „Уроки дяди СЭМа“ (deadlink). Итоги (2012-yil 23-yanvar). 2020-yil 17-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 23-dekabr.
  32. „Сагалаев уходит из ТВ-6. Возможно, это связано с продажей Березовским части акций ТВ-6 немецкой компании Kirsch Media Group“. Полит.ру (2001-yil 6-fevral).
  33. „Березовский ставит на ТВ-6. Своих людей“. Газета.ру (2001-yil 29-mart).
  34. „«Если человек о правильных вещах мечтает, деньги бегут к нему и просят: «Возьмите нас». Президент Национальной ассоциации телерадиовещателей Эдуард Сагалаев“. Slon.ru (2009-yil 16-oktyabr).
  35. „Эдуард Сагалаев: «Моя душа рассталась с телом»“. Правда.ру (2007-yil 1-oktyabr).
  36. „Сагалаев, второе пришествие“. Вокруг ТВ (2009-yil 7-sentyabr).
  37. „Эдуард Сагалаев. Последний рыцарь российского ТВ“. Sostav.ru (2014-yil 6-fevral).
  38. „Умер президент Национальной ассоциации телерадиовещателей Эдуард Сагалаев“. www.kommersant.ru (2023-yil 13-may).
  39. „Умер Эдуард Сагалаев“ (ru). Interfax.ru. Qaraldi: 2023-yil 13-may.
  40. „Умер президент Национальной ассоциации телерадиовещателей Эдуард Сагалаев“ (ru). Вечерняя Москва. Qaraldi: 2023-yil 13-may.