Eisenach

Eisenach (nemischa: Eisenach , quyi nemischa: Iesenack) – Germaniyaning Turingiya yerida joylashgan shahar. Turingiya oʻrmonining shimoliy tepaliklari va Haynich milliy bogʻi oʻrtasida joylashgan. Aholisi: 42 370 kishi (2019).

Eisenach
Shahar
Gerb
50°58′29″N 10°19′28″E
Mamlakat	Germaniya
Yer	Turingiya
Ichki boʻlinishi	11 osttuman
Hukumat
• Oberburgomistr	Katja Wolf
Maydon	10,384 km2 (4,009 kv mi)
Markazi balandligi	220 m
Aholisi  (2010)	42 408
Zichligi	412 kishi/km2
Vaqt mintaqasi	UTC+1, yozda UTC+2
Telefon kodi	03691
Pochta indeks(lar)i	99817
Avtomobil kodi	EA
Rasmiy kodi	16 0 56 000
Eisenach

Tarixi

Eisenach tarixi, afsonaga koʻra, 1067-yilda qurilgan Wartburg qal’asi bilan bogʻliq. Qal’aning yonida kamida uchta aholi punkti boʻlib, ular 12-asrning ikkinchi yarmida bitta qal’aga birlashgan. Natijada paydo boʻlgan Eisenach shahri birinchi marta 1180-yilda yilnomalarda qayd etilgan.

Wartburg

Keyingi oʻn yilliklar davomida Wartburgda afsonaviy holga kelgan voqealar sodir boʻlgan. Ulardan eng mashhuri Tannhauser afsonasining bir qismidir.

Turingiya urushidan keyin (1247–1264) Eisenach Meissendan Vettinlar sulolasiga oʻtgan. Keyinchalik zamonaviy Turingiya hududida bir nechta kichik davlatlar tashkil topgan va 1596-yilda Eisenach Sachs-Eisenach gersogligining poytaxtiga aylangan, 1809-yilgacha orada uzilishlar bilan mavjud boʻlgan. Sachs-Weimar-Eisenach gersogligi tarkibiga kiritilgan.

1869-yilda Eisenachda Germaniya sotsial-demokratik ishchilar partiyasi tashkil topgan va keyinchalik Umumgerman ishchilar uyushmasi bilan birlashib, Germaniya sotsial-demokratik partiyasini tashkil qilgan. Shahar markazi Ikkinchi Jahon urushi oxirida bombardimonlardan katta zarar koʻrgan. 1970-yillarda GDR hukumati tomonidan bir qator tarixiy binolar buzib tashlangan va uning oʻrniga panelli koʻp qavatli binolar qurilgan.

Demografiyasi

Yil	Soni
1791	8214
1830	8698
1840	8521
1864	12 072
1875	16 164
1880	18 624
1885	19 743
1890	21 339
1895	24 346
1905	35 153

Yil	Soni
1910	38 362
1925	43 385
1933	44 695
1939	50 464
1946	51 834
1950	51 777
1960	48 109
1971	50 918
1981	50 674
1985	50 559

Yil	Soni
1988	48 361
1995	45 337
2000	44 442
2005	43 727
2007	43 308
2008	43 051
2009	42 847
2010	42 750
2011	42 661
2012	41 744

Yil	Soni
2013	41 576
2014	41 884
2015	42 417
2017	42 710
2019	42 370
2021	41 806
2022	42 408
2023	42 817

Geografiyasi

Hududi

Eisenachning hududi 104,17 km²dir. Dengiz sathidan oʻrtacha 215 m balandlikda joylashgan.

Iqtisodiyoti

Eisenach iqtisodiyotining muhim qismini avtomobilsozlik sanoati tashkil etadi.

Diqqatga sazovor joylari

Shaharning diqqatga sazovor joylari orasida sayyohlar eng koʻp Wartburg qal’asiga tashrif buyuradilar.

Gersog saroyi

Gersog saroyi (Stadtschloss) Bozor maydonining shimoliy qismida joylashgan. 1740-yillarda Ernst August saroy meʼmori, Sachs-Weimar gertsogi Gotfrid Heinrich Kronning loyihasi boʻyicha qurilgan. Bugungi kunda shahar saroyi maxsus koʻrgazmalar hamda Turingiya tarixiy qadriyatlari va sanʼat ob’ektlari muzeyi sifatida foydalaniladi.

Ratusha

1596-yilgacha kelajakdagi ratusha (Eisenach) binosi vino ombori boʻlgan. 1636-yilda shahar hokimiyati binosi yongʻin natijasida vayron boʻlgan va 1641-yilda uning oʻrniga yangisi qurilgan. Binoning janubiy qismi 1945-yilda, Ikkinchi Jahon urushi paytida bombardimon paytida katta zarar koʻrgan. 1996-yilda bino rekonstruksiya qilingan va hozirda shahar maʼmuriyati hamda jamgʻarma kassasi joylashgan.

Kreuznacher uyi va grafning qarorgohi

Uygʻonish davri binosi qoldiqlari, 1539-yilda savdogar Kreuznacher tomonidan qurilgan va spiral zinapoyali minorani oʻz ichiga olgan va keyinchalik 1741—1743-yillarda graf Ernst Augustning tasarrufida shahar saroyi qurish uchun binoni demontaj qilgan. Rekonstruksiyadan soʻng binoda Eisenach sayyohlik idorasi joylashtirilgan.